Íslenzkir tónar eru nátengdir versluninni Drangey að Laugavegi 58 en hana ráku Tage og móðir hans í sameiningu á fimmta áratugnum. Verslunin seldi aðallega leðurvörur, töskur og vefnaðarvöru en árið 1945 var stofnuð sérstök hljóðfæradeild í Drangey þar sem seld voru hljóðfæri, hljómplötur og nótur. Tage fann fyrir mikilli eftirspurn eftir íslensku efni hjá viðskiptavinum deildarinnar og langaði að leggja sitt af mörkum til að bregðast við þessum áhuga. Hann hóf að gefa út nótur, kennslubækur og lagatexta undir merkjum Drangeyjarútgáfunnar, gaf út tímaritið Jazz1947 og Musica1948 – 1950 og keypti upptökutæki til landsins. Útbúinn var um 20 fermetra upptökusalur í bakhúsinu á Laugavegi 58 í tengslum við tækjakaupin, þar sem æfingar og upptökur fóru fram. Mest var tekið upp fyrir einkaaðila en einnig fóru fram upptökur fyrir leikhús og kvikmyndasýningar.[1]
Ekki fór vel með útgáfu fyrstu plötu Íslenzkra tóna 1948. Á henni spilaði hljómsveit Björns R. Einarssonar lögin Christofer Columbus og Summertime. Björn var óánægður með útkomuna þegar platan kom úr pressun, fékk sett lögbann á hana og höfðaði mál á hendur fyrirtækinu. Það var ekki fyrr en 1952 þegar málaferlum lauk að hin eiginlega útgáfustarfsemi Íslenzkra tóna hófst. Langflestar upptökurnar fóru fram í Ríkisútvarpinu en nokkrar plötur voru teknar upp erlendis. Pressun platna fór fram hjá AS Nera í Osló.
Í apríl 1952 fóru fram í Ríkisútvarpinu upptökur með Sigfúsi Halldórssyni á Litlu flugunni, Tondeleyo, Í dag og Við VatnsmýrinaIM 2 og IM 7. Prufuplötur bárust um sumarið en endanlegar plötur komu ekki í sölu í Drangey fyrr en 21. desember, meðal annars vegna verkfalls sem hafði áhrif á innflutning til landsins í árslok 1952.
Í lok október 1952 komu 3 plötur með Svavari Lárussyni og Sy-We-LA kvintettnum til landsins sem teknar voru upp hjá Norska útvarpinu IM 3 - IM 5. Þessar plötur voru því hinar fyrstu sem settar voru á markað frá Íslenzkum tónum. Fjórða platan sem kom á markaðinn var einnig sungin af Svavari við undirleik kvartetts Jan MorávekIM 6. Þetta var fyrsta platan sem gefin var út með íslenskri danshljómsveit og einnig fyrsta dansplatan sem tekin var upp á Íslandi. Kvartettinn skipuðu Jan Morávek sem lék á fiðlu og klarinett, Eyþór Þorláksson lék á gítar, Bragi Hlíðberg á harmoniku og Jón Sigurðsson á bassa.[2]
Það komu aðeins 6 plötur út hjá Íslenzkum tónum árið 1952 en margar aðrar voru í bígerð það ár, m.a. spilaði Sigfús Halldórsson inn á IM 8 og IM 9 í Noregi og Soffía Karlsdóttir söng inn Bílavísur og RéttarsömbuIM 10 hjá Ríkisútvarpinu í desember.
Næstu ár voru viðburðarrík hjá útgáfunni. Alls gáfu Íslenzkir tónar út um 100 plötur sem snérust á 78 snúningum á mínútu, 98 plötur á 45 snúninga hraða og tvær tvöfaldar 33 snúninga plötur. Mest var gefið út af dægurlögum en einnig var töluvert um klassískar hljómplötur með okkar fremstu klassísku söngvurum. Ástæða þess að svona mikið var gefið út á þessu tímabili var fyrst og fremst áhugi fólks og þorsti eftir góðu íslensku efni, framtakssemi Tage og frábærir listamenn sem hann átti samstarf við og voru reiðubúnir til að taka þátt í plötuútgáfu. Einnig voru tollar lækkaðir á íslenskar plötur um það bil sem útgáfustarfsemin hófst fyrir alvöru og hefur það verið hvati.
