Fara í innihald

Barack Obama

Breyta tenglum
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
(Endurbeint frá Obama)
Barack Obama
Barack Obama árið 2012.
Forseti Bandaríkjanna
Í embætti
20. janúar 2009 – 20. janúar 2017
VaraforsetiJoe Biden
ForveriGeorge W. Bush
EftirmaðurDonald Trump
Öldungadeildarþingmaður frá Illinois
Í embætti
3. janúar 2005 – 16. nóvember 2008
ForveriPeter Fitzgerald
EftirmaðurRoland Burris
Persónulegar upplýsingar
Fæddur4. ágúst 1961 (1961-08-04) (63 ára)
Honolulu, Hawaii, Bandaríkjunum
ÞjóðerniBandarískur
StjórnmálaflokkurDemókrataflokkurinn
MakiMichelle Robinson (g. 1992)
BörnMalia, Sasha
HáskóliColumbia-háskóli
Harvard-háskóli
StarfLögfræðingur, stjórnmálamaður
Undirskrift

Barack Hussein Obama yngri (fæddur 4. ágúst 1961) er 44. forseti Bandaríkjanna og fyrrverandi fulltrúi Illinois í öldungadeild bandaríska þingsins. Obama var kosinn forseti árið 2008. Hann er kvæntur Michelle, fædd Robinson, og eiga þau saman tvær dætur að nafni Malia Ann (f. 1998) og Natasha (f. 2001).

Æska og menntun

[breyta | breyta frumkóða]

Faðir Obama, Barack Hussein Obama eldri var Keníumaður en fékk námsstyrk og menntaði sig í hagfræði við Háskóla í Hawaii. Þar kynntist hann og kvæntist síðar Ann Dunham, hvítri konu frá Wichita í Kansas. Sonur þeirra, Barack Obama yngri, fæddist 4. ágúst 1961 í Honolulu á Hawaii. Síðar skildu foreldrar Obama og faðir hans fór aftur til Keníu. Eftir það hittust þeir feðgar aðeins einu sinni og Obama eldri lést í bílslysi 1982. Móðir Obama giftist síðar Lolo Soetoro frá Indónesíu. Þau bjuggu í Jakarta, þar sem móðir hans starfaði hjá bandaríska sendiráðinu og Obama gekk í skóla til 10 ára aldurs. Frá árinu 1970 ólst Obama upp hjá afa sínum og ömmu í Honolulu.[1] Móðir hans og hálfsystir, Maya Soetoro Ng, fluttust síðar til þeirra en móðir hans lést úr krabbameini 1995.[2]

Eftir skyldunám fór Obama til náms við einkarekinn háskóla, Occidental College í Los Angeles, og 1983 útskrifaðist hann með BA gráðu í stjórnmálafræði frá Columbia-háskóla, í New York.[3] Árið 1985 fluttist Obama til Chicago þar sem hann tók þátt í uppbyggingarstarfi í suðurhluta borgarinnar.

Árið 1988 hóf hann nám við lagadeild Harvard-háskóla og útskrifaðist með doktorspróf í lögfræði 1991 með miklum heiðri (magna cum laude). Obama var þar fyrsti blökkumaðurinn til að verða ritstjóri stúdentablaðsins Harward Law Review.[4] Eftir útskrift sneri hann aftur til Chicago, þar sem hann kenndi stjórnskipunarrétt við lagadeild Chicago-háskóla og var virkur í samfélaginu.[5]

Í bók Obama, Dreams from my Father, segist hann varla hafa tekið eftir því í uppvexti sínum að faðir hans var ekkert líkur fólkinu í kringum hann, „[...] þó var faðir minn svartur sem bik og móðir mín hvít eins og mjólk“.[6]

Stjórnmálaferill

[breyta | breyta frumkóða]

Í Chicago vann Obama að því á tíunda áratugnum að fjölga blökkufólki á kjörskrá í borginni. Sumarið 1992 tók hann virkan þátt í kosningabaráttu Bills Clinton fyrir forsetakosningarnar það ár.[7]

Fylkisþingmaður: 1996-2004

[breyta | breyta frumkóða]

Obama var kosinn á þing Illinois 1996 fyrir hönd 13. kjördæmisins. Í tíð sinni á þinginu fékk hann samþykkt fyrsta stóra frumvarp um umbætur siðareglna í 25 ár, lækkaði skatta á vinnandi fjölskyldur og gerði umbætur á heilbrigðiskerfinu.[3] Obama var endurkjörinn árið 2000 og aftur árið 2002.[8] Obama gaf kost á sér til fulltrúadeildar Bandaríkjaþings árið 2000 fyrir hönd Demókrata en tapaði fyrir Bobby Rush.

