Lesótó
| Mmuso wa Lesotho | |
|
|
| Fáni | Skjaldarmerki |
| Kjörorð: Khotso, Pula, Nala (sesótó) Friður, regn, velsæld | |
| Þjóðsöngur: Lesotho Fatse La Bontat'a Rona | |
.svg)
| |
| Höfuðborg | Maserú |
| Opinbert tungumál | sesótó, enska |
| Stjórnarfar | Þingbundin konungsstjórn
|
| Konungur | Letsie 3. |
| Forsætisráðherra | Moeketsi Majoro |
| Sjálfstæði | |
| - frá Bretlandi | 4. október 1966 |
| Flatarmál - Samtals - Vatn (%) |
137. sæti 30.355 km² ~0 |
| Mannfjöldi - Samtals (2018) - Þéttleiki byggðar |
144. sæti 2.108.328 68,1/km² |
| VLF (KMJ) | áætl. 2017 |
| - Samtals | 7,448 millj. dala (172. sæti) |
| - Á mann | 3.868 dalir (200. sæti) |
| VÞL (2019) |  0.527 (165. sæti)
|
| Gjaldmiðill | loti (L) |
| Tímabelti | UTC+2 |
| Þjóðarlén | .ls |
| Landsnúmer | +266 |
Lesótó er landlukt land í sunnanverðri Afríku, umlukt Suður-Afríku á allar hliðar. Nafn landsins þýðir nokkurn veginn „land þeirra sem tala sesótó“. Lesótó er í Breska samveldinu. Íbúar eru rétt rúmlega tvær milljónir. Nær allir íbúar landsins eru sesótómælandi Basótar (Bantúþjóð). Landið er þróunarland þar sem um helmingur íbúa lifir af landbúnaði og um 40% eru undir alþjóðlegum fátæktarmörkum. Tíðni HIV-smita í Lesótó er sú önnur mesta í heimi, 23,6% íbúa eru með veiruna.
Áður hét Lesótó Basútóland og var undir stjórn Breta. Þegar Suður-Afríkusambandið varð til 1910 hófst vinna við að sameina Basútóland sambandinu. Íbúarnir voru hins vegar mótfallnir sameiningu og þegar kynþáttaaðskilnaður var lögleiddur í Suður-Afríku, stöðvaðist sameiningarferlið alveg. Landið var svo nefnt Lesótó þegar það fékk fullt sjálfstæði frá Bretum 4. október 1966.
Landfræði[breyta | breyta frumkóða]
Lesótó er 30.355 km2 að stærð. Það er eina sjálfstæða ríki heims sem er allt í yfir 1.000 metra hæð yfir sjávarmáli. Lægsti punktur landsins er í 1.400 metra hæð og er því hæsti lægsti punktur allra landa heims. Yfir 80% landsins eru í yfir 1.800 metra hæð. Lesótó er líka syðsta landlukta land heims og er alfarið innan Suður-Afríku. Það er milli 28. og 31. breiddargráðu suður og 27. og 30. lengdargráðu austur. Um 12% landsins er ræktarland, en það er í hættu vegna landfoks. Talið er að 40 milljón tonn af jarðvegi tapist árlega vegna jarðvegsrofs.[1]
Stjórnmál[breyta | breyta frumkóða]
Í Lesótó er þingbundin konungsstjórn. Forsætisráðherra Lesótó, Moeketsi Majoro, er stjórnarleiðtogi og fer með framkvæmdavald. Konungur Lesótó, Letsie 3., hefur aðallega táknrænt hlutverk. Konungurinn hefur ekki lengur nein raunveruleg völd og er bannað að taka þátt í stjórnmálum.
Ríkjandi stjórnarflokkur er All Basotho Convention (ABC) sem leiðir samsteypustjórn á fulltrúaþingi Lesótó. Öldungadeild Lesótó er skipuð 22 höfðingjum sem hafa arfgeng embætti, og 11 fulltrúum sem skipaðir eru af konunginum, samkvæmt ráði forsætisráðherra.
Í stjórnarskránni er kveðið á um sjálfstæði dómstóla. Dómstólakerfið er myndað af hæstarétti, áfrýjunarrétti, dómstólum og hefðbundnum dómstólum, aðallega í dreifbýli. Allir dómarar í áfrýjunardómsólnum nema einn eru suðurafrískir lögmenn. Dómarar kveða upp dóma án kviðdóma, ýmist einir eða með tvo áheyrnardómara sér til aðstoðar.
Borgararéttindi eins og tjáningarfrelsi, félagafrelsi, fjölmiðlafrelsi, fundafrelsi og trúfrelsi, eru tryggð í stjórnarskránni. Lesótó var í 12. sæti af 48 löndum Afríku sunnan sahara í vísitölu um stjórnhætti í Afríku árið 2008.[2]
Árið 2010 kallaði stjórnmálahreyfingin People's Charter Movement eftir því að Lesótó gerðist hluti af Suður-Afríku vegna alnæmisfaraldurs í landinu. Næstum fjórðungur landsmanna er með HIV.[3] Landið hefur líka þurft að takast á við útbreitt atvinnuleysi, efnahagshrun, veikan gjaldmiðil og takmarkaðar ferðaheimildir. Afríkusambandið kallaði í ályktun eftir nánari efnahagslegum samruna Lesótó og Suður-Afríku en gekk ekki svo langt að stinga upp á sameiningu landanna.
Stjórnsýslueiningar[breyta | breyta frumkóða]
Lesótó skiptist í tíu stjórnsýsluumdæmi sem hvert hefur sinn umdæmisstjóra og sinn höfuðstað.
Umdæmin skiptast í 80 kjördæmi sem aftur skiptast í 129 sveitarfélög.
Íbúar[breyta | breyta frumkóða]
Trúarbrögð[breyta | breyta frumkóða]
Talið er að yfir 95% íbúa Lesótó séu kristnir.[4] Af þeim eru 18,2% mótmælendatrúar, 15,4% hvítasunnufólk, 5,3% í biskupakirkjunni og 1,8% í öðrum kristnum trúfélögum.[5] 49,4% íbúa tilheyra kaþólsku kirkjunni,[5] sem erkibiskupinn af Maseru er yfir, ásamt þremur vígslubiskupum frá Leribe, Mohale og Qacha's Nek, sem mynda biskuparáð landsins. 9,6% íbúa eru í trúfélögum annarra trúarbragða og 0,2% trúlausir.[5]
Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]
- ↑ „Lesotho Meteorological Services“. www.lesmet.org.ls. Sótt 16. desember 2019.
- ↑ "Home | Mo Ibrahim Foundation" Geymt 21 mars 2016 í Wayback Machine. moibrahimfoundation.org.
- ↑ „HIV/AIDS in Lesotho“. HelpLesotho.org. Afrit af upprunalegu geymt þann 5 November 2014.
Lesotho has the second-highest HIV prevalence rate in the world – more than 23 percent of people, or just under one in four people in the country are living with HIV.
- ↑ „Table: Christian Population as Percentages of Total Population by Country“. Pew Research Center. Afrit from the original on 11 May 2017. Sótt 21 April 2018.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 „Lesotho“. Association of Religion Data Archives. 2015. Sótt 18 May 2020.
Þessi