Tage var mjög framsýnn maður og mikill talsmaður þess að skipt var úr 78 snúninga plötum yfir í 45 snúninga þrátt fyrir að það kæmi fyrirtæki hans illa að mörgu leyti. Hann auglýsti þessa nýju plötu meðal annars í blaðinu Hljómplötunýjungum sem hann gaf út í tengslum við plötuútgáfuna og plötulistum sem voru gefnir út nokkrum sinnum. Þess má geta að Íslenzkir tónar voru eitt fyrsta plötuútgáfufyrirtæki á Norðurlöndum sem gaf út 45 snúninga plötur en fyrsta íslenska hljómplatan á þeim hraða kom út árið 1954.[3]
Á tímabili voru gefnar út þrjár tegundir 78 snúninga hljómplatna og voru þær einkenndar með mismunandi lit á plötumiðum, grænir miðar táknuðu léttklassísk lög, rauðir miðar voru á plötum með klassískri músík og bláir á plötum með íslensk og erlend dægurlög. Nokkrar gerðir eru einnig af miðum á 45 snúninga plötunum og var meðal annars búið til vörumerkið Stjörnuhljómplötur fyrir unglingana. 78 snúninga plöturnar voru ekki í umslögum, en flestallar 45 snúninga plöturnar voru í sérhönnuðum umslögum, þar sem komu oft fram fróðlegar upplýsingar. Það voru bræðurnir Þorleifur og Oddur Þorleifssynir í Ljósmyndastofu Amatörverslunarinnar sem áttu heiðurinn af umslögunum. Verkaskipting þeirra var oftast þannig að Oddur tók ljósmyndir en Þorleifur hannaði og teiknaði umslögin, auk þess sem hann skrifaði textann. Þeir bræðurnir gerðu einnig annað auglýsingaefni fyrir útgáfuna. Umslögin voru flest prentuð í Alþýðuprentsmiðjunni og ÞEGG offsettprentstofu.
Ýmsar nýjungar voru prófaðar, bláar, rauðar, grænar og gular plötur og jóla-og nýjárskort í plötuformi, sem menn gátu sent til vina og vandamanna. Ótaldar eru nýjungar þær sem listamennirnir sjálfir buðu upp á í flutningi sínum, sungið var margsinnis í fyrsta sinn inn á plötu IM 48, bergmál notað IM 32 og Jan Morávek lék á fjölda hljóðfæra í einu og sama lagi, svo að eitthvað sé nefnt.
Nokkrar barnaplötur voru gefnar út. Má þar nefna að Ingibjörg Þorbergs söng hinar vinsælu Aravísur 1954, Mjallhvít og dvergarnir sjö og Kardimommubærinn komu út 1960, barnakórar sungu inn á plötur og hið vinsæla Komdu niður meðSoffíu og Önnu Siggu kom út 1959.
Fyrirtækinu var annt um viðskiptavini sína og dæmi um það var bæklingur sem gefinn var út um framleiðslu og gerð hljómplötu. Plötunni er fylgt eftir frá upptöku til þess að hún er sett á fóninn.
Plötur Íslenzkra tóna eru mjög fjölbreyttar, enda hafði Tage sjálfur breiðan tónlistarsmekk og var í tónlistarnámi í nokkur ár. Hann var áhugamaður um klassíska tónlist og jazz en var opinn og áhugasamur um dægurtónlist. Hann valdi enda margt metsölulagið á plötur sínar. Hann reyndi að kappkosta að fá hæfustu listamenn á sínu sviði til liðs við sig og hann reyndi að koma þeim á framfæri sem kostur var, bæði á Íslandi og erlendis.
Helstu útsetjarar útgáfunnar voru Carl Billich, Jan Moravék og Magnús Ingimarsson en fleiri komu við sögu. Hljómsveitarstjórar og hljóðfæraleikarar sem spiluðu inn á plöturnar voru þeir færustu á sínu sviði á þessum tíma og ófáir voru þeir lagasmiðir og textahöfundar sem tengdust útgáfunni.
