Ágsborg

Ágsborgar
Skjaldarmerki
Sambandsland	Bæjaraland
Flatarmál
• Samtals	146,93 km2
Hæð yfir sjávarmáli	494 m
Mannfjöldi
• Samtals	297.000 (2.019)
• Þéttleiki	1.882/km2
Vefsíða	www.augsburg.de

Ágsborg (þýska Augsburg) er þriðja stærsta borgin í sambandslandinu Bæjaraland í Þýskalandi með tæpa 300 þúsund íbúa (2019 . Borgin er helst þekkt fyrir að vera heimaborg Fugger-ættarinnar, sem starfrækti banka- og viðskipti víða um Evrópu. Borgin var stofnuð af Rómverjum og er meðal elstu borga Þýskalands.

Lega

Augsburg liggur við ána Lech sunnarlega í Bæjaralandi og um 70 km fyrir norðan austurrísku landamærin. Næstu borgir eru München fyrir suðaustan (50 km), Ulm fyrir vestan (60 km) og Ingolstadt fyrir norðaustan (50 km).

Skjaldarmerki

Skjaldarmerki Ágsborgar er grænn köngull efst á grænni súlu. Þetta merki kemur fyrst fram 1260, en Rómverjar höfðu notað svipað merki fyrir borgina. Borgarlitirnir eru rauður, hvítur og grænn. Þeir koma fyrst fyrir 1372.

Orðsifjar

Augsburg var stofnuð af Rómverjunum Drusus og Tíberíus, tveimur tökusonum Ágústusar keisara. Því var borgin kölluð Augustus Vindelicorum honum til heiðurs. Vindelicorum er dregið af keltneska ættbálknum vindelika sem bjó milli ána Wertach (Vinda) og Lech (Licus). Við brotthvarf Rómverja var eingöngu notað heitið Augustus, sem með tímanum breyttist í Augsburg. Merkingin er því Keisaraborg.

Saga Ágsborgar

Rómverjar

Ágsborg 1493

Ágsborg var stofnuð af Rómverjum árið 15 f.Kr. sem rómverskar herbúðir. Það voru Drusus og Tíberíus (sem seinna varð keisari) sem þar voru að verki en báðir voru þeir tökusynir Ágústusar keisara. Ágsborg er þar með næstelsta borg Þýskalands, á eftir Trier. Árið 95 e.Kr. varð borgin höfuðborg skattlandsins Raetíu, sem náði suður fyrir Alpana. Eftir fall Rómaveldis á 5. öld varð borgin nær mannlaus, þannig að hún varð bara þorp.

Miðaldir

Gústaf Adolf fyrir framan Ágsborg

Árið 955 átti sér stað stórbardagi á Lechvöllum við Augsburg, er Otto I, keisari þýska ríkisins, vann lokasigur á Ungverjum og stöðvaði þar með útbreiðslu þeirra til vesturs. Árið 1156 voru íbúar aftur orðnir það margir að Friðrik Barbarossa keisari veitti Ágsborg borgaréttindi á ný, sem upp úr þessu verður mikil verslunarborg og fríborg í ríkinu. Keisararnir notuðu Ágsborg gjarnan sem þingstað, en þar voru 27 ríkisþing haldin á árunum 952-1582. Þar var aðalsetur Fugger-ættarinnar, helsta verslunar- og bankafólk Suður-Þýskalands á 15. og 16. öld.

Nýrri tímar

Á ríkisþinginu í Speyer 1529 ákvað borgin að gerast lútersk, sem er óvenjulegt fyrir borg svona langt suður í Þýskalandi. Hún var aðalsetur Philipps Melanchton, eftirmanns Lúters. Kaþólikkar fengu þó að vera áfram í borginni, en kirkjum þeirra var fækkað. Á ríkisþinginu í Ágsborg 1555 var saminn friður milli stóru kirknanna sem gilda áttu fyrir allt ríkið (Augsburger Religionsfrieden). 1632 hertók sænskur her (Gústaf Adolf II) Ágsborg í 30 ára stríðinu. 1806 verður Augsburg hertekin af bæverskum her (vinveittum Napoleon) og verður hluti Bayerns upp frá þessu. Napoleon sjálfur hafðist við í borginni þetta ár. Borgin skemmdist verulega í loftárásum seinna stríðsins og varð loks hertekin bardagalaust af Bandaríkjamönnum, sem yfirgáfu hana ekki fyrr en 1998. Það tók langan tíma að endurreisa ýmsar byggingar. T.d. var gullni salurinn í ráðhúsinu ekki opnaður fyrr en 1985, á 2000 ára afmæli borgarinnar.

