Angvilla

Breyta tenglum
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Anguilla
Fáni Angvilla Skjaldarmerki Angvilla
Fáni Skjaldarmerki
Þjóðsöngur:
God Bless Anguilla
Staðsetning Angvilla
Höfuðborg The Valley
Opinbert tungumál Enska
Stjórnarfar Þingbundin konungsstjórn

Konungur Karl 3.
Landstjóri Dileeni Daniel-Selvaratnam
Forsætisráðherra Ellis Webster
Breskt handanhafsumdæmi
 - Ensk yfirráð 1667 
 - Sankti Kristófer-Nevis-Angvilla 1871 
 - Lýðveldið Angvilla 12. júlí 1967 
 - Bresk yfirráð 18. mars 1969 
Flatarmál
 - Samtals
 - Vatn (%)
91 km²
~0
Mannfjöldi
 - Samtals (2018)
 - Þéttleiki byggðar
14.731
132/km²
VLF (KMJ) áætl. 2014
 - Samtals 0,311 millj. dala
 - Á mann 29.493 dalir
Gjaldmiðill Austurkarabískur dalur
Tímabelti UTC-4
Þjóðarlén .ai
Landsnúmer +1-264

Angvilla er nyrst Hléborðseyja í Litlu-Antillaeyjaklasanum í Karíbahafi. Eyjan er austan við Púertó Ríkó og Jómfrúaeyjar og norðan við Saint Martin. Angvilla er um 26 km löng og 5 km breið eyja, en undir hana heyra fjöldi óbyggðra smáeyja og sandrifja. Eyjan var áður hluti af bresku nýlendunni Sankti Kristófer-Nevis-Angvilla, en 1980 dró hún sig út úr því og hefur síðan verið sérstakt breskt yfirráðasvæði. Bretar námu þar land fyrstir Evrópumanna árið 1650. Nú búa þar tæplega 15.000 manns.

Heiti[breyta | breyta frumkóða]

Nafn Angvilla er dregið af orðinu fyrir ál (fiskinn) í rómönskum málum (latína: anguilla) að talið er vegna þess að lögun eyjunnar svipar til áls. Flestum heimildum ber saman um að Kristófer Kólumbus hafi gefið eyjunni nafn sitt. Eyjan hefur líka verið kölluð „Snákur“ eða „Snáksey“.

Saga[breyta | breyta frumkóða]

Wallblake House er talið vera elsta hús á Angvilla.

Amerískir indíánar námu fyrstir land á Angvilla og fluttu þangað frá Suður-Ameríku.[1] Elstu minjar um frumbyggjana sem fundist hafa á Angvilla eru taldir vera frá um 1300 f.o.t. og elstu minjar um mannabyggð eru frá um 600.[2][3] Aravakar kölluðu eyjuna Malliouhana.[1]

Óvíst er hvenær Evrópumenn komu fyrst auga á eyjuna. Sumar heimildir segja að Kristófer Kólumbus hafi séð eyjuna í annarri ferð sinni 1493, meðan aðrar segja að fyrsti evrópski landkönnuðurinn hafi verið franski aðalsmaðurinn René Goulaine de Laudonnière árið 1564.[3] Hollenska Austur-Indíafélagið reisti virki á eyjunni árið 1631, en hörfaði þaðan eftir að Spánverjar eyðilögðu það tveimur árum síðar.[4]

Venja er að telja fyrstu evrópsku landnemana hafa verið enska landnema frá Saint Kitts árið 1650.[5][6] Landnemarnir komu upp tóbaksplantekrum og í minna mæli bómullarræktun.[1] Frakkar hernámu eyjuna um stutt skeið 1666 en létu Englendingum hana aftur eftir með Breda-sáttmálanum 1667.[1] John Scott majór sem heimsótti eyjuna í september 1667 skrifaði að eyjan væri „í góðu ástandi“ og nefndi að „200 eða 300 manns flúðu þangað í stríðinu“.[7] Frakkar gerðu aðra árás á eyjuna 16878, 1745 og 1798, og ollu mikilli eyðileggingu en mistókst að hertaka eyjuna.[1][3]

Líklegt þykir að fyrstu evrópsku landnemarnir hafi haft afríska þræla með sér. Sagnfræðingar staðfesta að afrískir þrælar hafi búið á svæðinu frá því snemma á 17. öld, til dæmis þrælar frá Senegal sem bjuggu á Saint Kitts um miðja 17. öld.[8] Um 1672 var þrælageymsla á eyjunni Nevis fyrir Hléborðseyjar. Þótt erfitt sé að dagsetja nákvæmlega hvenær fyrstu þrælarnir komu til Angvilla benda skjöl til komu minnst 100 þræla fyrir 1683. Þrælarnir virðast hafa komið bæði frá Mið-Afríku og Vestur-Afríku.[9] Þrælarnir unnu á sykurplantekrum sem tóku við af tóbaksræktun sem helsti iðnaður eyjarinnar.[1] Brátt urðu þrælarnir og afkomendur þeirra miklu fleiri en hvítu landnemarnir.[1] Þrælasölu var hætt innan Breska heimsveldisins árið 1807 og þrælahald alveg bannað árið 1834.[1] Margir plantekrueigendur seldu eigur sínar í kjölfarið og yfirgáfu eyjuna.[1]

Frá því snemma á nýlendutímanum heyrði Angvilla undir bresku stjórnina á Antígva. Árið 1825 var hún felld undir stjórnina á Saint Kitts.[3] Angvilla var í sambandi við Saint Kitts og Nevis frá 1882, gegn vilja margra íbúa.[1] Efnahagsleg stöðnun og áhrif alvarlegra þurrka undir lok 19. aldar og Kreppan mikla á 4. áratugnum ollu því að margir íbúar Angvilla fluttust til annarra landa í leit að betri tækifærum.[1]

Fáni hins skammlífa Angvillalýðveldis.

