Eritrea
| Eritreuríki | |
| ሃግሬ ኤርትራ Hagere Ertra | |
|
.svg)
|
| Fáni | Skjaldarmerki |
| Þjóðsöngur: Ertra, Ertra, Ertra | |
.svg)
| |
| Höfuðborg | Asmara |
| Opinbert tungumál | tígrinja, tígre, afaríska, bejamál, bilenska, kunamíska, naríska og sahomál |
| Stjórnarfar | Flokksræði
|
| Forseti | Isaias Afewerki |
| Sjálfstæði | |
| • frá Eþíópíu | 29. maí 1991 |
| Flatarmál • Samtals • Vatn (%) |
99. sæti 117.600 km² 0,14 |
| Mannfjöldi • Samtals (2021) • Þéttleiki byggðar |
130. sæti 3.601.000 30,6/km² |
| VLF (KMJ) | áætl. 2020 |
| • Samtals | 6,46 millj. dala (165. sæti) |
| • Á mann | 1.820 dalir (175. sæti) |
| VÞL (2019) |  0.459 (180. sæti)
|
| Gjaldmiðill | nakfa (ERN) |
| Tímabelti | UTC+3 |
| Þjóðarlén | .er |
| Landsnúmer | +291 |
Eritrea er land í Austur-Afríku með landamæri að Súdan í vestri, Eþíópíu í suðri og Djibútí í austri. Landið á langa strandlengju við Rauðahafið en handan þess eru Sádí-Arabía og Jemen. Eritrea nær einnig yfir Dahlak-eyjaklasann og hluta Hanish-eyja. Nafnið Eritrea er ítölsk útgáfa gríska heitisins Ἐρυθραία (Eryþraia) sem merkir „rautt (land)“.
Íbúar Eritreu tilheyra mörgum þjóðarbrotum en níu eru opinberlega viðurkennd. Flestir tala ýmis semísk eða kúsísk mál. Yfir helmingur talar tígrinja og Tígrar eru um þriðjungur þjóðarinnar. Að auki eru þar ýmsir hópar Nílóta sem tala nílósaharamál. Um helmingur íbúa aðhyllist kristni og um helmingur íslam.[1]
Konungsríkið Aksúm náði yfir það sem nú er Erítrea og norðurhluta Eþíópíu frá því um 100 til 940 e.Kr.[2][3] Síðar var landið hluti af konungsríkinu Medri Bahri frá 12. öld þar til Ítalir hófu að leggja það undir sig frá 1882 ásamt öðrum sjálfstæðum og hálfsjálfstæðum héruðum norðan við Eþíópíu. Ítalska Erítrea var formlega búin til árið 1890. Eftir Annað Abyssiníustríðið 1936 lögðu Ítalir Eþíópíu undir sig og sameinuðu Erítreu undir heitinu Ítalska Austur-Afríka. Andspyrna gegn hernámi Ítala var útbreidd í Eþíópíu. Árið 1940 lögðu Ítalir síðan Breska Sómalíland undir sig. Eftir orrustuna um Keren 1941 tóku Bretar við stjórn landsins til 1951 þegar Erítrea varð sambandsríki innan Eþíópíu. Landið var með eigið þing en var síðan innlimað 1960. Þá hófst vopnuð sjálfstæðisbarátta sem stóð þar til landið fékk de facto sjálfstæði 1991 (opinberlega viðurkennt 1993). Mannskætt stríð blossaði upp milli ríkjanna 1998 út af landamæradeilum, og lauk formlega með Alsírsáttmálanum 2000.