Viðburðir

Augsburger Plärrer er þriðja stærsta alþýðuhátíð Bæjaralands, en hér er um skemmti- eða leiktækjagarð að ræða. Hátíðin stendur yfir í tvær vikur að vori og svo aftur að hausti. Um 1,2 milljón manns sækja hátíðina heim.

Augsburger Dult er árlegur útimarkaður í borginni, en þá mynda sölubásar nær eins kílómetra langa röð í miðborginni. Útimarkaður þessi á sér langa sögu, en hann hófst þegar á 13. öld.

Íþróttir

Helsta knattspyrnulið borgarinnar er FC Augsburg, en félagið komst í fyrsta sinn í 1. Bundeslíguna vorið 2011. Af þekktum leikmönnum félagsins má nefna Helmut Haller, Bernd Schuster og Karl-Heinz Riedle. Alfreð Finnbogason spilar nú sem framherji með félaginu.

Íshokkíliðið Augsburger Panther leikur í efstu deild. Besti árangur félagsins er 2. sætið árið 2010.

Augsburger Stadtlauf er árlegt víðavangshlaup innanbæjar. Þátttakendur eru um 5.000 og er hlaupið því mesti íþróttaviðburður borgarinnar.

RT.1 Skate Night Augsburg er árleg línuskautakeppni í borginni. Skautað er í miðborginni og eru allar götur lokaðar á meðan. Þátttakendur eru 4.000.

Heimskeppnin í róðraríþróttum er árlega haldin í Ágsborg. Hún fer fram í manngerðri vatnabraut, sem er ein hin besta í heimi. Þar í borg eru einnig aðalskrifstofur róðraríþrótta Þýskalands.

Snjóbrettakeppni fer fram árlega í desember í miðborginni, en brautin er manngerð.

Ein skrýtnasta íþróttagrein í borginni er afturábakhlaup, en það hefur verið haldið þar síðan árið 2000.

Vinabæir

Ágsborg viðheldur vinabæjatengslum við eftirfarandi bæi:

Röð	Vinabær	Land	Síðan
1	Inverness	Skotlandi	1956
2	Nagahama	Japan	1959
3	Amagasaki	Japan	1959
4	Dayton	Ohio, BNA	1964
5	Bourges	Frakklandi	1967
6	Liberec	Tékklandi	2001
7	Jinan	Kína	2004

Frægustu börn borgarinnar

Jakob Fugger banka- og viðskiptajöfur

• (um 1410) Agnes Bernauer, ástmey Albrechts III. og píslarvottur
• (1459) Jakob Fugger hinn ríki, verslunar- og bankamaður
• (1719) Leopold Mozart, tónskáld og faðir Wolfgangs Amadeusar
• (1898) Bertold Brecht, rithöfundur og leikritaskáld

Byggingar og kennileiti

• Frúarkirkjan í Ágsborg er dómkirkja í lúterskum sið og er ákaflega óvenjuleg í laginu.
• Kirkja heilags Ulrich og Afra er kaþólsk kirkja í miðborginni. Hún er pílagrímskirkja og þar hvíla heilagur Ulrich, heilög Afra og heilagur Simpertus.
• Fuggerei er lítið íbúðahverfi sem Jakob Fugger hinn ríki stofnaði 1516. Húsin eru elstu félagsíbúðir heims sem enn standa.
• Ráðhúsið í Ágsborg er meðal merkustu ráðhúsa í endurreisnarstíl norðan Alpa.
• Perlachturninn er 70 metra hár varðturn í miðborginni og er eitt mesta kennileiti borgarinnar. Hann er hluti af Perlachkirkjunni í dag.

Heimildir

• Fyrirmynd greinarinnar var „Augsburg“ á þýsku útgáfu Wikipedia. Sótt janúar 2010.