Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1958
Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1958 eða HM 1958 var haldið í Svíþjóð dagana 8. júní til 29. júní. Þetta var sjötta heimsmeistarakeppnin og urðu Brasilíumenn meistarar í fyrsta sinn eftir sigur á heimamönnum í úrslitum. Táningurinn Pelé varð stjarna keppninnar og Frakkinn Just Fontaine setti markamet sem enn stendur.
Val á gestgjöfum[breyta | breyta frumkóða]
Auk Svía sýndu Argentínumenn, Mexíkóar og Sílebúar áhuga á að halda heimsmeistaramótið. Á þingi Alþjóðaknattspyrnusambandsins árið 1950 urðu Svíar hins vegar fyrir valinu með öllum atkvæðum.
Undankeppni[breyta | breyta frumkóða]
Svíar og Vestur-Þjóðverjar fengu sæti sem gestgjafar og heimsmeistarar. Níu sætum var úthlutað til Evrópu, þremur til Suður-Ameríku, einu til Norður-Ameríku og eitt sæti skyldi koma sameiginlega í hlut Asíu og Afríku.
Í Suður-Ameríku mættu Argentínumenn til leiks í fyrsta sinn eftir langt hlé og komust áfram. Úrúgvæ sat hins vegar eftir. Mexíkó varð fulltrúi Norður- og Mið-Ameríku. Afríku- og Asíuhluti keppninnar snerist upp í hálfgerðan farsa. Ísrael var í hópi þátttökuliða, en ríki múslima neituðu almennt að viðurkenna tilvist Ísraelsríkis. Fyrir vikið gáfu allir fyrirhugaðir mótherjar liðsins leiki sína. Þar sem Alþjóðaknattspyrnusambandið hafði bundið það í lög að ekkert lið gæti tryggt sér sæti í úrslitum án keppni var ákveðið að skipuleggja einvígi milli Ísraela og eins Evrópuliðs sem hafnað hafði í öðru sæti í sínum forriðli. Wales varð fyrir valinu og komust Walesverjar áfram en þátttökuliðum frá þriðja heiminum fækkaði enn frekar.
Íslendingar tóku þátt í forkeppninni í fyrsta sinn en töpuðu öllum leikjum sínum gegn Frökkum og Belgum með miklum mun. Sovétmenn tóku þátt í keppninni, líkt og velflest kommúnistaríki Austur-Evrópu og komust í úrslitakeppnina í fyrstu tilraun. Óvæntustu úrslitin urðu í 8.riðli, þar sem Norður-Írar komust áfram á kostnað Ítala. Skotar slógu sömuleiðis Spánverja úr keppni og komust Bretland ríkin fjögur þar með öll í úrslitakeppnina í Svíþjóð.
Þátttökulið[breyta | breyta frumkóða]
Sextán þjóðir mættu til leiks frá þremur heimsálfum.
|
|
Leikvangar[breyta | breyta frumkóða]
Leikið var á 12 leikvöngum í jafnmörgum borgum. Ráðast þurfti í stækkun á ýmsum vallanna til að uppfylla kröfur FIFA um að lágmarki sex leikvanga sem sæti fyrir 20 þúsund að lágmarki. Til greina kom að láta hluta leikjanna fara fram í Osló eða Kaupmannahöfn. Þannig lá fyrir að ef Danir kæmust í úrslitakeppnina hefði þeirra riðill verið leikinn í Danmörku. Til þess kom þó ekki.
