Kalifornía

Kalifornía
Fylki
Kalifornía
Fáni Innsigli
Viðurnefni:  The Golden State (Gullna fylkið)
Kjörorð:  Eureka
Staðsetning Kaliforníu í Bandaríkjunum
Land	Bandaríkin
Varð opinbert fylki	9. september 1850 (31.)
Höfuðborg	Sacramento
Stærsta borg	Los Angeles
Stærsta stórborgarsvæði	Stór-Los Angeles-svæðið
Stjórnarfar
• Fylkisstjóri	Jerry Brown (D)
• Varafylkisstjóri	Gavin Newsom (D)
Þingmenn öldungadeildar	Dianne Feinstein (D) Barbara Boxer (D)
Þingmenn fulltrúadeildar	34 Demókratar, 19 Repúblikanar
Flatarmál
• Samtals	423.970 km2
• Sæti	3.
Stærð
• Lengd	1.240 km
• Breidd	400 km
Hæð yfir sjávarmáli	884 m
Hæsti punktur (Mount Whitney)	4.418 m
Lægsti punktur (Death Valley)	−86 m
Mannfjöldi
• Samtals	37.253.956 (áætlað 2.010)
• Þéttleiki	88/km2
• Sæti	11.
Heiti íbúa	Californian
Tungumál
• Opinbert tungumál	Enska
Tímabelti	Pacific: UTC-8/-7
Póstfangs­forskeyti	CA
ISO 3166 kóði	US-CA
Stytting	Calif.
Breiddargráða	32° 32′ N til 42° N
Lengdargráða	114° 8′ V til 124° 26′ V
Vefsíða	ca.gov

Kalifornía (enska California) er fylki á vesturströnd Bandaríkjanna.

Kalifornía liggur að Oregon í norðri, Nevada og Arizona í austri, Mexíkó í suðri og Kyrrahafinu í vestri. Höfuðborg fylkisins heitir Sacramento en Los Angeles er stærsta borg fylkisins. Meðal annarra þekktra borga í Kaliforníu eru San Francisco, Oakland, San Jose og San Diego.

Kalifornía er um 424.000 ferkílómetrar að stærð — þriðja stærsta fylki Bandaríkjanna á eftir Alaska og Texas. Landslag fylkisins er afar fjölbreytt.

Á 19. öld skall á gullæði í Kaliforníu. Fólk flykktist að og efnahagur fylkisins batnaði til muna. Snemma á 20. öld varð Los Angeles miðstöð skemmtanaiðnaðar í heiminum og stórt aðdráttarafl ferðamanna. Ef Kalifornía væri land myndi það vera á meðal tíu stærstu hagkerfa heims (á stærð við Ítalíu) og 35. fjölmennasta.

Iðnaður

Árið 2005 var Kalifornía talið 5. stærsta hagkerfi í veröldinni og ábyrgt fyrir allt að 13% af heildar framleiðslu Bandaríkjanna. Aðaliðnaður Kaliforníu er landbúnaður og hefur fylkið verið kallað brauðkarfa Bandaríkjanna. Á hæla þess kemur kemur hátækni, bæði flug og geimiðnaður auk þess sem fylkið er þekkt fyrir tölvutækni og Silicon Valley sem er staðsettur í San Jose er talin ein helsta miðstöð tölvuvæðingarinnar, bæði hugbúnaðarframleiðslu og einnig framleiðslu á tölvum og íhlutum. Í Kaliforníu er afþreyingariðnaður einnig mjög mikilvægur, bæði framleiðsla kvikmynda og tölvuleikja en þó fyrst og fremst framleiðsla sjónvarpsefnis.

Lýðfræði

Kalifornía er fjölmennasta fylki Bandaríkjanna, með um 36,8 milljónir íbúa. Samkvæmt U.S. Census Bureau 2000 þá er hlutfall kynþátta í ríkinu sem hér segir:

• Hvítir - 59,5%
• Svertingjar - 6,7%
• Frumbyggjar (Indjánar) - 1%
• Asíufólk - 10,9%
• Hawaiian og aðrar eyjaþjóðir - 0.3%
• Aðrir - 16.8%
• Blanda af tveimur kynþáttum - 4,7%

Auk þess má geta að 32,4% flokka sig sem latinos eða upprunna frá Mið- og Suður-Ameríku.

Tungumál

Árið 2005 höfðu um 58% íbúa Kaliforníu ensku að móðurmáli (sem fyrsta mál), en um 28% töluðu spænsku, einkum er spænska útbreidd í suðurhluta fylkisins. Um 14% íbúanna tala ýmis tungumál (sem fyrsta mál), og eru ýmis Asíumál áberandi í hverfum innflytjenda. Alls eru töluð um 70 tungumál á svæðinu.

Sýslur

Fylkinu er skipt í 58 sýslur. Þær eru:

Alameda Alpine Amador Butte Calaveras Colusa Contra Costa Del Norte El Dorado Fresno

Glenn Humboldt Imperial Inyo Kern Kings Lake Lassen Los Angeles Madera

Marin Mariposa Mendocino Merced Modoc Mono Montery Napa Nevada (sýsla) Orange

Placer Plumas Riverside Sacramento San Benito San Bernardino San Diego San Francisco San Joaquin San Luis Obispo

San Mateo Santa Barbara Santa Clara Santa Cruz Shasta Sierra Siskiyou Solano Sonoma Stanislaus

Sutter Tehama Trinity Tulare Tuolumne Ventura Yolo Yuba