Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1930

Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1930 eða HM 1930 var haldin í Úrúgvæ dagana 13. júlí til 30. júlí. Þetta var fyrsta heimsmeistarakeppnin og haldin á grunni velheppnaðrar knattspyrnukeppni á Ólympíuleikunum 1924 og 1928, þar sem Úrúgvæ sigraði í bæði skiptin. Þrettán þjóðir mættu til leiks og léku alls átján leiki sem allir fóru fram á þremur leikvöngum í Montevideo. Heimamenn Úrúgvæ fóru með sigur af hólmi eftir 4:2 sigur á grönnum sínum frá Argentínu í úrslitum.

Val á gestgjöfum

Jules Rimet forseti Alþjóðaknattspyrnusambandsins var eindreginn hvatamaður þess að stofnað yrði til Heimsmeistaramóts í knattspyrnu og var það samþykkt á þingi sambandsins í Amsterdam sumarið 1928. Sex þjóðir sóttust eftir að halda mótið: Ungverjaland, Ítalía, Svíþjóð, Holland, Spánn og Suður-Ameríkulandið Úrúgvæ. Umsóknarlöndin drógu sig eitt af öðru til baka áður en kom að næsta FIFA-þingi í Barcelona sumarið 1929, uns Úrúgvæ stóð eitt eftir.

Þrennt var talið réttlæta valið á Úrúgvæ. Í fyrsta lagi frammistaða landsliðs þeirra á undangengnum Ólympíuleikum, sem taldir voru jafngilda heimsmeistarakeppni. Í öðru lagi að landið fagnaði 100 ára afmæli sínu á árinu 1930. Og í þriðja lagi að knattspyrnusamband Úrúgvæ bauðst til að greiða allan kostnað við mótið og reisa glæsilegan leikvang vegna þess.

Valið hugnaðist þó lítt ýmsum Evrópubúum sem sáu ofsjónum yfir hinu langa ferðalagi. Afleiðingin varð sú að einungis fjórar Evrópuþjóðir tóku þátt, sem var mun minna en búist hafði verið við. Raunar hafði ekkert evrópskt lið staðfest komu sína tveimur mánuðum fyrir mótið og þurfti verulegan þrýsting frá Jules Rimet sjálfum til að tryggja þátttöku þessarra fjögurra liða.

Þátttökulið

Þessi þrettán lönd tóku þátt í mótinu. Sjö komu frá Suður-Ameríku, tvö frá Norður-Ameríku og fjögur frá Evrópu. Eðli málsins samkvæmt tóku þau öll þátt á sínu fyrsta heimsmeistaramóti. Egyptaland hafði boðað þátttöku sína í keppninni en vegna óveðurs á Miðjarðarhafi missti liðið af skipinu sem átti að flytja það til Úrúgvæ.

Leikvangar

Hinn 90 þúsund manna Estadio Centenario, þjóðarleikvangur Úrúgvæ enn í dag, var reistur sérstaklega fyrir heimsmeistaramótið og talinn eitthvert glæsilegasta knattspyrnumannvirki í heimi. Tíu af átján viðureignum mótsins fóru fram á vellinum og raunar áttu leikirnir að vera enn fleiri, en framkvæmdum við leikvanginn var ekki alveg lokið þegar mótið hófst. Hinir tveir leikvangarnir sem leikið var á eru Campo Parque Central, sem nefnist í dag Estadio Gran Parque Central. Hann var byggður árið 1900 og er heimavöllur Club Nacional de Football. Þriðji völlurinn, Estadio Pocitos, tók einungis 1000 áhorfendur og var heimavöllur Peñarol á árunum 1921 til 1933. Hann hefur nú verið rifinn.

Montevideo	Montevideo	Montevideo
Estadio Centenario	Estadio Gran Parque Central	Estadio Pocitos
Fjöldi sæta: 90.000	Fjöldi sæta: 28.000	Fjöldi sæta: 1.000

Keppnin

Riðlakeppnin

Riðill 1

Þetta var eini fjögurra liða riðill keppninnar og kom það í hlut Frakka og Mexíkóa að leika opnunarleik mótsins. Frakkinn Lucien Laurent komst á spjöld sögunnar þegar hann skoraði fyrsta markið í sögu heimsmeistarakeppninnar. Argentínumenn reyndust sterkastir í riðlinum og unnu alla þrjá leiki sína. Guillermo Stábile skoraði þrennu í sínum fyrsta landsleik, en hann varð markakóngur keppninnar með átta mörk.

Viðureign Frakklands og Argentínu varð söguleg fyrir þær sakir að dómarinn, Almeida Rêgo, flautaði til leiksloka eftir 84 mínútur. Eftir kröftug mótmæli, þar sem fjöldi manna hafði ráðist inn á völlinn áttaði hann sig loks á mistökum sínum, lét öryggislögreglumenn rýma völlinn og kallaði aftur fram leikmenn sem sumir hverjir voru farnir til búningsklefa. Ekkert mark var skorað í viðbótartímanum. Þrátt fyrir mistökin fékk Rêgo að dæma fleiri leiki á mótinu.