Flestar viðureignirnar fóru fram á Råsunda-vellinum í Stokkhólmi, 8 talsins, en 7 leikir voru á Ullevi-vellinum í Gautaborg.
| Gautaborg |
|---|
| Ullevi Stadium |
| Sætafjöldi: 53.500 |
|
| Eskilstuna |
| Tunavallen |
| Sætafjöldi: 22.000 |
|
| Sandviken |
| Jernvallen |
| Sætafjöldi: 20.000 |
|
| Borås |
| Ryavallen |
| Sætafjöldi: 15.000 |
|
| Helsingborg |
|---|
| Olympia |
| Sætafjöldi: 27.000 |
|
| Norrköping |
| Idrottsparken |
| Sætafjöldi: 20.000 |
|
| Uddevalla |
| Rimnersvallen |
| Sætafjöldi: 17.778 |
|
| Västerås |
| Arosvallen |
| Sætafjöldi: 10.000 |
|
| Solna (Stokkhólms svæðið) |
Malmö |
|---|---|
| Råsunda Stadium | Malmö Stadion |
| Sætafjöldi: 52.400 | Sætafjöldi: 30.000 |
|
|
| Halmstad | Örebro |
| Örjans Vall | Eyravallen |
| Sætafjöldi: 15.000 | Sætafjöldi: 13.000 |
|
|
Keppnin[breyta | breyta frumkóða]
Riðlakeppnin[breyta | breyta frumkóða]
Keppt var í fjórum riðlum, hverjum með fjórum keppnisliðum. Sú litla breyting var gerð við stigaútreikninga að ekki var horft til markamunar heldur hlutfalls skoraðra marka af mörkum fengnum á sig. Sú breyting hafði þó engin áhrif á töfluröð, auk þess sem gripið var til aukaleiks ef tvö lið voru jöfn að stigum.
Riðill 1[breyta | breyta frumkóða]
Heimsmeistarar Vestur-Þjóðverja sigruðu í riðlinum, en gerðu þó jafntefli í tveimur leikja sinna. Norður-Írar tóku þátt í sinni fyrstu úrslitakeppni og komust í fjórðungsúrslitin með tveimur sigrum á sterku liði Tékkóslóvakíu. Argentínumenn mættu aftur til leiks eftir langt hlé og ollu stuðningsmönnum sínum gríðarlegum vonbrigðum. Um 10 þúsund manns söfnuðust saman á flugvellinum í Buenos Aires til að baula á landsliðið við heimkomuna.
| Sæti | Lið | L | U | J | T | Sk | Fe | M.hlutf | Stig | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
Vestur-Þýskalands | 3 | 1 | 2 | 0 | 7 | 5 | 1,40 | 4 |
| 2 | .svg){kind=small} |
Norður-Írland | 3 | 1 | 1 | 1 | 4 | 5 | 0,80 | 3 |
| 3 |  |
Tékkóslóvakía | 3 | 1 | 1 | 1 | 8 | 4 | 2,00 | 3 |
| 4 |  |
Argentína | 3 | 1 | 0 | 2 | 5 | 10 | 0,50 | 2 |
8. júní - Malmö Stadion, Malmö
Argentína 1 : 3 
Vestur-Þýskaland
8. júní - Örjans Vall, Halmstad
Norður-Írland 1 : 0 
Tékkóslóvakía
11. júní - Olympiastadion, Helsingborg
- Vestur-Þýskaland 2 : 2 Tékkóslóvakía
11. júní - Örjans Vall, Halmstad
- Argentína 3 : 1 Norður-Írland
15. júní - Malmö Stadion, Malmö
- Vestur-Þýskaland 2 : 2 Norður-Írland
15. júní - Olympiastadion, Helsingborg
- Tékkóslóvakía 6 : 1 Argentína
Aukaleikur: 17. júní - Malmö Stadion, Malmö
- Norður-Írland Sviss 2 : 1 Tékkóslóvakía
Riðill 2[breyta | breyta frumkóða]
Mörkunum rigndi í 2. riðli, en að jafnaði voru 5,16 mörk skoruð í hverjum leik. Just Fontaine skoraði sex þessara marka, en hann setti glæsilegt markamet í keppninni. Riðillinn var ekki talinn sérlega sterkur, enda höfðu liðin í honum ekki unnið nein stórafrek í fyrri keppnum.
