31. desember

31. desember, eða gamlársdagur, er 365. dagur ársins (366. á hlaupári) samkvæmt gregoríska tímatalinu og jafnframt sá síðasti.

Atburðir

• 192 - Commodus keisari kom fyrir rómverska öldungaráðið klæddur sem skylmingaþræll. Ástkona hans, Marcia, sá nafn sitt á aftökulista og réð glímukappann Narcissus til að myrða hann.
• 1492 - Um 100.000 gyðingar voru reknir frá Sikiley.
• 1600 - Breska Austur-Indíafélagið fékk konunglegt leyfisbréf.
• 1695 - Sérstakur gluggaskattur varð til þess að margir verslunareigendur í Bretlandi múruðu upp í verslunarglugga sína.
• 1787 - Einokunarversluninni lauk á Íslandi og 1. janúar 1788 varð verslun þar frjáls öllum þegnum Danakonungs.
• 1791 - Skólapiltar í Hólavallarskóla héldu fyrstu áramótabrennu sem vitað er um með vissu á Íslandi.
• 1829 - Jónas Hallgrímsson prédikaði við aftansöng í Dómkirkjunni í Reykjavík og sagði þá meðal annars: „Tökum því vara á tímanum, fyrir hvers brúkun vér eigum þá einnig reikning að standa.“
• 1857 - Viktoría Bretadrottning valdi Ottawa sem höfuðborg Kanada.
• 1871 - Fyrsta blysför var farin í Reykjavík að undirlagi skólapilta. Á Tjörninni var álfadansleikur og þar var frumflutt kvæðið „Álfadans“ eftir Jón Ólafsson.
• 1874 - Á síðasta degi þjóðhátíðarárs var mikil skemmtisamkoma haldin á Espihóli í Eyjafirði, þar sem gerður var veisluskáli úr snjó með borðum, bekkjum og ræðustól úr ís.
• 1900 - Mikill fjöldi fólks kom saman á Austurvelli og fagnaði aldamótunum 1900/1901. Víðar um land var lokadags aldarinnar minnst með viðhöfn, svo sem á Akureyri og Ísafirði.
• 1909 - Manhattanbrúin í New York var tekin í notkun.
• 1914 - Gleðskapur var með mesta móti í Reykjavík, en frá og með miðnætti var öll sala og framleiðsla áfengis bönnuð á Íslandi um alllangt skeið.
• 1929 - Guy Lombardo lék „Auld Lang Syne“ í fyrsta sinn í útvarpi og hóf með því langlífa áramótahefð.
• 1944 - Seinni heimsstyrjöldin: Ungverjaland sagði Þýskalandi stríð á hendur.
• 1949 - Gamlárskvöld fór fram með besta móti í Reykjavík og var það þakkað brennum, sem skipulagðar voru víða um borgina.
• 1956 - Rithöfundasjóður Ríkisútvarpsins veitti styrki í fyrsta sinn og voru fyrstu styrkþegar Snorri Hjartarson og Guðmundur Frímann.
• 1962 - Icecan-sæstrengurinn milli Íslands og Kanada var tekinn í notkun.
• 1963 - Sambandsríki Ródesíu og Nýasalands leystist upp þegar tveir hlutar þess, Norður-Ródesía og Nýasaland, fengu sjálfstæði frá Bretlandi og urðu að Sambíu og Malaví.
• 1970 - Halldór Laxness birti grein í Morgunblaðinu sem hann nefndi „Hernaðurinn gegn landinu“ og olli hún miklum deilum.
• 1977 - Víetnam og Kambódía slitu stjórnmálasamskiptum vegna landamæradeilna.
• 1981 - Jerry Rawlings varð forseti Gana eftir valdarán.
• 1983 - Brúnei fékk sjálfstæði frá Bretlandi.
• 1985 - Sinubrunar urðu vegna flugelda á höfuðborgarsvæðinu, því að þurrt var og auð jörð.
• 1987 - TV3 hóf starfsemi í Danmörku.
• 1990 - Rússinn Garrí Kasparov varði titill sinn í heimsmeistaramótinu í skák þegar hann lagði landa sinn Anatolíj Karpov að velli.
• 1990 - Útvarpsþátturinn Kryddsíld var sendur út í fyrsta sinn á Bylgjunni.
• 1991 - Sovétríkin leystust upp.
• 1994 - Þessum degi var sleppt af Fönixeyjum sem fluttu sig úr tímabeltinu UTC-11 í UTC+13, og Línueyjum sem fluttu sig úr UTC-10 í UTC+14.
• 1995 - Síðasta myndasagan um Kalla og Kobba eftir Bill Watterson birtist í dagblöðum.
• 1997 - Ólafur Skúlason lét af embætti biskups Íslands.
• 1999 - Boris Jeltsín sagði af sér sem forseti Rússlands og Vladímír Pútín var settur forseti í hans stað.
• 1999 - Panamaskurðurinn komst allur í hendur Panama.
• 2004 - Hæsti skýjakljúfur heims, Taipei 101, var opnaður.
• 2004 - Appelsínugula byltingin: Viktor Janúkóvitsj sagði af sér embætti forseta Úkraínu.
• 2005 - Flugeldasala Hjálparsveitar skáta í Hveragerði brann eftir að sprenging varð í húsnæðinu um eittleytið, einnig brunnu tæki hjálparsveitarinnar, bílar og fleira. Einn fótbrotnaði en allir komust lífs af.
• 2006 - Útvarpsstöðin Kántríbær hætti útsendingum.

