Dalabyggð

Dalabyggð
Sveitarfélag
Skjaldarmerki
Staðsetning Dalabyggðar
Hnit: 65.110°N 21.767°V / 65.110; -21.767
Land	Ísland
Kjördæmi	Norðvesturkjördæmi
Þéttbýliskjarnar	Búðardalur
Stjórnarfar
• Sveitarstjóri	Björn Bjarki Þorsteinsson
Flatarmál
• Samtals	2.427 km2
• Sæti	14. sæti
Mannfjöldi  (2024)
• Samtals	642
• Sæti	44. sæti
• Þéttleiki	0,26/km2
Póstnúmer	370, 371
Sveitarfélagsnúmer	3811
Vefsíða	dalir.is

Dalabyggð er sveitarfélag í Dalasýslu. Það var stofnað 11. júní 1994 við sameiningu 6 hreppa: Fellsstrandarhrepps, Haukadalshrepps, Hvammshrepps, Laxárdalshrepps, Skarðshrepps og Suðurdalahrepps. Skógarstrandarhreppur bættist í hópinn 1. janúar 1998 og Saurbæjarhreppur 10. júní 2006. Sveitarfélagið Dalabyggð nær nú yfir alla Dalasýslu og Skógarstrandarhrepp í Snæfellsnessýslu, þ.e. frá botni Álftafjarðar að Gilsfjarðarbotni. Alls hafa starfað 13 sveitarfélög á því svæði sem Dalabyggð nær nú yfir. Flest voru þau samtímis 10 á svæðinu.

Aðalatvinnuvegur er landbúnaður og er þar mikil sauðfjárrækt. Úrvinnsla landbúnaðarafurða er einnig mikil á svæðinu, bæði beint frá býli og svo er MS með starfsstöð þar sem allir mygluostar landsins eru framleiddir.

Dalabyggð er mikið sögusvæði þar sem m.a. Laxdæla saga gerðist en Laxdælir voru afkomendur Auðar djúpúðgu. Margir staðir í Dalabyggð spila stórt hlutverk í Sturlungasögu, t.a.m. Hvammur og Sauðafell.

Þéttbýliskjarni Dalabyggðar er Búðardalur.

Íbúafjöldi Dalabyggðar 1.janúar 2010-2023, alls:

2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
694	684	686	665	673	680	678	673	667	673	639	620	665	653

Merki Dalabyggðar

Samkeppni var um byggðarmerki Dalabyggðar árið 1994 og bárust þá 33 tillögur frá 17 höfundum. Fjögurra manna dómnefnd valdi tillögu Önnu Flosadóttur sem grunn að byggðarmerki sveitarfélagsins.

Fjöðrin er tákn menningar. Fuglinn er tákn frelsis. Sex fanir er tákn sameinaðra hreppa.

Staðir

Félagsheimili í Dalabyggð

Það eru fjögur félagsheimili í sveitarfélaginu:

• Árblik í Miðdölum
• Dalabúð í Búðardal
• Staðarfell á Fellsströnd
• Tjarnarlundur í Saurbæ

Sögustaðir í Dalabyggð

• Ásgarður
• Dagverðarnes
• Eiríksstaðir í Haukadal
• Guðrúnarlaug
• Haukadalur
• Hjarðarholt
• Hvammur í Dölum
• Höskuldsstaðir
• Jörfi
• Kambsnes
• Klofningsfjall
• Krosshólaborg
• Laugar í Sælingsdal
• Sauðafell
• Staðarfell
• Ólafsdalur

Landafræði

• Laxá í Laxárdal

Ýmislegt úr sögu Dalabyggðar

• Leiðarhólmssamþykkt (Leiðarhólmsbænarskjalið)

Þekktir Dalamenn

• Geirmundur heljarskinn Hjörsson - nam land við innanverðan Breiðafjörð og bjó á Skarðsströnd.
• Auður djúpuðga (834 - 900) - landnámskona í Dölum og ættmóðir Laxdæla.
• Hrappur Örgumleiðason "Víga-Hrappur".
• Höskuldur Dala-Kollsson - bjó á Höskuldsstöðum í Laxárdal.
• Ólafur pái Höskuldsson
• Kjartan Ólafsson
• Leifur Eiríksson (~980 – 1020)
• Hvamm-Sturla Þórðarson, goði (1116 - 1183) - bjó í Hvammi í Dölum.
• Ólöf "ríka" Loftsdóttir (um 1410 - 1479) - bjó á Skarði á Skarðsströnd.
• Gísli Guðbrandsson, prestur (1565 - 1620) - prestur í Hvammi í Hvammssveit.
• Árni Magnússon, handritasafnari (1663 - 1730) - fæddist að Kvennabrekku í Miðdölum.
• Jón "Dalaskáld" Sigurðsson, skáld (1685 - 1720) - bjó að Bæ í Miðdölum.
• Theódóra Thoroddsen, skáld (1863 - 1954) - fæddist að Kvennabrekku í Miðdölum.
• Stefán frá Hvítadal, skáld (1887 - 1933) - kenndur við Hvítadal í Dalasýslu.
• Ásmundur Sveinsson, listamaður (1893 - 1982) - fæddur að Kolsstöðum í Miðdölum.
• Jóhannes úr Kötlum, skáld (1899 - 1972) - fæddist að Goddastöðum í Laxárdal.
• Steinn Steinarr, skáld (1908 - 1958) - uppalinn í Miklagarði í Saurbæ.
• Jón Jónsson frá Ljárskógum, skáld og söngvari (1914 - 1945).
• Friðjón Þórðarson, alþingismaður (1923 - 2009) - fæddist og ólst upp á Breiðabólsstað á Fellsströnd.
• Hreinn Friðfinnsson, listamaður (1943 - 2024) - fæddur að Bæ í Miðdölum.
• Svavar Gestsson, fv. alþingismaður, ráðherra og sendiherra (1944 - 2021) -

Heimildir

  Þessi Íslandsgrein sem tengist landafræði er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.