Fara í innihald

Atlantshafsbandalagið

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
(Endurbeint frá NATO)
Atlantshafsbandalagið
North Atlantic Treaty Organization
Organisation du traité de l'Atlantique nord
Fáni Atlantshafsbandalagsins

Aðildarríki Atlantshafsbandalagsins (2020) sjást hér grænlituð.
SkammstöfunNATO (enska); OTAN (franska)
EinkennisorðAnimus in consulendo liber
Stofnun4. apríl 1949; fyrir 75 árum (1949-04-04)
GerðHernaðarbandalag
HöfuðstöðvarFáni Belgíu Brussel, Belgíu
Meðlimir
Opinber tungumálEnska, franska
FramkvæmdastjóriMark Rutte
Yfirmaður hermálanefndarinnarRob Bauer
Yfirmaður EvrópuherstjórnarinnarChristopher G. Cavoli
Yfirmaður herstjórnarmiðstöðvarinnarPhilippe Lavigne
Vefsíðawww.nato.int

Atlantshafsbandalagið (einnig NATÓ eftir enskri skammstöfun á nafni þess: North Atlantic Treaty Organisation eða OTAN eftir franskri skammstöfun á heiti þess, (l'Organisation du traité de l'Atlantique nord)) er hernaðarbandalag. Skrifað var undir stofnsáttmála bandalagsins í Washington D.C. 4. apríl 1949.

Kjarni bandalagsins er 5. grein stofnsáttmálans þar sem því er lýst yfir að árás á eitt bandalagsríki í Evrópu eða Norður-Ameríku jafngildi árás á þau öll. Sú grein var hugsuð til að gera Sovétríkjunum það ljóst að innrás inn í Vestur-Evrópu jafngilti stríðsyfirlýsingu við Bandaríkin og allan hernaðarmátt þeirra. Á móti stofnuðu Sovétríkin ásamt bandamönnum sínum í Austur-Evrópu Varsjárbandalagið. Hernaðarbandalögin tvö léku síðan aðalhlutverk í Kaldastríðinu og því vígbúnaðarkapphlaupi og kjarnorkuvopnavæðingu sem einkenndu það. Innrás Sovétmanna í Vestur-Evrópu varð aldrei að veruleika og 5. grein NATO-samningsins hefur aðeins verið notuð einu sinni en það var 12. september 2001 eftir hryðjuverkaárás á Bandaríkin.

Aðild Íslands að NATO

[breyta | breyta frumkóða]

Lög um inngöngu Íslands í NATO voru samþykkt á Alþingi, 30. mars 1949. Þau voru mjög umdeild og talsverðar óeirðir urðu í sambandi samþykkt þeirra á Austurvelli. Andstæðingar NATO-aðildar kröfðust þjóðaratkvæðis um þetta mikilvæga mál en ekki var orðið við því. Hins vegar var því lofað að aldrei yrði erlendur her á íslenskri grundu á friðartímum. NATO ásamt Bandaríkjaher rak Keflavíkurherstöðina á Miðnesheiði frá 1951 til 2006.

Aðildarríki

[breyta | breyta frumkóða]
Stofnfélagar (1949): Ríki sem fengu inngöngu síðar:
  Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.