• 2006 - Þrír létust í átta sprengjutilræðum í Bangkok.
• 2007 - Yfir tvö hundruð manns létu lífið í átökum sem brutust út vegna úrslita forsetakosninganna í Kenýa.
• 2009 - 5 létust þegar maður hóf skothríð í verslunarmiðstöð í Espoo í Finnlandi.
• 2011 - Anders Fogh Rasmussen lýsti því yfir að verkefni NATO í Írak væri lokið.
• 2012 - Fyrra gildistíma Kýótóbókunarinnar lauk.
• 2012 - Bandaríska tímaritið Newsweek hætti pappírsútgáfu en tók hana aftur upp tveimur árum síðar.
• 2014 - 30 létust þegar sprengja sprakk í mosku í Ibb í Jemen þar sem hundruð sjíamúslima höfðu komið saman.
• 2018 - Hrunið í Magnitogorsk 2018: Íbúðablokk í Magnitogorsk í Tsjeljabinsk í Rússlandi hrundi vegna gassprengingar með þeim afleiðingum að 39 létust.
• 2019 – Íraskir skæruliðar og mótmælendur hlynntir stjórn Írans réðust á sendiráð Bandaríkjanna í Bagdad.
• 2019 – Kórónaveirufaraldurinn 2019-2021: Fyrstu opinberu fréttirnar bárust af nýjum kórónaveirufaraldri í Wuhan í Kína.