Árið 2003 náðu Demókratar meirihluta á þingi Illinois. Obama var þá kjörinn formaður heilbrigðis- og mannauðsnefndar. Í þerri tíð gerði hann umbætur á yfirheyrsluaðferðum lögreglunnar til að koma í veg fyrir persónugreiningu vegna kynþáttar, sem meðal annars fól í sér myndbandsupptökur í skýrslutökum.[9] Obama hætti á fylkisþingi Illinois 2004 eftir að hann var kjörinn til öldungadeildar Bandaríkjaþings.

Öldungadeildarþingmaður: 2005-2008

[breyta | breyta frumkóða]

Obama hóf undirbúning að kosningabaráttu sinni 2002, réð David Axelrod sem kosningastjóra og hóf að safna fjárframlögum. Hann tilkynnti svo formlega framboð sitt. Obama vann afgerandi sigur í forkosningum Demókrataflokksins 2004, sem yfir nóttu gerði hann að stjörnu innan flokksins og fljótlega hófst tal um hugsanlegt forsetaframboð.[10] Obama sigraði Alan Keyes í kosningum til öldungadeildar fyrir hönd Illinois-fylkis með 70% atkvæða.[11] Obama var svo svarinn í embætti þann 3. janúar 2005.[12] Sem öldungadeildarþingmaður lét hann sig mennta- og umhverfismál miklu varða og var' jafnrramt kunnur fyrir sjálfstæðar skoðanir í utanríkismálum sem oft voru á skjöl við utanríkisstefnu George W. Bush forseta.[13]

Forsetakosningar 2008 og 2012

[breyta | breyta frumkóða]

Forsetakosningar 2008

[breyta | breyta frumkóða]

Þann 10. febrúar árið 2007 tilkynnti Obama að hann ætlaði að bjóða sig fram til þess að vera fulltrúi Demókrataflokksins í forsetakosningunum í Bandaríkjunum árið 2008. Aðalkeppinautur hans var Hillary Clinton. Barátta þeirra var löng og tvísýn framan af en eftir því sem á leið jókst forskot Baracks Obama og lauk með því að Hillary Clinton játaði sig sigraða þann 7. júní 2008. Obama sigraði með 48,1% atkvæða en Hillary var naumt á eftir með um 48,0% atkvæða. Clinton-hjónin lýstu síðan yfir stuðningi við Obama og hvöttu stuðningsmenn sína til að gera slíkt hið sama á landsfundi Demókrata 2008.[14][15]

Obama tilnefndi Joe Biden sem varaforsetaefni og meðframbjóðanda sinn þann 23. ágúst 2008.[16] Með því að velja Biden sem varaforsetaefni þótti Obama koma til móts við gagnrýnendur sína, sem lögðu gjarnan áherslu á reynsluleysi Obama og þekkingarskort hans í utanríkismálum, en Biden var þá einn þaulsetnasti þingmaður öldungadeildarinnar og hafði lengi verið formaður utanríksimálanefndar þingsins.[17] Obama tók síðan við tilnefningu Demókrataflokksins í Denver í Colorado fyrir framan 75.000 áhorfendur. Atburðinum var einnig sjónvarpað og fylgdust 38 milljón manns með.[18]

John McCain var tilnefndur sem forsetaefni Repúblikana og þar með helsti keppinautur Obama. Auk Demókrata og Rebúblikana voru þrjú önnur framboð. Fyrir hönd stjórnarskrárflokksins (e. Constitution Party) var Chuck Baldwin í framboði.[19] Græni flokkurinn (e. The Green Party) tilnefndi fulltrúadeildarþingmann Demókrata, Cynthiu McKinney, sem forsetaefni.[20] Frjálshyggjuflokkurinn (e. The Libertarian Party) tilnefndi fyrrum fulltrúardeildarþingmann Repúblikana, Bob Barr. [21] Ralph Nader var einnig í sjálfstæðu framboði.

Helstu málefni kosninganna voru óvinsældir George Bush, Íraksstríðið, veikur efnahagur Bandaríkjanna og heilbrigðiskerfið. Slagorð Obama var „Yes We Can“.

Obama setti fjölmörg met í fjáröflun, sérstaklega í fjölda smáframlaga.[22] Obama safnaði 778.642.962 Bandaríkjadollurum. Af því fóru 760.370.195 dollarar í framboðið, sem er met. Kosningasjóður McCain var rúmlega helmingi minni með 379.006.485 dollara.[23]

Obama sigraði í kosningunum með 52,93% af greiddum atkvæðum á landsvísu eða 69.498.516 atkvæði. Hann hlaut þá 365 af 538 atkvæðum kjörmannaráðs. McCain var í öðru sæti með 45,65% atkvæða á landsvísu og 173 atkvæði kjörmannaráðs. Í þriðja sæti var Ralph Nader með 0,56% atkvæða og 0 atkvæði kjörmannaráðs.[24]

Obama var settur í embætti þann 20. janúar 2009 sem og varaforsetinn Joe Biden. Obama hafði sagt sig af þingi í nóvember 2008 til að undirbúa sig fyrir forsetaembættið, rétt fyrir „Lame Duck“-tímabilið.[25]

Svo miklar væntingar voru til Barack Obama, að ekki var víst að hann gæti risið undir þeim. Hann náði að heilla fólk um allan heim. Meira að segja andstæðingar hans í Repúblikanaflokknum, þar á meðal Bush og mótframbjóðandinn John McCain gátu ekki annað en fagnað með honum þegar að hann fagnaði sigrinum.[heimild vantar]

Endurkjör 2012

[breyta | breyta frumkóða]

4. apríl 2011 tilkynnti Obama að hann ætlaði að sækjast eftir endurkjöri. Hann sigraði forkosningar Demókrataflokksins auðveldlega og tryggði sér þau 2.778 fulltrúaatkvæði nauðsynleg til sigurs 3. apríl 2012, tæpu ári eftir tilkynningu sína til endurkjörs.[26][27]

Obama tilnefndi aftur Joe Biden sem varaforsetaefni og meðframbjóðanda sinn. Helstu keppinautar þeirra voru efni Repúblikana Mitt Romney, fyrrum fylkisstjóri Massachusetts, og varaforsetaefni hans Paul Ryan. Önnur framboð voru: Gary Johnson fyrir hönd Frjálshyggjuflokksins, Jill Stein fyrir hönd Græningja og Virgil Goode fyrir hönd Stjórnarskrárflokksins.

Obama og Biden sigruðu með 51,06% greiddra atkvæða á landsvísu og 332 atkvæði kjörmannaráðs. Romney og Ryan enduðu með 47,20% atkvæða og 206 atkvæði kjörmannaráðs.[28]

Friðarverðlaun Nóbels

[breyta | breyta frumkóða]

Obama hlaut friðarverðlaun Nóbels árið 2009. Barack Obama fékk verðlaunin fyrir það að stuðla að samvinnu milli þjóða. Valið á Obama var með hinum umdeildari á síðustu árum, sér í lagi þar sem Obama hafði aðeins verið forseti í tíu mánuði þegar hann fékk verðlaunin og hafði enn ekki gert mörg fyrirheit sín um friðarstarf eða alþjóðasamvinnu að veruleika. Valið var einnig gagnrýnt þar sem Obama hafði þá látið fjölga bandarískum hermönnum í stríðinu í Afganistan.[29] Obama sagðist sjálfur ekki telja sig eiga verðlaunin skilið en sagðist líta á þau sem staðfestingu á forystuhlutverki Bandaríkjanna.[30]

Heimildir

[breyta | breyta frumkóða]
  • Jón Þ. Þór (2016). „Barack Obama“. Bandaríkjaforsetar. Hafnarfjörður: Urður bókafélag. bls. 425–431. ISBN 978-9935-9194-5-8.

Tilvísanir

[breyta | breyta frumkóða]
  1. ↑ „Barack Obama“. history.com (enska). History. 9. nóvember 2009. Sótt 21. nóvember 2014.
  2. ↑ „Ann Dunham“. biography.com (enska). Biography. Afrit af upprunalegu geymt þann 21. nóvember 2014. Sótt 21. nóvember 2014.
  3. ↑ 3,0 3,1 „About Barack Obama“. barackobama.com (enska). Afrit af upprunalegu geymt þann 24. nóvember 2014. Sótt 21. nóvember 2014.
  4. ↑ „Harward Law Review“. Sótt 21.nóvember 2014.
  5. ↑ „President Barack Obama“. whitehouse.gov (enska). Hvíta húsið. Afrit af upprunalegu geymt þann 20. janúar 2017. Sótt 21. nóvember 2014.
  6. ↑ „Frægð og frami Baracks Obama“. Fréttablaðið. 18. nóvember 2006.
  7. ↑ Bandaríkjaforsetar, bls. 427.
  8. ↑ „13th District, Barack Obama, Illinois State Senator, Chicago“. senatedem.state.il.us (enska). Afrit af upprunalegu geymt þann 24. ágúst 2000. Sótt 14. nóvember 2014.
  9. ↑ Janny Scott (30. júlí 2007). „In Illinois, Obama Proved Pragmatic and Shrewd“ (enska). The New York Times. Sótt 14 nóvember 2014.
  10. ↑ Monica Davey (18. mars 2004). „As Quickly as Overnight, a Democratic Star Is Born“ (enska). The New York Times. Sótt 14 nóvember 2014.
  11. ↑ „U.S. SENATE / ILLINOIS“. CNN. 2005. Sótt 14 nóvember 2014.
  12. ↑ „Obama, Barack“. Biographical Directory of the United States Congress. Sótt 14 nóvember 2014.
  13. ↑ Bandaríkjaforsetar, bls. 428.
  14. ↑ „Clinton endorses Obama, calls for party unity“. CNN. Sótt 21. nóvember 2014.
  15. ↑ „Obama sigraði for-kosningar“. mbl.is. 6. janúar 2008. Sótt 21 nóvember 2014.
  16. ↑ Adam Nagourney; Jeff Zeleny (23. ágúst 2008). „Obama Chooses Biden as Running Mate“ (enska). The New York Times. Sótt 21. nóvember 2014.
  17. ↑ Bogi Þór Arason (24. ágúst 2008). „Tvíeggjað val“. Dagblaðið Vísir.
  18. ↑ Alexandra Marks (29. ágúst 2008). „Soaring speech from Obama, plus some specifics“ (enska). Christian Science Monitor. Afrit af upprunalegu geymt þann 14. mars 2010. Sótt 21. nóvember 2014.
  19. ↑ Jo Mannies (26. apríl 2008). „At KC convention, Constitution Party picks pastor for president“ (enska). STLtoday. Afrit af upprunalegu geymt þann 30. maí 2008. Sótt 21. nóvember 2014.
  20. ↑ Brendan Gage (2008). „McKinney running for president as Green candidate“. CNN. Sótt 21 nóvember 2014.
  21. ↑ „Libertarian Party selects Bob Barr as 2008 presidential nominee“. National Libertarian Party. 25. maí 2008. Sótt 21. nóvember 2014.
  22. ↑ Jeanne Cummings (26. september 2007). „Small donors rewrite fundraising handbook“. Politico.com. Sótt 21. nóvember 2014.
  23. ↑ „Summary Reports Search Results - 2007-2008 Cycle“. Federal Election Commission. Afrit af upprunalegu geymt þann 13. júlí 2012. Sótt 21. nóvember 2014.
  24. ↑ Federal Election Commission (júlí 2009). „FEDERAL ELECTIONS 2008 Election Results for the U.S. President, the U.S. Senate and the U.S. House of Representatives“ (PDF). Sótt 21. nóvember 2014.
  25. ↑ „Obama resigns Senate seat, thanks Illinois“ (enska). Reuters. 16. nóvember 2008. Afrit af upprunalegu geymt þann 27. maí 2012. Sótt 21. nóvember 2014.
  26. ↑ „Obama announces re-election bid“. UPI.com. 4. apríl 2011. Afrit af upprunalegu geymt þann 10. maí 2011. Sótt 21. nóvember 2014.
  27. ↑ „BREAKING: Obama clinches Democratic nomination“. CNN. 3. apríl 2012. Sótt 21. nóvember 2014.
  28. ↑ „FEDERAL ELECTIONS 2012“ (PDF). Federal Election Commission. júlí 2013. Sótt 21. nóvember 2014.
  29. ↑ Kolbeinn Þorsteinsson (2. desember 2009). „Friðardúfa í vígahug“. Dagblaðið Vísir.
  30. ↑ „Úthlutun friðarverðlauna vekur furðu“. Fréttablaðið. 10. október 2009.

Tenglar

[breyta | breyta frumkóða]
Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist Barack Obama.


Fyrirrennari:
George W. Bush
Forseti Bandaríkjanna
(2009 – 2017)
 Eftirmaður:
Donald Trump


Sótt frá „https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=Barack_Obama&oldid=1863131“