Akureyri
- Sveitarfélagið Akureyrarkaupstaður nær einnig yfir Hrísey, þessi grein fjallar þó einungis um Akureyrarbæ.
Akureyrarkaupstaður | |
|---|---|
 Skjaldarmerki | |
 Staðsetning | |
| Land | Ísland |
| Kjördæmi | Norðausturkjördæmi |
| Þéttbýliskjarnar | Akureyri (íb. 17.073) Hrísey (íb. 180) |
| Stjórnarfar | |
| • Bæjarstjóri | Sigrún Björk Jakobsdóttir (D) |
| Póstnúmer | 600,603,630 |
| Sveitarfélagsnúmer | 6000 |
| Vefsíða | http://www.akureyri.is |
Akureyri er bær í Eyjafjarðarsýslu á Íslandi og er vestan Eyjafjarðar við botn hans. Þar bjuggu 17.253 manns þann 1. desember 2007. Akureyrarbær er fjórða fjölmennasta sveitarfélag Íslands og það fjölmennasta utan höfuðborgarsvæðisins.
Saga bæjarins
Landnámabók greinir frá því að fyrsti landneminn á svæðinu var Helgi „magri“ Eyvindarson sem kom þangað á 9. öld. Elstu heimildir um nafnið Akureyri eru þó frá 1526 en þá féll dómur á staðnum yfir konu fyrir að hafa sængað hjá karli án þess að hafa giftingarvottorð.
Á 17. öld tóku danskir kaupmenn að reisa búðir sína á sjálfri Akureyri sem var ein af nokkrum eyrum sem sköguðu út í Pollinn. Þeir völdu staðinn vegna afbragðs hafnarskilyrða og einnig vegna þess að héraðið er og var gjöfult landbúnaðarsvæði en dönsku kaupmennirnir sóttust einkum eftir ull og kjöti. Dönsku kaupmennirnir bjuggu þó ekki á Akureyri allt árið á þessum tíma heldur læstu þeir húsum sínum og yfirgáfu staðinn yfir vetrartímann.
Árið 1778 var fyrsta íbúðarhúsið reist á staðnum og varanleg búseta hófst. 8 árum síðar fékk bærinn kaupstaðarréttindi ásamt fimm öðrum bæjum á Íslandi. Þetta var að undirlagi Danakonungs en hann vildi reyna að efla hag Íslands með því að hvetja til þéttbýlismyndunar þar en slíkt var þá nánast óþekkt á landinu. Akureyri stækkaði þó ekki við þetta og missti kaupstaðarréttindin 1836 en náði þeim aftur 1862 og klauf sig þá frá Hrafnagilshreppi, þá hófst vöxtur Akureyrar fyrir alvöru og mörk Akureyrarbæjar og Hrafnagilshrepps voru færð nokkrum sinnum enn eftir því sem bærinn stækkaði. Bændur í Eyjafirði voru þá farnir að bindast samtökum til að styrkja stöðu sína gagnvart dönsku kaupmönnunum, uppúr því varð Kaupfélag Eyfirðinga (KEA) stofnað. KEA átti mikinn þátt í vexti bæjarins, á vegum þess voru rekin mörg iðnfyrirtæki í bænum sem mörg sérhæfðu sig í úrvinnslu landbúnaðarafurða. Árið 1954 var mörkum Akureyrarbæjar og Glæsibæjarhrepps breytt þannig að það þéttbýli sem tekið var að myndast handan Glerár teldist til Akureyrar, þar hefur nú byggst upp Glerárhverfi.
Á síðasta áratug 20. aldar tók Akureyri miklum breytingum, framleiðsluiðnaðurinn sem hafði verið grunnurinn undir bænum lét töluvert á sjá og KEA dró verulega úr umsvifum sínum. Meiri umsvif í verslun og þjónustu, ferðamannaiðnaði, sjávarútvegi og Háskólinn á Akureyri hafa nú komið í stað iðnaðarins að miklu leyti. Hríseyjarhreppur sameinaðist Akureyrarbæ 2004 en í kosningum í október 2005 var tillögu um sameiningu allra sveitarfélaga í Eyjafirði hafnað á Akureyri.
Á Akureyri hefur verið mönnuð veðurathugunarstöð síðan 1881.