Matt Busby, knattspyrnustjóri Manchester United var ráðinn þjálfari skoska liðsins fyrir HM. Hann gat hins vegar ekki stýrt liðinu í Svíþjóð vegna meiðsla sem hann varð fyrir í flugslysi í München sama ár. Skoska liðið hafði slegið bæði Spánverja og Svisslendinga út úr forkeppninni, en olli miklum vonbrigðum í úrslitum.
| Sæti | Lið | L | U | J | T | Sk | Fe | M.hlutf | Stig | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
Frakkland | 3 | 2 | 0 | 1 | 11 | 7 | 1,57 | 4 |
| 2 | .svg){kind=small} |
Júgóslavía | 3 | 1 | 2 | 0 | 7 | 6 | 1,17 | 4 |
| 3 |  |
Paragvæ | 3 | 1 | 1 | 1 | 9 | 12 | 0,75 | 3 |
| 4 |  |
Skotland | 3 | 0 | 1 | 2 | 4 | 6 | 0,67 | 1 |
8. júní - Idrottsparken, Norrköping
Skotland 7 : 3 
Frakkland
8. júní - Arosvallen, Västerås
Júgóslavía 1 : 1 
Paragvæ
11. júní - Arosvallen, Västerås
- Frakkland 3 : 2 Paragvæ
11. júní - Idrottsparken, Norrköping
- Skotland 3 : 2 Júgóslavía
15. júní - Eyravallen, Örebro
- Frakkland 2 : 1 Júgóslavía
15. júní - Tunavallen, Eskilstuna
- Paragvæ 3 : 3 Skotland
Riðill 3[breyta | breyta frumkóða]
Silfurlið Ungverja frá HM 1954 mætti vængbrotið til leiks, þar sem ýmsir lykilmenn flúðu land í kjölfar uppreisnarinnar í Ungverjalandi. Þrátt fyrir það var almennt búist við því að ungverska liðið kæmist í fjórðungsúrslitin ásamt heimamönnum. Lið Wales, sem komst bakdyramegin inn á mótið, hafði hins vegar betur gegn Ungverjum í tveimur leikjum.
| Sæti | Lið | L | U | J | T | Sk | Fe | M.hlutf | Stig | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
Svíþjóð | 3 | 2 | 1 | 0 | 5 | 1 | 5,00 | 5 |
| 2 | .svg){kind=small} |
Wales | 3 | 0 | 3 | 0 | 2 | 2 | 1,00 | 3 |
| 3 |  |
Ungverjaland | 3 | 1 | 1 | 1 | 6 | 3 | 2,00 | 3 |
| 4 |  |
Mexíkó | 3 | 0 | 1 | 2 | 1 | 8 | 0,13 | 1 |
8. júní - Råsunda Stadium, Solna
Svíþjóð 3 : 0 
Mexíkó
8. júní - Jernvallen, Sandviken
Ungverjaland 1 : 1 
Wales
11. júní - Råsunda Stadium, Solna
- Mexíkó 1 : 1 Wales
12. júní - Råsunda Stadium, Solna
- Svíþjóð 2 : 1 Ungverjaland
15. júní - Råsunda Stadium, Solna
- Svíþjóð 0 : 0 Wales
15. júní - Jernvallen, Sandviken
- Ungverjaland 4 : 0 Mexíkó
Aukaleikur: 17. júní - Råsunda Stadium, Solna
- Wales 2 : 1 Ungverjaland
Riðill 4[breyta | breyta frumkóða]
Fjórði riðillinn var almennt talinn sá sterkasti. Brasilíumenn mættu með sterkt lið til keppni, Sovétmenn voru ríkjandi Ólympíumeistarar frá Melbourne 1956. Austurríkismenn voru bronsliðið frá HM 1954 og enska liðið var talið sigurstranglegt, þótt það hafi orðið fyrir áfalli stærstur hluti leikmanna Menchester United fórst í flugslysi sama ár. Fleiri áhorfendur mættu á leiki þessa riðils en nokkurs annars. Leikirnir ollu þó vonbrigðum, enda einkenndust þeir af varnarleik og hörku. Brasilía endaði á toppnum en Sovétmenn þurftu aukaleik gegn Englendingum til að tryggja sér annað sætið.
| Sæti | Lið | L | U | J | T | Sk | Fe | M.hlutf | