Fara í innihald

Smárar

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
(Endurbeint frá Trifolium)
Smári
Trifolium sp. (smári)
Trifolium sp. (smári)
Vísindaleg flokkun
Ríki: Jurtaríki (Plantae)
Fylking: Dulfrævingar (Magnoliophyta)
Flokkur: Tvíkímblöðungar (Magnoliopsida)
Ættbálkur: Belgjurtabálkur (Fabales)
Ætt: Ertublómaætt (Fabaceae)
Undirætt: Faboideae
Ættflokkur: Trifolieae
Ættkvísl: Trifolium
L.
Útbreiðslusvæði smára
Útbreiðslusvæði smára
Undirættkvíslir og deildir[1]

subg. Chronosemium
subg. Trifolium

sect. Glycyrrhizum
sect. Involucrarium
sect. Lupinaster
sect. Paramesus
sect. Trichocephalum
sect. Trifoliastrum
sect. Trifolium
sect. Vesicastrum
Samheiti

Amoria C. Presl[2]
Bobrovia A. P. Khokhr.[2]
Chrysaspis Desv.[2]
Lupinaster Fabr.[2]
Ursia Vassilcz.[2]
Xerosphaera Soják[2]

Smárar er samheitið yfir tegundirnar í smáraættkvísl (Trifolium á Latínu er tres "þrír" + folium "blað"), sem samanstendur af um 300 tegundum jurta í Ertublómaætt (Fabaceae). Ættkvíslin hefur heimsútbreiðslu; mesti fjölbreitileiki hennar er í tempruðum svæðum norðurhvels, en margar tegundir finnast einnig í Suður-Ameríku og Afríku, oft á hálendi á hitabeltissvæðum. Þeir eru smávaxnir einæringar, tvíæringar, eða fjölæringar. Smárar geta verið sígrænir. Blöðin eru þrískift, sjaldar 4-, 5- eða 6-skift, og blómin eru mörg saman í stórum, egglaga eða hnöttóttum kolli; rauð, bleik, hvít eða gul. Fræin eru í belgjum, 1 til 4 í hverjum. Aðrar skyldar ættkvíslir sem einnig eru nefndar smárar eru Melilotus (Steinsmári) og Medicago (Refasmárar).

Litskrúðug blóm smára, nálægt Zarivarvatni í Íran

Nokkrar tegundir smára eru mikið ræktaðar sem fóðurplöntur. Þar sem smárar eru í sambýli við niturbindandi gerla eru þeir einkar æskilegir í ræktun á beitilöndum og ökrum. Eru gerlarnir einkum af ættkvíslunum Rhizobium og Bradyrhizobium.

Helstu smárar á Íslandi eru; Hvítsmári (Trifolium repens) og Rauðsmári (Trifolium pratense). Hvítsmári er vinsæll fyrir nokkra hluti; hann sprettur aftur eftir endurtekinn slátt, hann er næringarríkur fyrir búfénað, hann vex vel í mismunandi jarðvegi og bætir hann með hjálp niturbindandi baktería í rótum.

Býflugnabændur njóta góðs af smára þar sem hann er ein af betri uppsprettum blómasafa (nektar) fyrir alibýflugur.


Trifolium repens, hvítsmári, er fjölær tegund sem er algeng á vallendi og túnum á láglendi. Blómin eru hvít eða bleikleit og verða brúnleit og niðursveigð við þroska. Túnsmári (Trifolium hybridum), er fjölæringur sem var tekinn til ræktunar snemma á 19 öld og hefur ílenst víða um heim. Blómin eru hvít eða rauðleit. (Trifolium medium), Skógarsmári, er skriðull fjölæringur með hlykkjóttum stönglum og rauðleitum blómum. Það er verið að kanna möguleika á kynblöndun hans og rauðsmára (T. pratense) til að mynda langlífa ræktunarjurt.[3]



Valdar tegundir

[breyta | breyta frumkóða]

Ættkvíslin Trifolium hefur nú 245 viðurkenndar tegundir:[1]

Sjá einnig

[breyta | breyta frumkóða]


Tilvísanir

[breyta | breyta frumkóða]
  1. 1,0 1,1 „Species Nomenclature in GRIN“. Afrit af upprunalegu geymt þann 14. október 2008. Sótt 4. ágúst 2010.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 „Genus Nomenclature in GRIN“. Sótt 9. júlí 2010.
  3. Isobe, S.; Sawai, A.; Yamaguchi, H.; Gau, M.; Uchiyama, K. (2002). „Breeding potential of the backcross progenies of a hybrid between Trifolium medium × T. pratense to T. pratense. Canadian Journal of Plant Science. 82 (2): 395–399. doi:10.4141/P01-034.
  4. „Detox and Cleansing“. Afrit af upprunalegu geymt þann mars 12, 2016. Sótt 12. mars 2016.