Nokkur þekkt lög sem Íslenzkir tónar gáfu út: Litla flugan, Söngur villiandarinnar, Hreðavatnsvalsinn, Bílavísur, Manstu gamla daga, Litli vin, Meira fjör, Lukta-Gvendur, Sjómannavalsinn, Ágústnótt, Sjana síldarkokkur, Síldarvalsinn, Aravísur, Guttavísur, Pabbi vill mambo, Það var lítið hús (Nora Brockstedt), Hvítir mávar, Vertu ekki að horfa svona alltaf á mig, lögin úr Deleríum Búbonis, Einsi kaldi úr Eyjunum, Í kjallaranum, Komdu niður, Maja litla, Fjórir kátir þrestir, Hún var með dimmblá augu, Þórsmerkurljóð, Ég er kominn heim, Ömmubæn, Ship-o-hoj, Ef þú giftist mér, Blikandi haf, Allt á floti, Gamla gatan, Það er draumur að vera með dáta og svo mætti lengi telja.
Í tengslum við útgáfuna stóð Tage fyrir vinsælum miðnæturskemmtunum í Austurbæjarbíói 1954 og Revíu-kabarettum 1955 og 1956, þar sem vinsælir tónlistarmenn og leikarar komu fram. Töluvert var lagt upp úr allri umgjörð, leiktjöld voru máluð, leikskrár prentaðar og settur saman danshópur. Á einni skemmtuninni kom fram bandarískur rokkari sem líkast til er einn sá fyrsti til að syngja rokk opinberlega hérlendis. Farið var með nokkrar skemmtanir út á land.[4]
Tage hætti plötuútgáfu 1964 en þá voru enn ein skiptin í uppsiglingu, frá 45 snúninga til 33 snúninga platna. Þessar öru breytingar höfðu í för með sér mikla óvissu fyrir útgáfustarfsemina og Tage fór að snúa sér að öðrum málum. Hann vann við dagskrárgerð í Ríkisútvarpinu 1945 og 1946 og aftur á árunum 1962 – 1965, þegar hann stjórnaði meðal annars skemmtiþáttunum „Hvað er svo glatt“ árið 1965. Hann hóf síðan störf sem dagskrárgerðarmaður hjá Ríkissjónvarpinu við stofnun þess 1965 en þar vann hann til æviloka. Hann tók upp um 1340 þætti í Sjónvarpinu: leikrit, skemmtiþætti, viðtalsþætti, heimildarmyndir og barnaefni svo nokkuð sé nefnt.
Tage seldi Svavari Gests fyrirtæki sitt Íslenzka tóna árið 1974 ásamt útgáfurétti. Það var von hans að með því fengju fleiri að njóta þeirrar tónlistar sem hann gaf út.
Lag Sigfúsar við ljóð Sigurðar Elíassonar um "Litlu fluguna" varð frægt á svipstundu 1954.
Svavar Lárusson átti hug og hjörtu með "Fiskimannaljóði frá Caprí" 1954.
Fjögura laga 45 snúninga jólaplata með Helenu Eyjólfsdóttur 1958.
Töffararnir í SAS tríóinu sungu um grallarann Jóa Jóns 1959.
Barnaplata með Soffíu og Önnu Siggu 1959.
Guðrún Á. Símonar 1959.
Bjarni Björnsson 1964.
Ragnar Bjarnason 1960.
Ragnar Bjarnason 1960 - Fyrsta íslenska hljómplatan sem var pressuð í öðrum lit en svörtum.
Ragnar Bjarnason í Stokkhólmi 1960.
Helena Eyjólfsdóttir 1958.
Hljómsveit Svavars Gests 1964.
LP plöturnar "Lög frá liðnum árum" 1 og 2 frá 1960.
LP plöturnar "Söngvar frá Íslandi" 1 og 2 frá 1960.