Almennur kosningaréttur var innleiddur á Angvilla árið 1952.[1] Eftir stutt tímabil sem hluti af Sambandsríki Vestur-Indía varð Angvilla hluti af sambandslandinu Saint Kitts-Nevis-Anguilla sem fékk heimastjórn árið 1967.[10] Margir íbúar Angvilla voru andsnúnir sambandinu og stjórninni á Sankti Kitts. Þann 30. maí 1967 ráku íbúar Angvilla lögregluna frá eyjunni og lýstu yfir aðskilnaði frá Sankti Kitts og Nevis eftir þjóðaratkvæðagreiðslu.[11][1][12] Leiðtogar aðskilnaðarsinna voru Atlin Harrigan[13] og Ronald Webster ásamt fleirum, og þessir atburðir urðu þekktir sem „byltingin á Angvilla“. Íbúar sóttust ekki eftir fullveldi, heldur vildu vera sjálfstæð bresk nýlenda, óháð Sankti Kitts og Nevis.

Eftir að samningaviðræður runnu út í sandinn var önnur þjóðaratkvæðagreiðsla haldin þar sem vilji íbúanna var staðfestur. Þeir lýstu svo einhliða yfir stofnun lýðveldis með Ronald Webster sem forseta. Tilraunir breska sendifulltrúans William Whitlock báru engan árangur og í kjölfarið voru 300 breskir hermenn sendir til eyjarinnar í mars 1969.[1] Bretar tóku aftur við stjórn eyjarinnar og samþykktu Angvilla-lögin í júlí 1971.[1] Árið 1980 fékk Angvilla loks formlegan aðskilnað frá Saint Kitts og Nevis og varð sérstök krúnunýlenda (nú breskt handanhafssvæði).[14][15][10][16][1] Síðan þá hefur ríkt stöðugleiki á Angvilla og efnahagslíf eyjarinnar hefur vaxið vegna aukinnar ferðaþjónustu og fjármálaþjónustu.[1]

Landfræði[breyta | breyta frumkóða]

Angvilla er flatlend kóral- og kalksteinseyja í Karíbahafi, um 26 km á lengd og 6 km á breidd.[1] Hún liggur austan við Púertó Ríkó og Jómfrúaeyjar og beint norður af Saint Martin, en Angvillasund skilur á milli eyjanna.[1][17] Jarðvegur er lítill og snauður, en þar vaxa bæði kjarr og hitabeltisplöntur.[17] Hæsti tindur eyjarinnar er Crocus Hill, 73 metrar á hæð.[17]

Angvilla er þekkt fyrir kóralrif og sandstrendur. Utan við eyjuna sjálfa eru smáeyjar og rif sem flest eru agnarlítil og óbyggð.

Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 „Encyclopedia Britannica – Anguilla“. Sótt 12. júlí 2019.
  2. ↑ Caribbean Islands, Sarah Cameron (Footprint Travel Guides), p. 466 (Google Books)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 „Anguilla's History“, The Anguilla House of Assembly Elections, Government of Anguilla, 2007, afrit af upprunalegu geymt þann 13. ágúst 2007, sótt 9. júní 2015
  4. ↑ Source: Atlas of Mutual Heritage Geymt 2018-01-29 í Wayback Machine.
  5. ↑ Charles Prestwood Lucas (2009). A Historical Geography of the British Colonies: The West Indies. General Books LLC. bls. 143. ISBN 978-1-4590-0868-7.
  6. ↑ „Encyclopedia Britannica - Anguilla“. Sótt 12. júní 2019.
  7. ↑ British Colonial and State Papers 1661–1668, 16 November 1667 and 9 July 1668.
  8. ↑ Hubbard, Vincent K. (2002). A History of St Kitts: The Sweet Trade (enska). Macmillan. ISBN 978-0-333-74760-5.
  9. ↑ Walicek, Don E. (2009). "The Founder Principle and Anguilla's Homestead Society," Gradual Creolization: Studies Celebrating Jacques Arends, ed. by M. van den Berg, H. Cardoso, and R. Selbach. (Creole Language Library Series 34), Amsterdam: John Benjamins, pp. 349–372.
  10. ↑ 10,0 10,1 „Encyclopedia Britannica – St Kitts and Nevis“. Sótt 10. júní 2019.
  11. ↑ Anguilla, 11 July 1967: Separation from St Kitts and Nevis; Peace Committee as Government Direct Democracy
  12. ↑ David X. Noack: Die abtrünnige Republik Anguilla Geymt 2019-04-17 í Wayback Machine, amerika21.de 27. september 2016. Sótt 23. apríl 2017.
  13. ↑ „Budget Address 2009, "Strengthening the Collective: We are the Solution"“ (PDF). Afrit (PDF) from the original on 20. október 2016. Sótt 22. janúar 2016.
  14. ↑ Minahan, James (2013). The Complete Guide to National Symbols and Emblems. bls. 656–657. ISBN 9780313344978.
  15. ↑ Hubbard, Vincent (2002). A History of St. Kitts. Macmillan Caribbean. bls. 147–149. ISBN 9780333747605.
  16. ↑ „Introduction ::Anguilla“. Sótt 31. október 2009.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 „CIA World Factbook- Anguilla“. Sótt 11. júlí 2019.
  Þessi landafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=Angvilla&oldid=1767518“