Borgarstjóri Reykjavíkur

Dagur B. Eggertsson, borgarstjóri Reykjavíkur síðan 2014

Borgarstjóri Reykjavíkur er æðsti embættismaður Reykjavíkurborgar. Borgarstjóri framkvæmir samþykktir borgarstjórnar og er yfirmaður starfsmanna borgarinnar. Hann er oftast valinn úr hópi borgarfulltrúa þó hann geti líka verið ráðinn. Núverandi borgarstjóri er Dagur B. Eggertsson og tók hann við embætti 16. júní 2014.

Sögulegt yfirlit

Knud Zimsen, borgarstjóri Reykjavíkur frá 1914 til 1932

Í bæjarstjórnarlögum fyrir Reykjavík sem sett voru árið 1907 var í fyrsta sinn kveðið á um embætti borgarstjóra. Embættið var auglýst árið 1908 og sóttu tveir um stöðuna, þeir Páll Einarsson og Knud Zimsen. Páll var ráðinn til sex ára en að þeim tíma loknum ákvað hann að hætta störfum og Knud Zimsen tók við embættinu. Hann hélt því til ársins 1932. Frá árinu 1935 til 1994 komu allir nema einn af borgarstjórum Reykjavíkur úr röðum Sjálfstæðisflokksins, sem hélt lengi vel hreinum meirihluta í borginni. Í kosningunum 1994 stofnuðu þáverandi félagshyggjuflokkar (Alþýðuflokkurinn, Alþýðubandalagið, Kvennalistinn og Framsóknarflokkurinn) sameiginlegan framboðslista sem kallaður var Reykjavíkurlistinn undir forystu Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur. Reykjavíkurlistinn bauð fram og hélt meirihluta í borginni til ársins 2006 þegar flokkarnir sem mynduðu listann (þá Samfylkingin, Vinstrihreyfingin - grænt framboð og Framsóknarflokkurinn) buðu fram undir eigin merkjum á ný. Nýtt framboð, Besti flokkurinn, sem leiddur var af Jóni Gnarr bauð fram í Sveitarstjórnarkosningunum 2010 og varð stærsti flokkurinn í borgarstjórn í kjölfar efnahagshrunsins á Íslandi 2008. Þá mynduðu borgarfulltrúar flokksins meirihluta ásamt Samfylkingunni og varð Jón Gnarr borgarstjóri. Besti flokkurinn bauð ekki fram aftur í Sveitarstjórnarkosningunum 2014 en þá varð Samfylkingin stærsti flokkurinn í borgarstjórn með fimm borgarfulltrúa og tók Dagur B. Eggertsson við sem borgarstjóri. Fór Samfylkingin fyrir meirihluta ásamt Vinstri hreyfingunni - grænu framboði, Bestaflokknum og Pírötum.

Í kosningum til borgarstjórnar árið 2018 varð Sjálfstæðisflokkurinn á ný stærsti flokkurinn með naumum mun yfir Samfylkginguna. Gamli meirihlutinn frá kosningunum 2014 hélt að mestu leyti í sinni mynd, utan þess að Viðreisn kom í stað Besta flokksins. Eins bættust við þrír nýir flokkar sem ekki höfðu áður setið í borgarstjórn: Miðflokkurinn, Sósíalistaflokkur Íslands og Flokkur fólksins. Núverandi meirihluti Reykjavíkurborgar er myndaður af Samfylkingunni, Viðreisn, Vinstrihreyfingunni - grænu framboði og Pírötum en í minnihluta sitja borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins, Miðflokksins, Sósíalistaflokks Íslands og Flokks fólksins.

Starf

Starf borgarstjóra felst í tveimur meginhlutverkum, annars vegar að starfa sem framkvæmdarstjóri Reykjavíkurborgar og hins vegar að koma fram sem opinber fulltrúi hennar. Iðulega er borgarstjóri jafnframt pólitískur leiðtogi meirihluta borgarstjórnar. Svo þarf ekki að vera, enda getur borgarstjóri verið ráðinn á faglegum forsendum eða verið pólitískur fulltrúi sem hefur þó ekki sérstakar leiðtogastöðu.

Hann getur tekið sæti á fundum nefndar borgarinnar og hefur þar bæði málfrelsi og tillögurétt. Einnig gegnir hann skyldum sem prókúruhafi borgarsjóðs og undirritar skjöl varðandi kaup og sölu á fasteignum, lántökur og annað sem varðar fjárhagslegar skuldbindingar og ráðstafanir eftir að borgarstjórn hefur samþykkt þær. Borgarstjóri fer líka með eignarhluta Reykjavíkurborgar í svokölluðum B-hluta fyrirtækjum.

Borgarstjórar

Eftirtaldir hafa gegnt embætti borgarstjóra í Reykjavík:

Borgarstjóri			Frá	Til	Flokkur
		Páll Einarsson	1908	1914	Óháður
		Knud Zimsen	1914	1932	Óháður
		Jón Þorláksson	1932	1935	Sjálfstæðisflokkurinn
		Pétur Halldórsson	1935	1940	Sjálfstæðisflokkurinn
		Bjarni Benediktsson	1940	1947	Sjálfstæðisflokkurinn
		Gunnar Thoroddsen	1947	1959	Sjálfstæðisflokkurinn
		Auður Auðuns	1959	1960	Sjálfstæðisflokkurinn
		Geir Hallgrímsson	1959	1972	Sjálfstæðisflokkurinn
		Birgir Ísleifur Gunnarsson	1972	1978	Sjálfstæðisflokkurinn
		Egill Skúli Ingibergsson	1978	1982	Óháður
		Davíð Oddsson	1982	1991	Sjálfstæðisflokkurinn
		Markús Örn Antonsson	1991	1994	Sjálfstæðisflokkurinn
		Árni Sigfússon	1994	1994	Sjálfstæðisflokkurinn
		Ingibjörg Sólrún Gísladóttir	1994	2003	Reykjavíkurlistinn
		Þórólfur Árnason	2003	2004	Reykjavíkurlistinn
		Steinunn Valdís Óskarsdóttir	2004	2006	Reykjavíkurlistinn
		Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson	2006	2007	Sjálfstæðisflokkurinn
		Dagur B. Eggertsson	2007	2008	Samfylkingin
		Ólafur F. Magnússon	2008	2008	Frjálslyndi flokkurinn
		Hanna Birna Kristjánsdóttir	2008	2010	Sjálfstæðisflokkurinn
		Jón Gnarr	2010	2014	Besti flokkurinn
		Dagur B. Eggertsson	2014	enn í embætti	Samfylkingin

Heimildir

• Reykjavik.is - Borgarstjórar í Reykjavík frá 1908 Geymt 2009-01-02 í Wayback Machine
• Upplýsingasíða um Jón Gnarr Geymt 2011-07-03 í Wayback Machine af vef Reykjavíkurborgar
• Öld frá skipun fyrsta borgarstjóra