Suður-Kórea

Lýðveldið Kórea
대한민국 大韓民國 Daehan Minguk
Fáni	Skjaldarmerki
Kjörorð: 널리 인간세계을 이롭게 하라 (홍익인간)
Þjóðsöngur: Aegukga
Höfuðborg	Seúl
Opinbert tungumál	kóreska
Stjórnarfar	Lýðveldi
Forseti	Yoon Suk-yeol
Forsætisráðherra	Han Duck-soo
Flatarmál  • Samtals  • Vatn (%)	109. sæti 100.032 km² 0,3
Mannfjöldi  • Samtals (2021)  • Þéttleiki byggðar	26. sæti 51.750.000 505/km²
VLF (KMJ)	áætl. 2014
• Samtals	1.755 millj. dala (12. sæti)
• Á mann	34.777 dalir (26. sæti)
Gjaldmiðill	suðurkóreskt vonn
Tímabelti	UTC+9
Þjóðarlén	.kr
Landsnúmer	+82

Suður-Kórea eða Lýðveldið Kórea er land í Austur-Asíu. Það nær yfir syðri hluta Kóreuskaga og á landamæri að Norður-Kóreu nálægt 38. breiddargráðu. Landhelgi Suður-Kóreu kemur saman við landhelgi Kína og Japan. Kórea var eitt ríki til ársins 1948 þegar landinu var skipt í Kóreustríðinu. Nafnið Kórea er dregið af heiti ríkisins Goryeo sem stóð á skaganum á miðöldum. Landið er fjalllent og liggur í nyrðra tempraða beltinu. Íbúar eru um 52 milljónir. Höfuðborgin og stærsta borg Suður-Kóreu er Seúl með um 10 milljón íbúa.

Fornleifafundir benda til þess að Kóreuskaginn hafi verið byggður frá árfornsteinöld sem nær frá því fyrir 2,6 milljónum ára til 300 þúsund ára, en saga Kóreu hefst með ríkinu Gojoseon sem samkvæmt arfsögn var stofnað af Dangun árið 2333 f.Kr. Á fyrsta árþúsundinu e.Kr. voru þrjú konungsríki í Kóreu (Goguryeo, Baekje og Silla) en þau voru sameinuð árið 668. Eftir það tók við Goryeo-tímabilið og Jóseontímabilið sem stóð til 1910. Það ár lagði Japanska keisaradæmið Kóreuskagann undir sig. Eftir Síðari heimsstyrjöld skiptist skaginn í hernámssvæði Bandaríkjanna og Sovétríkjanna. Lýðveldið Kórea, eða Suður-Kórea, var stofnað í suðurhlutanum í kjölfar þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1948. Sovétmenn stóðu þá fyrir stofnun Alþýðulýðveldisins Kóreu í norðurhlutanum undir stjórn Kim Il Sung. Árið 1950 gerði Norður-Kórea innrás í Suður-Kóreu til að sameina ríkið á ný sem leiddi til Kóreustríðsins. Stríðið stóð í þrjú ár og lyktaði með vopnahléi og stofnun hlutlauss svæðis milli ríkjanna við 38. breiddargráðu. Í Suður-Kóreu ríktu herforingjastjórnir og einræðisherrar á borð við Syngman Rhee, Park Chung-hee og Chun Doo-hwan en árið 1987 hófust lýðræðisumbætur.

Efnahagur Suður-Kóreu óx hratt á 8. og 9. áratugnum en landið fór illa út úr fjármálakreppunni í Asíu 1997. Eftir það hefur vöxtur verið hægari en þó með því mesta sem gerist í heiminum. Suður-Kórea er einn af Asíutígrunum fjórum, ásamt Tævan, Singapúr og Hong Kong. Suður-Kórea er hátekjuland sem byggir auð sinn á iðnframleiðslu á sviði hátækni og samgöngutækja. Nokkrar stórar fyrirtækjasamsteypur á borð við Samsung, Hyundai og LG eru ríkjandi í iðnaðarframleiðslu til útflutnings.

Stjórnsýsluskipting

Helstu stjórnsýslueiningar Suður-Kóreu eru héruð, borgir (með borgarstjórn sem er óháð héraðsstjórn), ein sérstök borg og ein sérstök sjálfstjórnarborg.