Í Eritreu er flokksræði og kosningar til þings og forseta hafa aldrei verið haldnar þar. Isaias Afwerki hefur verið forseti frá því landið fékk formlega sjálfstæði árið 1993. Samkvæmt samtökunum Human Rights Watch er orðspor stjórnar Eritreu í mannréttindamálum með því versta sem gerist í heiminum. Stjórn landsins hefur hafnað þessum ásökunum með þeim orðum að þær séu af pólitískum rótum.[4] Fjölmiðlafrelsi í Eritreu er mjög takmarkað og samtökin Press Freedom Index hafa oftast sett landið í neðstu sætin. Blaðamenn án landamæra telja fjölmiðlafrelsi í Eritreu vera það minnsta í heimi, þar sem allir fjölmiðlar eru undir strangri stjórn yfirvalda.[5]
Eritrea er aðili að Afríkusambandinu, Sameinuðu þjóðunum, Alþjóðaþróunarstofnuninni og á áheyrnaraðild að Arababandalaginu ásamt Brasilíu og Venesúela.[6]
Heiti
[breyta | breyta frumkóða]Nafn landsins Eritrea er dregið af grísku heiti Rauðahafs, Ἐρυθρὰ Θάλασσα Eryþra Þalassa, sem er dregið af lýsingarorðinu ἐρυθρός eryþros sem merkir „rauður“. Það var fyrst tekið upp sem formlegt heiti landsins þegar nýlendan Ítalska Eritrea (Colonia Eritrea) var stofnuð.[7] Nafnið hélt sér síðan eftir að Bretar og síðar Eþíópía tóku yfir stjórn landsins, og fékk formlega staðfestingu í þjóðaratkvæðagreiðslu um sjálfstæði Eritreu 1993 og Stjórnarskrá Eritreu frá 1997.[8]
Stjórnmál
[breyta | breyta frumkóða]Stjórnsýslueiningar
[breyta | breyta frumkóða]Eritrea skiptist í sex héruð. Þau skiptast síðan aftur í 58 umdæmi.
| Hérað | Stærð (km2) | Höfuðstaður |
|---|---|---|
| Miðhérað | 1.300 | Asmara |
| Anseba | 2.200 | Keren |
| Gash-Barka | 33.200 | Barentu |
| Suðurhérað | 8.000 | Mendefera |
| Norðanvert Rauðahaf | 27.800 | Massawa |
| Sunnanvert Rauðahaf | 27.600 | Assab |
Héruð Eritreu eru helstu stjórnsýslueiningar landsins. Þegar Eritrea fékk sjálfstæði árið 1993 skiptist landið í tíu sýslur sem voru svipaðar og þær níu sýslur sem landinu var skipt í á nýlendutímanum. Áirð 1996 var þeim fækkað í sex héruð (zoba). Landamæri héraðanna miðast við vatnaskil.
Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ Eritrea. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
- ↑ Munro-Hay, Stuart (1991) Aksum: An African Civilization of Late Antiquity Geymt 23 janúar 2013 í Wayback Machine. Edinburgh: University Press, p. 57 ISBN 0-7486-0106-6.
- ↑ Henze, Paul B. (2005) Layers of Time: A History of Ethiopia, ISBN 1-85065-522-7.
- ↑ „HUMAN RIGHTS AND ERITREA'S REALITY“ (PDF). E Smart. E Smart Campaign. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann 19. ágúst 2014. Sótt 12. júní 2013.
- ↑ „Eritrea: A dictatorship in which the media have no rights“. rsf.org. Reporters Without Borders. Sótt 26. apríl 2021.
- ↑ Arab League Fast Facts – CNN.com. Edition.cnn.com (18. mars 2016). Sótt 5. júní 2016.
- ↑ Dan Connell; Tom Killion (14. október 2010). Historical Dictionary of 0Eritrea. Scarecrow Press. bls. 7–. ISBN 978-0-8108-7505-0.
- ↑ "Today, 23 May 1997, on this historic date, after active popular participation, approve and solemnly ratify, through the Constituent Assembly, this Constitution as the fundamental law of our Sovereign and Independent State of Eritrea." The Constitution of Eritrea (eritrean-embassy.se) Geymt 4 nóvember 2016 í Wayback Machine
