Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1966

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
The Queen presents the 1966 World Cup to England Captain, Bobby Moore. (7936243534).jpg

Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1966 eða HM 1966 var haldið í Englandi dagana 11. júlí til 30. júlí. Þetta var áttunda heimsmeistarakeppnin. Heimamenn urðu heimsmeistarar og urðu þar með þriðju gestgjafarnir ásamt Úrúgvæ og Ítalíu til að ná þeim árangri. Aldrei áður höfðu svo margir áhorfendur mætt á leiki heimsmeistaramóts að meðaltali og var það met ekki slegið fyrr en á HM 1994.

Val á gestgjöfum[breyta | breyta frumkóða]

Þrjú lönd föluðust eftir að halda keppnina: England, Spánn og Vestur-Þýskaland. Þegar kom að FIFA-þinginu 1960 drógu Spánverjar sig til baka. Kosið var á milli hinna tveggja og hlutu Englendingar 34 atkvæði gegn 27 atkvæðum Þjóðverja.

Undankeppni[breyta | breyta frumkóða]

Frímerki í tilefni af HM 1966.

Gestgjafar Englands og heimsmeistarar Brasilíumanna fengu sjálfkrafa sæti. Önnur 72 lið hugðust keppa um lausu sætin 14. Norður-Kórea þurfti einungis að vinna Ástralíu í tveimur leikjum til að komast í sína fyrstu úrslitakeppni, en önnur lið sem áttu að keppa í Asíu- og Eyjaálfukeppninni drógu sig í hlé. Engin óvænt úrslit urðu í Ameríkukeppnunum, þótt Síle hafi þurft aukaleik til að slá Ekvador úr keppni.

Íslendingar skráðu sig til leiks og drógust í riðil með Vestur-Þjóðverjum, Svíum og Kýpverjum. Líkt og fjórum árum fyrr hætti Ísland við keppni, en Þjóðverjar komust áfram. Portúgal komst í úrslitakeppnina á kostanað Tékkóslóvakíu, silfurliðsins frá HM 1962. Norður-Írar með George Best í broddi fylkingar veittu Svisslendingum harða keppni, en gerðu óvænt jafntefli gegn Albönum í lokaleik og þar með var HM-draumurinn úti. Spánn og Írland þurftu oddaleik til að skera úr um hvort liðið kæmist til Englands og höfðu Spánverjar betur. Asíuríkið Sýrland átti að vera þriðja liðið í riðlinum en dró sig úr keppni.

Sniðganga Afríkuríkja[breyta | breyta frumkóða]

Fulltrúar knattspyrnusambanda í Afríku voru afar ósáttir við að heimsálfunni væri ekki tryggt neitt öruggt sæti í úrslitakeppninni, sem og að Suður-Afríkumönnum hefði verið veitt aðild að FIFA þrátt fyrir kynþáttaaðskilnaðarstefnuna í landinu. Ákváðu ríki álfunnar því að sniðganga mótið. FIFA féllst á að vísa Suður-Afríku á dyr en allt kom fyrir ekki. Frá og með HM 1970 var Afríku tryggt sæti. Þrátt fyrir sniðgönguna var metfjöldi þjóða sem tók þátt í undankeppninni.

Lukkudýr[breyta | breyta frumkóða]

World Cup Willie var fyrsta lukkudýr HM-sögunnar. Það var teiknimyndaljón í treyju með breska fánanum og áletruninni football yfir brjóstinu að sparka í bolta. Var þetta eitt fyrsta dæmið um slíkt lukkudýr í tengslum við íþróttakeppni.

Þátttökulið[breyta | breyta frumkóða]

Sextán þjóðir mættu til leiks frá fjórum heimsálfum.

Leikvangar[breyta | breyta frumkóða]

Átta vellir voru notaður á HM og var enginn þeirra nýr eða sérbyggður fyrir keppnina. Þannig var Wembley-leikvangurinn yngstur, byggður árið 1923. Flytja þurfti viðureign Úrúgvæ og Frakklands frá Wembley þar sem leikvangurinn var upptekinn fyrir hundaveðhlaup á keppnisdeginum. Wembley hýsti flesta leikina, níu í allt, þar af allar viðureignir heimamanna.

