Freyja

Freyja er gyðja ástar og frjósemi í norrænni goðafræði. Nafn hennar merkir „frú“. Freyja er af ætt vana en bjó ásamt bróður sínum Frey og föður sínum Nirði í Ásgarði en þangað voru þau send sem gíslar og vináttuvottur eftir stríð þessara tveggja ætta goða. Freyja var valdamikil gyðja og mikið dýrkuð af konum en einnig af konungum og hetjum. Hún jók frjósemd lands og sjávar og veitti hjálp í hjónabandi og við fæðingar. Verandi ástargyðja er hún sögð hafa átt marga ástmenn bæði goð og konunga sem hún studdi svo í valdatíð þeirra.

Fjölskylduhagir og heimili

Samkvæmt Ynglingasögu er Freyja dóttir sjávarguðsins Njarðar og systur hans, en einnig er hún stundum talin dóttir Njarðar og jötunynjunnar Skaða. Hún er systir frjósemisguðsins Freys og er bóndi hennar nefndur Óttar eða Óður, þó Snorri segi hana gifta Frey. Óður þurfti oft að fara í langferðir og þegar hann var í burtu grét hún tárum úr skíragulli af söknuði. Dætur þeirra eru Hnoss og Gersemi. Bær Freyju heitir Fólkvangur þar sem salurinn Sessrúmnir er en hann er bæði rúmgóður og lofthreinn. Þangað eru allir velkomnir.

Dýrgripir Freyju

Freyja ferðaðist í vagni sem tveir kettir drógu. Hún átti einnig valsham sem var þeim eiginleikum búinn að er hún klæddist honum breyttist hún í fugl og gat flogið hvert sem hún vildi. Þessi valshamur kemur mikið fyrir í goðsögunum og oft vegna þess að Loki stelst til að nota hann. Freyja hafði miklar mætur á dýrum djásnum og átti hálsmen nokkuð sem var kallað Brísingamen eftir dvergaætt þeirri, Brísingum, sem það höfðu smíðað. Freyja sá dýrgripinn hjá dvergunum og fékk mikla ágirnd á því. Þeir sögðu að hún mætti fá það ef hún eyddi einni nótt með hverjum þeirra og hún samþykkti það. Þegar Óðinn frétti af þessu skipaði hann Loka að ræna meninu af Freyju. Loki breytti sér þá í flugu til að komast inn í skemmu hennar, en sagt var að enginn maður gæti komist þangað inn án leyfis gyðjunnar. Því næst breytti hann sér í fló meðan Freyja svaf og beit hana í kinnina svo að hún velti sér á magann. Þá gat hann opnað lásinn, tekið menið og fært það Óðni. Þegar Freyja uppgötvaði að menið var horfið grunaði hana að Óðinn hefði tekið það og heimtaði að hann skilaði því. Óðinn gerði það en fyrst þurfti Freyja að koma af stað vígum milli tveggja konunga, en víg þessi þróuðust yfir í eina af helstu hetjusögnum víkingatímans: Hjaðningavíg.

Heimildir

Branston, Brian. Goð og garpar úr norrænum sögnum. Reykjavík: Bókaforlagið Saga, 1979.
Cottrell, Arthur. Norse Mythology. London: Ultimate Editions, 1997.
Willis, Roy. Goðsagnir heimsins. Reykjavík: Mál og menning, 1998.