Borgarstjóri Reykjavíkur

Í ráðhúsinu er skrifstofa borgarstjóra og setur borgarstjórnar.

Borgarstjóri Reykjavíkur er æðsti embættismaður Reykjavíkurborgar. Borgarstjóri framkvæmir samþykktir borgarstjórnar og er yfirmaður starfsmanna borgarinnar. Hann er oftast valinn úr hópi borgarfulltrúa þó hann geti líka verið ráðinn. Núverandi borgarstjóri er Einar Þorsteinsson og tók hann við embætti 16. janúar 2024.

Tuttugu og tveir hafa gegnt embætti borgarstjóra Reykjavíkur, þar af átján karlmenn og fjórar konur.

Sögulegt yfirlit

Knud Zimsen var borgarstjóri Reykjavíkur frá 1914 til 1932.

Í bæjarstjórnarlögum fyrir Reykjavík sem sett voru árið 1907 var í fyrsta sinn kveðið á um embætti borgarstjóra. Embættið var auglýst árið 1908 og sóttu tveir um stöðuna, þeir Páll Einarsson og Knud Zimsen. Páll var ráðinn til sex ára en að þeim tíma loknum ákvað hann að hætta störfum og Knud Zimsen tók við embættinu. Hann hélt því til ársins 1932. Frá árinu 1935 til 1994 komu allir nema einn af borgarstjórum Reykjavíkur úr röðum Sjálfstæðisflokksins, sem hélt lengi vel hreinum meirihluta í borginni. Í kosningunum 1994 stofnuðu þáverandi félagshyggjuflokkar (Alþýðuflokkurinn, Alþýðubandalagið, Kvennalistinn og Framsóknarflokkurinn) sameiginlegan framboðslista sem kallaður var Reykjavíkurlistinn undir forystu Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur. Reykjavíkurlistinn bauð fram og hélt meirihluta í borginni til ársins 2006 þegar flokkarnir sem mynduðu listann (þá Samfylkingin, Vinstrihreyfingin - grænt framboð og Framsóknarflokkurinn) buðu fram undir eigin merkjum á ný. Nýtt framboð, Besti flokkurinn, sem leiddur var af Jóni Gnarr bauð fram í sveitarstjórnarkosningunum 2010 og varð stærsti flokkurinn í borgarstjórn í kjölfar efnahagshrunsins á Íslandi 2008. Þá mynduðu borgarfulltrúar flokksins meirihluta ásamt Samfylkingunni og varð Jón Gnarr borgarstjóri. Besti flokkurinn bauð ekki fram aftur í sveitarstjórnarkosningunum 2014 en þá varð Samfylkingin stærsti flokkurinn í borgarstjórn og tók Dagur B. Eggertsson við sem borgarstjóri.

Í dag eru í meirihluta í borgarstjórn Samfylkingin, Viðreisn, Píratar og Framsóknarflokkurinn og er Einar Þorsteinsson borgarstjóri. Í minnihluta sitja borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins, Vinstri grænna, Sósíalistaflokks Íslands og Flokks fólksins.

Starf

Starf borgarstjóra felst í tveimur meginhlutverkum, annars vegar að starfa sem framkvæmdarstjóri Reykjavíkurborgar og hins vegar að koma fram sem opinber fulltrúi hennar. Iðulega er borgarstjóri jafnframt pólitískur leiðtogi meirihluta borgarstjórnar. Svo þarf ekki að vera, enda getur borgarstjóri verið ráðinn á faglegum forsendum eða verið pólitískur fulltrúi sem hefur þó ekki sérstaka leiðtogastöðu.

Hann getur tekið sæti á fundum nefndar borgarinnar og hefur þar bæði málfrelsi og tillögurétt. Einnig gegnir hann skyldum sem prókúruhafi borgarsjóðs og undirritar skjöl varðandi kaup og sölu á fasteignum, lántökur og annað sem varðar fjárhagslegar skuldbindingar og ráðstafanir eftir að borgarstjórn hefur samþykkt þær. Borgarstjóri fer líka með eignarhluta Reykjavíkurborgar í svokölluðum B-hluta fyrirtækjum.

Listi yfir borgarstjóra Reykjavíkur

Borgarstjóri				Skipun	Lausn	Flokkur
1			Páll Einarsson	7. maí 1908	1. júlí 1914	Óháður
2			Knud Zimsen	1. júlí 1914	30. desember 1932	Óháður
3			Jón Þorláksson	30. desember 1932	20. mars 1935	Sjálfstæðisflokkurinn
4			Pétur Halldórsson	20. mars 1935	8. október 1940	Sjálfstæðisflokkurinn
5			Bjarni Benediktsson	8. október 1940	4. febrúar 1947	Sjálfstæðisflokkurinn
6			Gunnar Thoroddsen	4. febrúar 1947	19. nóvember 1959	Sjálfstæðisflokkurinn
7			Auður Auðuns	19. nóvember 1959	6. október 1960	Sjálfstæðisflokkurinn
8			Geir Hallgrímsson		1. desember 1972	Sjálfstæðisflokkurinn
9			Birgir Ísleifur Gunnarsson	1. desember 1972	15. ágúst 1978	Sjálfstæðisflokkurinn
10			Egill Skúli Ingibergsson	15. ágúst 1978	27. maí 1982	Óháður
11			Davíð Oddsson	27. maí 1982	16. júlí 1991	Sjálfstæðisflokkurinn
12			Markús Örn Antonsson	16. júlí 1991	17. mars 1994	Sjálfstæðisflokkurinn
13			Árni Sigfússon	17. mars 1994	13. júní 1994	Sjálfstæðisflokkurinn
14			Ingibjörg Sólrún Gísladóttir	13. júní 1994	1. febrúar 2003	Reykjavíkurlistinn
15			Þórólfur Árnason	1. febrúar 2003	1. desember 2004	Reykjavíkurlistinn
16			Steinunn Valdís Óskarsdóttir	1. desember 2004	13. júní 2006	Reykjavíkurlistinn
17			Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson	13. júní 2006	16. október 2007	Sjálfstæðisflokkurinn
18			Dagur B. Eggertsson	16. október 2007	24. janúar 2008	Samfylkingin
19			Ólafur F. Magnússon	24. janúar 2008	21. ágúst 2008	Frjálslyndi flokkurinn
20			Hanna Birna Kristjánsdóttir	21. ágúst 2008	15. júní 2010	Sjálfstæðisflokkurinn
21			Jón Gnarr	15. júní 2010	16. júní 2014	Besti flokkurinn
(18)			Dagur B. Eggertsson	16. júní 2014	16. janúar 2024	Samfylkingin
22			Einar Þorsteinsson	16. janúar 2024	Enn í embætti	Framsóknarflokkurinn

Heimildir

• Reykjavik.is - Borgarstjórar í Reykjavík frá 1908 Geymt 2 janúar 2009 í Wayback Machine
• Upplýsingasíða um Jón Gnarr Geymt 3 júlí 2011 í Wayback Machine af vef Reykjavíkurborgar
• Öld frá skipun fyrsta borgarstjóra