Sæti	Lið	L	U	T	Sk	Fe	Mm	Stig
1	Argentína	3	3	0	10	4	+6	6
2	Síle	3	2	1	5	3	+2	4
3	Frakkland	3	1	2	4	3	+1	2
4	Mexíkó	3	0	3	4	13	-9	0

13. júlí 1930
	Frakkland	4-1	Mexíkó	Estadio Pocitos, Montevideo Áhorfendur: 4.444 Dómari: Domingo Lombardi, Úrúgvæ
	Laurent 19, Langiller 40, Maschinoti 43, 87		Carreño 70

15. júlí 1930
	Argentína	1-0	Frakkland	Estadio Gran Parque Central, Montevideo Áhorfendur: 23.409 Dómari: Almeida Rêgo, Brasilíu
	Monti 81

16. júlí 1930
	Síle	3-0	Mexíkó	Estadio Gran Parque Central, Montevideo Áhorfendur: 9.249 Dómari: Henri Christophe, Belgíu
	Vidal 3, 65, M. Rosas (sjálfsm.) 52

19. júlí 1930
	Síle	1-0	Frakkland	Estadio Centenario, Montevideo Áhorfendur: 2.000 Dómari: Anibal Tejada, Úrúgvæ
	Subiabre 67

19. júlí 1930
	Argentína	6-3	Mexíkó	Estadio Centenario, Montevideo Áhorfendur: 42.100 Dómari: Ulises Saucedo, Bólivíu
	Stábile 8, 17, 80, Zumelzú 12, 55, Varallo 53		M. Rosas 42, 65, Gayón 75

22. júlí 1930
	Argentína	3-1	Síle	Estadio Centenario, Montevideo Áhorfendur: 41.459 Dómari: John Langenus, Belgíu
	Stábile 12, 13, M. Evaristo 51		Subiabre 15

Riðill 2

Úrslitin í riðlinum réðust í fyrsta leik þar sem Brasilía, sem talin var með sterkasta liðið, tapaði fyrir ungu liði Júgóslavíu. Vegna deilna innan knattspyrnusambands Júgóslavíu voru einungis serbneskir leikmenn í landsliðinu. Bólivía hafði aldrei unnið knattspyrnulandsleik fyrir mótið og reyndist andstæðingunum lítil fyrirstaða.

Sæti	Lið	L	U	T	Sk	Fe	Mm	Stig
1	Júgóslavía	2	2	0	6	1	+5	4
2	Brasilía	2	1	1	5	2	+3	2
3	Bólivía	2	0	2	0	8	-8	0

14. júlí 1930
	Júgóslavía	2-1	Brasilía	Estadio Gran Parque Central, Montevideo Áhorfendur: 24.059 Dómari: Aníbal Tejada, Úrúgvæ
	Tirnanić 21, Bek 30		Preguinho 57

17. júlí 1930
	Júgóslavía	4-0	Bólivía	Estadio Gran Parque Central, Montevideo Áhorfendur: 18.306 Dómari: Francisco Mateucci, Úrúgvæ
	Bek 60, 67, Marjanović 65, Vujadinović 85

20. júlí 1930
	Brasilía	4-0	Bólivía	Estadio Centenario, Montevideo Áhorfendur: 25.466 Dómari: Thomas Balvay, Frakklandi
	Moderato 37, 73, Preguinho 57, 83

Riðill 3

Fyrsta brottvikningin í sögu HM leit dagsins ljós í upphafsleik riðilsins þar sem Perúbúinn Plácido Galindo var rekinn útaf fyrir brot. Rúmenar nýttu sér liðsmuninn og sigruðu í leik sem talinn er sá fásóttasti í sögu keppninnar. Opinberar tölur herma að um 2.500 manns hafi fylgst með leiknum, en frásagnir sjónvarvotta benda til að um 300 sé nær lagi. Vegna tafa á framkvæmdum við Estadio Centenario-leikvanginn lék Úrúgvæ ekki sinn fyrsta leik fyrr en á fimmta degi mótsins og var það jafnframt vígsluleikur vallarins. Heimamenn reyndust ofjarlar andstæðinga sinna í riðlinum, líkt og búist var við.