Fædd

• 1378 - Kallixtus 3. páfi (d. 1458).
• 1491 - Jacques Cartier, franskur landkönnuður (d. 1557).
• 1572 - Yōzei annar Japanskeisari (d. 1617).
• 1668 - Herman Boerhaave, hollenskur læknir (d. 1738).
• 1869 - Henri Matisse, franskur málari og grafískur hönnuður (d. 1954).
• 1877 - Viktor Dyk, tékkneskt skáld (d. 1931).
• 1880 - George Marshall, bandarískur stjórnmálamaður (d. 1959).
• 1901 - Karl-August Fagerholm, finnskur stjórnmálamaður og forsætisráðherra (d. 1984).
• 1902 - Jóhann J.E. Kúld, íslenskur rithöfundur (d. 1984).
• 1914 - Gils Guðmundsson, íslenskur rithöfundur og stjórnmálamaður (d. 2005)
• 1926 - Paolo Magnani, ítalskur biskup.
• 1935 - Salman bin Abdul Aziz al-Sád, konungur Sádi-Arabíu.
• 1936 - Siw Malmkvist, sænsk söngkona.
• 1937 - Anthony Hopkins, velskur leikari.
• 1941 - Alex Ferguson, skoskur knattspyrnukappi og knattspyrnustjóri.
• 1943 - John Denver, bandarískur söngvari (d. 1997).
• 1943 - Ben Kingsley, enskur leikari.
• 1947 - Tim Matheson, bandarískur leikari, leikstjóri og framleiðandi.
• 1948 - Donna Summer, bandarísk söngkona (d. 2012).
• 1954 - Alex Salmond, skoskur stjórnmálamaður.
• 1954 - Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, íslenskur stjórnmálamaður.
• 1957 - Guðmundur Andri Thorsson, íslenskur rithöfundur og stjórnmálamaður.
• 1959 - Val Kilmer, bandarískur leikari.
• 1960 - Steve Bruce, enskur knattspyrnustjóri.
• 1962 - Nélson Luís Kerchner, brasilískur knattspyrnumaður.
• 1966 - Rúnar Róbertsson, útvarpsmaður á Bylgjunni.
• 1969 - Njáll Trausti Friðbertsson, íslenskur stjórnmálamaður.
• 1971 - Marcelinho Carioca, brasilískur knattspyrnumaður.
• 1972 - Gregory Coupet, franskur knattsyrnumadur.
• 1973 - Amir Karić, slóvenskur knattspyrnumaður.
• 1977 - Psy, sudurkóreskur söngvari og lagahöfundur.
• 1982 - Craig Gordon, skoskur knattspyrnumadur.

Dáin

• 192 - Commodus Rómarkeisari (f. 161).
• 335 - Silvester 1. páfi.
• 1386 - Jóhanna af Bæjaralandi, drottning Bæheims (f. um 1362).
• 1460 - Játmundur jarl af Rutland, sonur Ríkharðs hertoga, líflátinn (f. 1443).
• 1510 - Bianca Maria Sforza, keisaraynja, kona Maxímilíans 1., keisara hins Heilaga rómverska ríkis (f. 1472).
• 1511 - Svante Nilsson, ríkisstjóri Svíþjóðar frá 1504 (ýmist talinn hafa dáið þennan dag eða 2. janúar 1512).
• 1848 - Johann Gottfried Jakob Hermann, þýskur fornfræðingur (f. 1772).
• 1855 - Karl Friedrich Hermann, þýskur fornfræðingur (f. 1804).
• 1861 - Hallgrímur Scheving, íslenskur fræðimaður (f. 1781).
• 1964 - Ólafur Thors, forsætisráðherra Íslands (f. 1892).
• 1975 - Barbara Árnason, ensk-íslensk myndlistarkona (f. 1911).
• 1980 - Marshall McLuhan, kanadískur bókmenntafræðingur (f. 1911).
• 1993 - Zviad Gamsakhurdia, forseti Georgíu (f. 1939).
• 2000 - Guðbrandur Hlíðar, íslenskur dýralæknir (f. 1915).
• 2007 - Ragnar Lár, íslenskur myndlistarmaður (f. 1935).
• 2019 - Guðrún Ögmundsdóttir, íslensk stjórnmálakona og félagsráðgjafi (f. 1950).
• 2021 - Betty White, bandarísk leikkona (f. 1922).
• 2022 - Benedikt 16., páfi (f. 1927).

Hátíðis- og tyllidagar

• Gamlárskvöld (síðasti dagur ársins) í löndum þar sem gregoríska tímatalið er notað.

Heimilidir

• „Útvarpsstöð Kántríbæjar hættir útsendingum á morgun“. Sótt 2. janúar 2007.