Stjórnmál
- Sjá einnig: Bæjarstjórnarkosningar á Akureyri
Í bæjarstjórn Akureyrar sitja 11 fulltrúar sem kjörnir eru af íbúum bæjarins yfir 18 ára aldri á fjögurra ára fresti. Bæjarstjórn skipar bæjarráð sem fer með fjármálastjórn bæjarins og aðrar fastanefndir sem fjalla um afmörkuð svið. Forseti bæjarstjórnar er æðsti yfirmaður hennar og hún kemur saman á opnum fundum að jafnaði tvisvar í mánuði en bæjarráð fundar vikulega.
Bæjarstjórinn er yfirmaður embættismannakerfisins, hann er ráðinn af bæjarstjórninni og getur verið annaðhvort kjörinn bæjarfulltrúi eða utanaðkomandi. Stjórnkerfinu er svo skipt í þrjú meginsvið (félagssvið, stjórnsýslusvið, tækni- og umhverfissvið) sem svo skiptast í deildir og undir þeim eru einstakar stofnanir.
Núverandi skipan bæjarstjórnar
Kosningar til bæjarstjórnar voru síðast haldnar 27. maí 2006. Skipting atkvæða og bæjarfulltrúa var sem hér segir:
| Listar | Av | Av% | Ft | (Ft) | Δ | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| B |  Framsóknarflokkurinn
|
1427 | 15 | 1 | 3 | -2 |
| D | ,_2017_logo.svg){kind=logo} Sjálfstæðisflokkurinn
|
2950 | 31,2 | 4 | 4 | - |
| L | Mynd:L-listinn.PNG Listi fólksins | 906 | 9,6 | 1 | 2 | -1 |
| O | Framfylkingarflokkurinn | 299 | 3,2 | 0 | - | - |
| S |  Samfylkingin
|
2190 | 23,1 | 3 | 1 | +2 |
| V | .png){kind=logo} Vinstrihreyfingin – grænt framboð
|
1506 | 15,9 | 2 | 1 | +1 |
| auðir og ógildir | 80 | 0,8 | ||||
| Alls | 9461 | 100 | 11 | 11 | - | |
| Á kjörskrá | 12067 | Kjörsókn | 78% | |||
Núverandi meirihluti er myndaður af Samfylkingunni og Sjálfstæðisflokknum.
Bæjarstjóri
Bæjarstjóri á Akureyri síðan 9. janúar 2007 er Sigrún Björk Jakobsdóttir, bæjarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins.
Fyrri bæjarstjórar
- 1919-1934 - Jón Sveinsson
- 1934-1958 - Steinn Steinsen
- 1958-1967 - Magnús Guðjónsson
- 1967-1976 - Bjarni Einarsson
- 1976-1986 - Helgi M. Bergs
- 1986-1990 - Sigfús Jónsson
- 1990-1994 - Halldór Jónsson
- 1994-1998 - Jakob Björnsson
- 1998-2007 - Kristján Þór Júlíusson
- 2007 Sigrún Björk Jakobsdóttir
Staðhættir
Akureyri stendur við botn Eyjafjarðar við Pollinn en svo er sjórinn milli Oddeyrar og ósa Eyjafjarðarár kallaður. Í gegnum bæinn rennur Glerá sem aðskilur Glerárhverfi (Þorpið) frá öðrum bæjarhlutum. Önnur hverfi bæjarins eru Oddeyri, Brekkan, Naustahverfi, Innbærinn og Miðbær.
Samgöngur
Strætisvagnakerfi er rekið í bænum af Strætisvögnum Akureyrar, ferðir eru gjaldfrjálsar fyrir farþega.
Atvinnuvegir
Helstu atvinnuvegir bæjarbúa eru verslun og þjónusta, framleiðsluiðnaður, sjávarútvegur og opinber þjónusta. Í bænum er Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri, næststærsta sjúkrahús landsins (á eftir Landsspítala Háskólasjúkrahúsi); tveir stórir framhaldsskólar (MA og VMA) og háskóli. Hlutur framleiðsluiðnaðar í atvinnulífi í bænum hefur minnkað mikið síðustu 15-20 árin, en á móti hefur sjávarútvegur vaxið og í dag hafa tvö stærstu sjávarútvegsfyrirtæki landsins, Brim og Samherji þar höfuðstövar.
Tenglar