Sæti	Lið	L	U	T	Sk	Fe	Mm	Stig
1	Úrúgvæ	2	2	0	5	0	+5	4
2	Rúmenía	2	1	1	3	5	-2	2
3	Perú	2	0	2	1	4	-3	0

14. júlí 1930
	Rúmenía	3-1	Perú	Estadio Pocitos, Montevideo Áhorfendur: 2.549 Dómari: Alberto Warnken, Síle
	Deșu 1, Stanciu 79, Kovács 89		De Souza 75

18. júlí 1930
	Úrúgvæ	1-0	Perú	Estadio Centenario, Montevideo Áhorfendur: 57.735 Dómari: John Langenus, Belgíu
	Castro 65

21. júlí 1930
	Úrúgvæ	4-0	Rúmenía	Estadio Centenario, Montevideo Áhorfendur: 70.022 Dómari: Almeida Rêgo, Brasilíu
	Dorado 7, Scarone 26, Anselmo 31, Cea 35

Riðill 4

Bandaríkjamenn komu verulega á óvart með sannfærandi sigrum í báðum sínum leikjum. Í leiknum gegn Paragvæ skoraði Bert Patenaude tvö mörk samkvæmt leikskýrslu dómara. Árið 2006 lýsti FIFA því hins vegar yfir að þriðja mark Patenaude hefði ranglega verið eignað öðrum leikmanni. Hann telst því í dag hafa skorað fyrstu þrennuna í sögu heimsmeistarakeppninnar.

Sæti	Lið	L	U	T	Sk	Fe	Mm	Stig
1	Bandaríkin	2	2	0	6	0	+6	4
2	Paragvæ	2	1	1	1	3	-2	2
3	Belgía	2	0	2	0	4	-4	0

13. júlí 1930
	Bandaríkin	3-0	Belgía	Estadio Gran Parque Central, Montevideo Áhorfendur: 18.346 Dómari: José Macías, Argentínu
	McGhee 23, Florie 45, Patenaude 69

17. júlí 1930
	Bandaríkin	3-0	Paragvæ	Estadio Gran Parque Central, Montevideo Áhorfendur: 18.306 Dómari: José Macías, Argentínu
	Patenaude 10, 15, 50

20. júlí 1930
	Paragvæ	1-0	Belgía	Estadio Centenario, Montevideo Áhorfendur: 12.000 Dómari: Ricardo Vallarino, Úrúgvæ
	Vargas Peña 40

Undanúrslit

Báðar undanúrslitaviðureignirnar reyndust afar ójafanar og lauk með 6:1 sigrum suður-amerísku liðanna. Var það mesti markamunur í undanúrslitum HM allt til mótsins 2014. Leikur Argentínu og Bandaríkjanna fór fram í ausandi rigningu. Jafnræði var í fyrri hálfleik en í þeim seinni skildi á milli liðanna. Júgóslavar náðu forystunni í seinni viðureigninni, en Úrúgvæ tók fljótlega öll völd á vellinum.

Ekki var keppt um bronsverðlaun á mótinu. Heimildum ber ekki saman um hvort slíkt hafi staðið til, en að Júgóslavar hafi neitað að taka þátt af óánægju með dómgæsluna í tapleik sínum gegn Úrúgvæ. Sumar heimildir herma að bæði lið hafi fengið bronsverðlaun og aðrar að Júgóslavar hafi fengið þau í mótslok þar sem þeir töpuðu gegn heimsmeisturunum. Árið 1986 tilkynnti FIFA hins vegar að samkvæmt útreikningum þess teldust Bandaríkin hafa hlotið þriðja sætið.

26. júlí 1930
	Argentína	6-1	Bandaríkin	Estadio Centenario, Montevideo Áhorfendur: 72.886 Dómari: John Langenus, Belgíu
	Monti 20, Scopelli 56, Stábile 69, 87, Peucelle 80, 85		Brown 89

27. júlí 1930
	Úrúgvæ	6-1	Júgóslavía	Estadio Centenario, Montevideo Áhorfendur: 79.867 Dómari: Gilberto de Almeida Rêgo, Brasilíu
	Cea 18, 67, 72, Anselmo 20, 31, Iriarte 61		Vujadinović 4

Úrslitaleikur

Úrúgvæ og Argentína mættust í úrslitaleik HM líkt og verið hafði í úrslitaleik Ólympíuleikanna tveimur árum fyrr. Spennan var mikil milli liðanna sem birtist meðal annars í deilum um hvaða bolta skyldi nota. Varð úr að liðin lögðu til knött hvort í sínum hálfleik. Belgískur dómari leiksins krafðist þess að hraðskreiður bátur yrði til taks ef hann þyrfi að flýja í leikslok. Úrúgvæ skoraði fyrsta markið en Argentína náði forystunni með mörkum frá Carlos Peucelle og Guillermo Stábile. Þrjú mörk heimamanna í síðari hálfleik tryggðu þeim hins vegar sigurinn og gríðarleg fagnaðarlæti brutust út í Montevideo.

30. júlí 1930
	Úrúgvæ	4-2	Argentína	Estadio Centenario, Montevideo Áhorfendur: 68.346 Dómari: John Langenus, Belgíu
	Dorado 12, Cea 57, Iriarte 68, Castro 89		Peucelle 20, Stábile 37