London Birmingham
Wembley White City Stadium Villa Park
Áhorfendur:98,600 Áhorfendur:76,567 Áhorfendur:52,000
Old Wembley Stadium (external view).jpg White City Stadium 1908.jpg Holt End in 1983.jpg
Liverpool Manchester
Goodison Park Old Trafford
Áhorfendur:50,151 Áhorfendur:58,000
Goodisonview1.JPG Stretford end 1992.JPG
Sheffield Sunderland Middlesbrough
Hillsborough Stadium Roker Park Ayresome Park
Áhorfendur:42,730 Áhorfendur:40,310 Áhorfendur:40,000
Hillsborough Clock.JPG Roker Park August 1976.jpg Ayresome Park in 1991 - geograph.org.uk - 2796728.jpg

Keppnin[breyta | breyta frumkóða]

Riðlakeppnin[breyta | breyta frumkóða]

Keppt var í fjórum riðlum með fjórum liðum í hverjum.

Riðill 1[breyta | breyta frumkóða]

Eitt einkenni HM 1966 var að þátttökuliðin léku flest mun varfærnari leikaðferð og lögðu meiri áherslu á agaðan varnarleik en tíðkast hafði í fyrri keppnum. Það sást greinilega í riðli gestgjafanna. Englendingar fóru auðveldlega upp úr riðlinum án þess að fá á sig mark. Úrúgvæ fylgdi þeim í fjórðungsúrslitin.

Sæti Lið L U J T Sk Fe M.hlutf Stig
1 Flag of England.svg England 3 2 1 0 4 0 - 5
2 Flag of Uruguay.svg Úrúgvæ 3 1 2 0 2 1 2,00 4
3 Flag of Mexico.svg Mexíkó 3 0 2 1 1 3 0,33 2
4 Flag of France.svg Frakkland 3 0 1 2 2 5 0,40 1

11. júlí - Wembley, London

  • Flag of England.svg England 0 : 0 Flag of Uruguay.svg Úrúgvæ

13. júlí - Wembley, London

  • Flag of France.svg Frakkland 1 : 1 Flag of Mexico.svg Mexíkó

15. júlí - White City Stadium, London

  • Flag of Uruguay.svg Úrúgvæ 2 : 1 Flag of France.svg Frakkland

16. júlí - Wembley, London

  • Flag of England.svg England 2 : 0 Flag of Mexico.svg Mexíkó

19. júlí - Wembley, London

  • Flag of Mexico.svg Mexíkó 0 : 0 Flag of Uruguay.svg Úrúgvæ

20. júlí - Wembley, London

  • Flag of England.svg England 2 : 0 Flag of France.svg Frakkland

Riðill 2[breyta | breyta frumkóða]

Vestur-Þjóðverjar og Argentínumenn höfðu lítið fyrir að komast í fjórðungsúrslitin. FIFA áminnti þó argentínska liðið fyrir grófan leik, einkum í viðureigninni gegn Vestur-Þýskalandi. Sigur Þjóðverja á Svisslendingum, 5:0, reyndist sá stærsti í keppninni.

Sæti Lið L U J T Sk Fe M.hlutf Stig
1 Flag of Germany.svg Vestur-Þýskaland 3 2 1 0 7 1 7,00 5
2 Flag of Argentina.svg Argentína 3 2 1 0 4 1 4,00 5
3 Flag of Spain.svg Spánn 3 1 0 2 4 5 0,80 2
4 Flag of Switzerland.svg Sviss 3 0 0 3 1 9 0,11 0

12. júlí - Hillsborough Stadium, Sheffield

  • Flag of Germany.svg Vestur-Þýskaland 5 : 0 Flag of Switzerland.svg Sviss

13. júlí - Villa Park, Birmingham

  • Flag of Argentina.svg Argentína 2 : 1 Flag of Spain.svg Spánn

15. júlí - Hillsborough Stadium, Sheffield

  • Flag of Spain.svg Spánn 2 : 1 Flag of Switzerland.svg Sviss

16. júlí - Villa Park, Birmingham

  • Flag of Argentina.svg Argentína 0 : 0 Flag of Germany.svg Vestur-Þýskaland

19. júlí - Hillsborough Stadium, Sheffield

  • Flag of Argentina.svg Argentína 2 : 0 Flag of Switzerland.svg Sviss

20. júlí - Villa Park, Birmingham

  • Flag of Germany.svg Vestur-Þýskaland 2 : 1 Flag of Spain.svg Spánn

Riðill 3[breyta | breyta frumkóða]