EXP-IM 8 - Sigfús Halldórsson - Syngur og leikur eigin lög nr. 2. (innih.: Játning / Tondeleyo // Íslenskt ástarljóð / Við tvö og blómið) - 1954
EXP-IM 9 - Sigurður Ólafsson - Á Sprengisandi / Kveldriður / Svanurinn minn syngur // Fjallið eina / Það er svo margt - 1954
EXP-IM 10 - Ingibjörg Þorbergs - Mamma mín / Ingibjörg Þorbergs og Alfreð Clausen - Á morgun // Ingibjörg Þorbergs - Trying / Oh, my papa - 1954
EXP-IM 11 - Alfreð Clausen - Hreyfilsvalsinn / Blítt og létt // Hvar ertu / Í faðmi dalsins - 1955
EXP-IM 12 - Svavar Lárusson - Upp til fjalla / Seztu hérna hjá mér ástin mín // Sjana síldarkokkur / Rósir og vín - 1955
EXP-IM 13 - Alfreð Clausen - Brúnaljósin brúnu / Sólarlag í Reykjavík // Minning / Lindin hvíslar - 1955
EXP-IM 14 - Alfreð Clausen - Þín hvíta mynd / Ingibjörg Þorbergs - Ég vildi að ung ég væri rós // Jakob Hafstein - Fyrir sunnan Fríkirkjuna / Sigurður Ólafsson - Það er svo margt - 1956
EXP-IM 15 - Alfreð Clausen - Ég minnist þín / Góða nótt // Sigurður Ólafsson - Og jörðin snýst (úr „Nitouche”) /Alfreð Clausen og Sigurður Ólafsson - Drykkjuvísa (úr Bláu Kápunni) (1956) - 1956
EXP-IM 16 - Alfreð Clausen og Ingibjörg Þorbergs - Harpan ómar / Alfreð Clausen - Þórður sjóari // Maria Lagarde og Alfreð Clausen - Síðasti dansinn / María Lagarde - This is beautiful music to love by - 1957
EXP-IM 17 - Tríó Jan Morávek - Við syngjum og dönsum 1 (slowfox syrpa, tangó syrpa) // Við syngjum og dönsum 2 (vals syrpa) - 1957
EXP-IM 35 - Sigurður Ólafsson - Sjómannavalsinn / Síldarvalsinn // Stjörnunótt / Sigurður Ólafsson og Sigurveig Hjaltested - Á Hveravöllum - 1958
EXP-IM 50 - Magnús Jónsson - Ég lít í anda liðna tíð / Sortna þú ský // Coren'grato / Ástarljóð frá Napolí - 1958
EXP-IM 55 - Skapti Ólafsson - Syngjum dátt og dönsum / Ef mamma vissi það // Allt á floti / Mikið var gaman af því - 1958
EXP-IM 56 - Helena Eyjólfsdóttir - Í leit að þér / Einhver staðar úti í heimi // Ástarljóðið mitt / Þú sigldir burt - 1958
EXP-IM 57 - Harmonikutríó Jan Morávek - Hringdansar. Syrpa / Vínarkruzar. Syrpa // Harmonikutríó Jóns Sigurðssonar - Syrpa af gömlum dönsum. Syrpa / Rælar. Syrpa - 1958
EXP-IM 58 - Helena Eyjólfsdóttir - Syngur Jólasálma (innih.:Heims um ból / Í Betlehem er barn oss fætt // Ó, Jesú bróðir besti / Ástarfaðir himinhæða) - 1958
EXP-IM 91 - Helena Eyjólfsdóttir - Bjartar stjörnur blika / Ég man það vel - 1961
EXP-IM 92 - Óðinn Valdimarsson - Í bjórkjallaranum / Augun þín blá // Helena Eyjólfsdóttir - Það sem ekki má / Gettu hver hún er (öll lögin eru úr sjónleiknum Allra meina bót) - 1961
EXP-IM 93 - Ragnar Bjarnason - Vorkvöld í Reykjavík / Landafræði og ást // Sigurdór Sigurdórsson - Þórsmerkurljóð / Ragnar Bjarnason - Komdu í kvöld - 1961
EXP-IM 94 - Hljómsveit Magnúsar Péturssonar - Boðið upp í dans nr.3, Suðuramerískir dansar og jive - 1961