Kort	Nafn	hangúl	hanja	íbúafjöldi
Gangwon Seúl Incheon Gyeonggi Suður-Chungcheong Norður-Chungcheong Sejong-borg Daejeon Norður-Gyeongsang Norður-Jeolla Daegu Ulsan Busan Suður-Gyeongsang Gwangju Suður-Jeolla Jeju Norður-Kórea Japan Gulahafið (Vesturhaf) Kóreusund (Vestursund) Kóreusund (Tsushima-sund) Japanshaf (Austurhaf)	Sérstök borg (Teugbyeolsi)a
	Seúl	서울특별시	서울特別市	10.143.645
	Borgir (Gwangyeogsi)
	Busan	부산광역시	釜山廣域市	3.527.635
	Daegu	대구광역시	大邱廣域市	2.501.588
	Incheon	인천광역시	仁川廣域市	2.879.782
	Gwangju	광주광역시	光州廣域市	1.472.910
	Daejeon	대전광역시	大田廣域市	1.532.811
	Ulsan	울산광역시	蔚山廣域市	1.156.480
	Sérstök sjálfstjórnarborg (Teugbyeol-jachisi)
	Sejong	세종특별자치시	世宗特別自治市	122.153
	Héruð (Do)
	Gyeonggi	경기도	京畿道	12.234.630
	Gangwon	강원도	江原道	1.542.263
	Norður-Chungcheong	충청북도	忠淸北道	1.572.732
	Suður-Chungcheong	충청남도	忠淸南道	2.047.631
	Norður-Jeolla	전라북도	全羅北道	1.872.965
	Suður-Jeolla	전라남도	全羅南道	1.907.172
	Norður-Gyeongsang	경상북도	慶尙北道	2.699.440
	Suður-Gyeongsang	경상남도	慶尙南道	3.333.820
	Sérstakt sjálfstjórnarhérað (Teugbyeoljachi-do)
	Jeju	제주특별자치도	濟州特別自治道	593.806

Efnahagslíf

Skýringarmynd sem sýnir helstu útflutningsgreinar Suður-Kóreu.

Lotte World Tower í Seúl er hæsta bygging Suður-Kóreu og sú 5. hæsta í heimi.

Í Suður-Kóreu er blandað hagkerfi sem telst vera það 11. stærsta í heimi að nafnvirði og það 13. stærsta með kaupmáttarjöfnuði. Suður-Kórea er þannig eitt af 20 stærstu iðnrikjum heims. Landið er þróað hátekjuland og iðnvæddast allra aðildarríkja OECD. Suðurkóresk hátæknifyrirtæki eins og LG Electronics og Samsung eru þekkt um allan heim.

Fjárfesting í menntakerfi landsins umbreytti því úr vanþróuðu ríki þar sem flestir íbúar voru ólæsir í alþjóðlegt hátækniríki. Hagkerfi landsins nýtur þess að búa yfir hámenntuðu verkafólki en Suður-Kórea er eitt af þeim löndum heims þar sem hæst hlutfall íbúa er með háskólagráðu. Frá því snemma á 7. áratugnum fram á 10. áratuginn var hagkerfi Suður-Kóreu í hvað örustum vexti hagkerfa heimsins. Landið er eitt af Asíutígrunum fjórum ásamt Singapúr, Hong Kong og Taívan. Íbúar Suður-Kóreu tala um þetta sem kraftaverkið við Hanfljót. Efnahagslíf Suður-Kóreu er mjög háð alþjóðaverslun og árið 2014 var landið í 5. sæti yfir mestu útflutningslönd heims og 7. sæti yfir mestu innflutningslönd.

Þrátt fyrir vaxtartækifæri og stöðugleika hefur landið mátt þola lækkanir á lánshæfismati vegna herskárra yfirlýsinga nágrannaríkisins í norðri. Hætta á átökum hefur neikvæð áhrif á fjármálamarkaði Suður-Kóreu. Suður-Kórea varð fyrir áfalli í Asíukreppunni á 10. áratug 20. aldar, en náði sér fljótt á strik aftur og hefur þrefaldað landsframleiðslu sína síðan. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur hrósað landinu fyrir seiglu og nefnir lágar opinberar skuldir og ónýtta skattstofna sem hægt er að grípa til í neyð.

Suður-Kórea var eitt af fáum þróuðum löndum sem tókst að komast hjá verstu áhrifum Alþjóðlegu fjármálakreppunnar 2007-2008. Hagvöxtur var 6,2% árið 2010, það mesta í átta ár, en árið 2002 náði hagvöxtur í landinu 7,2%. Áður hafði hagvöxtur fallið niður í 2,3% árið 2008 og 0,2% árið 2009 vegna fjármálakreppunnar. Atvinnuleysi var líka lítið eða mest 3,6% árið 2009.

Suður-Kórea varð aðili að OECD árið 1996.

Eftirtalin suðurkóresk fyrirtæki eru á listanum Fortune Global 500:

Sæti	Heiti	Höfuðstöðvar	Tekjur (M. $)	Hagnaður (M. $)	Eignir (M. $)
1.	Samsung Electronics	Suwon	173.957	19.316	217.104
2.	Hyundai Motor	Seúl	80.701	4.659	148.092
3.	SK Holdings	Seúl	72.579	659	85,332
4.	Korea Electric Power	Naju	51.500	6.074	147.265
5.	LG Electronics	Seúl	47.712	66	31.348
6.	POSCO	Pohang	45.621	1.167	66.361
7.	Kia Motors	Seúl	45.425	2.373	42.141
8.	Hanwha	Seúl	40.606	423	128.247
9.	Hyundai Heavy Industries	Ulsan	33.881	469	40.783
10.	Hyundai Mobis	Seúl	32.972	2.617	34.541
11.	Samsung Life Insurance	Seúl	26.222	1.770	219.157
12.	Lotte Shopping	Seúl	25.444	144	34.710
13.	Samsung C&T	Seúl	24.217	92	36.816
14.	LG Display	Seúl	22.840	781	20.606
15.	GS Caltex	Seúl	22.207	1.221	15.969

Tenglar

• Saga Kóreu

Tilvísanir

  Þessi landafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.