Brasilíumenn mættu til leiks sem tvöfaldir heimsmeistarar með Garrincha og Pelé, báða í fullu fjöri. Velgengnin reyndist þó tvíeggjað sverð. Öfugt við fyrri keppnir fóru stjórnarmenn í brasilíska knattspyrnusambandinu að hlutast til um valið á liðinu og gerð var krafa til að öll helstu félög landsins ættu fulltrúa. Ómarkviss undirbúningur og leikmannahópur með of mörgum miðlungsmönnum og mönnum sem komnir voru af léttasta skeiði reyndist taka sinn toll. Brasilíumenn féllu úr keppni eftir að hafa tapað fyrir bæði Ungverjum og spútnikliði Portúgala sem mætti til leiks á sitt fyrsta heimsmeistaramót. Markahrókurinn Eusébio skoraði tvívegis í lokaleiknum gegn Brasilíumönnum.

Sæti Lið L U J T Sk Fe M.hlutf Stig
1 Flag of Portugal.svg Portúgal 3 3 0 0 9 2 4,50 6
2 Flag of Hungary.svg Ungverjaland 3 2 0 1 7 5 1,40 4
3 Flag of Brazil.svg Brasilía 3 1 0 2 4 6 0,67 2
4 Flag of Bulgaria.svg Búlgaría 3 0 0 3 1 8 0,13 0

12. júlí - Goodison Park, Liverpool

  • Flag of Brazil.svg Brasilía 2 : 0 Flag of Bulgaria.svg Búlgaría

13. júlí - Old Trafford, Manchester

  • Flag of Portugal.svg Portúgal 3 : 1 Flag of Hungary.svg Ungverjaland

15. júlí - Goodison Park, Liverpool

  • Flag of Hungary.svg Ungverjaland 3 : 1 Flag of Brazil.svg Brasilía

16. júlí - Old Trafford, Manchester

  • Flag of Portugal.svg Portúgal 3 : 0 Flag of Bulgaria.svg Búlgaría

19. júlí - Goodison Park, Liverpool

  • Flag of Portugal.svg Portúgal 3 : 1 Flag of Brazil.svg Brasilía

20. júlí - Old Trafford, Manchester

  • Flag of Hungary.svg Ungverjaland 3 : 1 Flag of Bulgaria.svg Búlgaría

Riðill 4[breyta | breyta frumkóða]

Einhver óvæntustu úrslit knattspyrnusögunnar sáu dagsins ljós þegar Norður-Kóreumenn fóru áfram á kostnað Ítala eftir 1:0 sigur. Norður-Kórea varð þannig fyrsta liðið utan Evrópu og Suður-Ameríku til að komast upp úr riðlakeppninni. Tuttugu ár áttu eftir að líða uns Marokkó lék sama leik á HM 1986. Sovétmenn unnu alla leiki sína í riðlinum og hlutu toppsætið.

Sæti Lið L U J T Sk Fe M.hlutf Stig
1 Flag of the Soviet Union.svg Sovétríkin 3 3 0 0 9 2 4,50 6
2 Flag of North Korea.svg Norður-Kórea 3 1 1 1 2 4 0,50 3
3 Flag of Italy.svg Ítalía 3 1 0 2 2 2 1,00 2
4 Flag of Chile.svg Síle 3 0 1 2 2 5 0,40 1

12. júlí - Ayresome Park, Middlesbrough

  • Flag of the Soviet Union.svg Sovétríkin 3 : 0 Flag of North Korea.svg Norður Kórea