EXP-IM 95 - Hljómsveit Magnúsar Péturssonar - Boðið upp í dans nr.4, Barnaleikir og barnadansar - 1961
EXP-IM 96 - Hljómsveit Svavars Gests - Tvistkvöld (innih.: (ásamt Ragnari Bjarna) - The peppermint twist / Twistin’ at the hop / You must have been a beautiful // (ásamt Helenu Eyjólfsdóttur) - The twistin’ postman / Twist here / Everybody´s twistin’ down in Mexico - 1962
EXP-IM 101 - Alfreð Clausen og Sigrún Ragnarsdóttir - Það er svo glatt / Þrá / Vinarkveðja / Nú vagga skip / Sjómaður dáðadrengur / Jósep, Jósep / Ramóna / Skauta polki // Lánið eltir Jón / Ólafía hvar er Vigga / Ástleitnu augun þín brúnu / Rauðar rósir / Kalli á Hóli / Blátt lítið blóm eitt er / Hún Kata mín og ég / Komdu inn í kofann minn / Kátir dagar - 1962
EXP-IM 102 - Hljómsveit Jan Morávek - Göngum göngum// Afi minn fór á honum Rauð// Fuglinn segir bí, bí, bí// Göngum við í kringum einiberjarunn// Það búa litlir dvergar// Hann Tumi fer á fætur // Í skólanum // Það er leikur að læra // Litli gimbill // A-B-C-D // Dansi, dansi dúkkan mín // Signir sól // Siggi var úti // Trúðu á tvennt í heimi - 1962
EXP-IM 104 - Barnakór Landakotsskóla - Kyrie, Sanctus, Benedictus, Agnus Dei (úr Messa facile) / Ave Maria / Magnum Nomen Domini // Hljóða nótt, heilaga nótt / Heyrum söng // Í Betlehem - 1963
EXP-IM 105 - Sigrún Ragnarsdóttir og Alfreð Clausen - Fyrr var oft í koti kátt / Dansið nú meyjar / Manstu kvöldið / Violetta / Hvað getur hann Stebbi gert af því / Ég horfi Inn í augun þín bláu / Stop Mazurki / Ég er hinn frjálsi förusveinn // Jón, ó, Jón / Hann Þórður gamli þraukar enn / Parísarnótt / Ég gef þér vorsins rauðu rós / Himneskar spánskar nætur / Í fyrsta sinn ég sá þig / Tennessee polki - 1963
EXP-IM 106 - Ragnar Bjarnason - Limbó rock / Limbó dans // Limbó í nótt / Limbó twist - 1963
EXP-IM 107 - Savannatríó - Á Sprengisandi / Kvölda tekur, sezt er sól // Suðurnesjamenn / Gilsbakkaþula - 1963
EXP-IM 112 - Sigrún og Alfreð - Hin gömlu kynni gleymast ei (innih.: Við göngum svo léttir í lundu / Fyrst allir aðrir þegja / Þú ert yndið mitt yngsta og besta / Út við himinbláu sundi / Óralangur áll / Blærinn í laufi / Hin gömlu kynni gleymast ei // Að lífið sé skjálfandi lítið gras / Kakali gerist konungsþjónn / Komdu og skoðaðu í kistuna mína / Nú andar hinn blíði blær / Ég labbaði inn Laugaveg um daginn / Hulda spann / Tóta littla tindilfætt / Íslenskir tónar óma - 1964
EXP-IM 113 - Alfreð Clausen og Tónalísur - Brúnaljósin brúnu / Sólarlag í Reykjavík // Ömmubæn / Mamma mín - 1964
EXP-IM 115 - Hljómsveit Svavars Gests ásamt Önnu Vilhjálms og Berta Möller - Heimilisfriður // Ef þú giftist mér (úr sjónleiknum Gísl) - 1964
EXP-IM 116 - Barnakór Hlíðaskóla - Jólasálmar og jólasöngvar (innih.: Það á að gefa börnum brauð / Jólasveinar ganga um gólf / Pabbi segir / Jólakvæði / Heims um ból // Komið þér hirðar / Bjart er yfir Betlehem / Gloria / Faðir gjör mig lítið ljós) - 1964
EXP-IM 117 - Savannatríó - Það er svo margt / Havah nageela // Austan kaldinn / Bjarni bróðir minn - 1964
Aðalhöfundurinn að útliti Íslenzkra tóna og velflestra plötuumslaga fyrirtækisins er Þorleifur Þorleifsson teiknari, ljósmyndari og leikmyndahönnuður, (fæddur 17. febrúar 1917, látinn 22. júlí 1974). Hann og bróðir hans Oddur ráku saman ljósmyndavöruverslunina Amatör og studio að Laugavegi 55, skáhalt á móti Drangey við hliðina á Kjörgarði, þannig að hæg voru heimatökin þegar Íslenzkir tónar áttu í hlut. Þegar kvikmyndagerð hófst á Íslandi uppúr 1940 dembdu þeir bræður sér í bransann og störfuðu með Óskari Gíslasyni að gerð kvikmynda. Þorleifur skrifaði meðal annars öll handritin að kvikmyndum Óskars og sagði Óskar að handritið að „Síðasta bænum í dalnum“ (sem Þorleifur skrifaði eftir sögu Lofts Guðmundssonar) væri „meistaraverk“[5] . Þorleifur útbjó líka listilega leikmynd og tæknibrellur í þeirri kvikmynd.
Við gerð plötuumslaga var allt letur á framhliðum þeirra handteiknað af Þorleifi sem og vörumerki Íslenzkra tóna. Hann studdist við ljósmyndir við vinnu sína og blandaði saman ólíkum listformum (blandaðri tækni) svo úr urðu eftirminnileg listaverk, saman ber umslagið EXP-IM_35. Það er unnið með lit ofan í ljósmynd sem hann tók við gerð myndarinnar "Björgunarafrekið við Látrabjarg". Þorleifur teiknaði líka nokkur umslög frá grunni svo sem EXP-IM_68 og EXP-IM_72. Ljósmyndarinn Oddur Þorleifsson tók einnig margar myndanna sem prýða umslög útgáfunnar.
Hér getum við séð dæmi um vinnsluferli plötuumslags. Það er platan Delerium Bubonis (EXP-IM 70) með lögum úr samnefndum söngleik eftir þá bræður Jón Múla og Jónas Árnasyni sem frumsýndur var í Iðnó (Leikfélag Reykjavíkur) 1959 við gífurlegar vinsældir.
Hér er uppstillingin eða „leikmyndin“ að heimi Ægis Ó. Ægis forstjóra sem verkið snýst um. Á myndinni (sem er tekin á óþekktum stað), stilla „stadistar“ sér upp við „forstjórabílinn“. Þau eru; Tage Ammendrup, María M. Ammendrup eiginkona hans, Þorleifur Þorleifsson og Povl Ammendrup faðir Tage. Myndina tók Oddur Þorleifsson.
Svo er ljósmyndin klippt til og sett á nýjan bakgrunn, konu bætt við á bílþakið og stærri hausar listamannanna á plötunni límdir yfir „stadistana“. Ávöxtum, lógói og letri skellt inn og myndin svo handlituð í samræmda heild.
Endanleg útkoma á prentuðu umslagi er í tveim litum, svörtu og appelsínugulu.
Þá er að teikna plötumiðann og líma inn vélritaðar upplýsingar um lögin ásamt öðrum tæknilegum fróðleik.
Platan var síðan pressuð í svart plast (vinyl) og plötumiðinn hafður silfurlitur.
Fyrstu tvö textahefti Drangeyjarútgáfunnar komu út síðla árs 1949. Helgi Kristinsson safnaði 220 textum fyrir fyrstu tvö heftin. Í hefti 8 sem kom út 1953 er fyrst vísað í plötur Íslenzkra tóna. Fyrir utan íslenska og erlenda texta eru stuttar umfjallanir um textahöfunda, söngvara og hljómsveitir.