13. júlí - Roker Park, Sunderland

  • Flag of Italy.svg Ítalía 2 : 0 Flag of Chile.svg Síle

15. júlí - Ayresome Park, Middlesbrough

  • Flag of Chile.svg Síle 1 : 1 Flag of North Korea.svg Norður Kórea

16. júlí - Roker Park, Sunderland

  • Flag of the Soviet Union.svg Sovétríkin 1 : 0 Flag of Italy.svg Ítalía

19. júlí - Ayresome Park, Middlesbrough

  • Flag of North Korea.svg Norður Kórea 1 : 0 Flag of Italy.svg Ítalía

20. júlí - Roker Park, Sunderland

  • Flag of the Soviet Union.svg Sovétríkin 2 : 1 Flag of Chile.svg Síle

Fjórðungsúrslit[breyta | breyta frumkóða]

Einhver magnaðasta viðureign í sögu HM leit dagsins ljós á Goodison Park þar sem Portúgalir lentu 0:3 undir en unnu að lokum spútniklið Norður-Kóreu 5:3. Vestur-Þjóðverjar unnu Úrúgvæ sannfærandi eftir að Suður-Ameríkuliðið missti tvo leikmenn af velli. Dómarinn þurfti einnig að grípa til brottvísunar í leik Englands og Argentínu. Antonio Rattín var rekinn af velli en vegna tungumálaörðugleika reyndist dómaranum erfitt að gera honum það skiljanlegt. Í kjölfarið kviknaði sú hugmynd að útbúa gul og rauð spjöld til að nota í milliríkjaleikjum. Sovétmenn voru svo fjórða liðið til að tryggja sér sæti í undanúrslitum.

23. júlí - Goodison Park, Liverpool

  • Flag of Portugal.svg Portúgal 5 : 3 Flag of North Korea.svg Norður Kórea

23. júlí - Hillsborough Stadium, Sheffield

  • Flag of Germany.svg Vestur-Þýskaland 4 : 0 Flag of Uruguay.svg Úrúgvæ

23. júlí - Roker Park, Sunderland

  • Flag of the Soviet Union.svg Sovétríkin 2 : 1 Flag of Hungary.svg Ungverjaland

23. júlí - Wembley, London

  • Flag of England.svg England 1 : 0 Flag of Argentina.svg Argentína

Undanúrslit[breyta | breyta frumkóða]

Öll undanúrslitaliðin voru frá Evrópu. Viðureignunum var víxlað frá því sem ætlað var til þess að gestgjafarnir léku á Wembley. Báðar viðureignir fóru 2:1.

25. júlí - Goodison Park, Liverpool

  • Flag of Germany.svg Vestur-Þýskaland 2 : 1 Flag of the Soviet Union.svg Sovétríkin

26. júlí - Wembley, London

  • Flag of England.svg England 2 : 1 Flag of Portugal.svg Portúgal

Bronsleikur[breyta | breyta frumkóða]

Eusébio skoraði sitt níunda mark í keppninni og var langmarkahæstur. Portúgal hlaut bronsverðlaunin, sem var besti árangur nýliða í keppninni frá árinu 1934.

28. júlí - Wembley, London, áh. 87.696

  • Flag of Portugal.svg Portúgal 2 : 1 Flag of the Soviet Union.svg Sovétríkin

Úrslitaleikur[breyta | breyta frumkóða]

Vestur-Þjóðverjar jöfnuðu í blálokin af venjulegum leiktíma, 2:2 svo grípa þurfti til framlengingar. Englendingar náðu forystunni með umdeildu marki Geoff Hurst, en töldu margir að boltinn hefði í raun ekki farið yfir marklínuna. Hurst fullkomnaði svo þrennu sína í blálokin og er enn í dag eini maðurinn sem skorað hefur þrjú mörk í úrslitaleik.

29. júlí - Wembley, London, áh. 96.924

  • Flag of England.svg England 4 : 2 Flag of Germany.svg Vestur-Þýskaland (e.framl.)

Markahæstu leikmenn[breyta | breyta frumkóða]

Eusébio var langmarkahæsti maður mótsins með níu mörk. Alls skoruðu 47 leikmenn samtals 89 mörk á mótinu, þar af tvö sjálfsmörk.

9 mörk

6 mörk

4 mörk

3 mörk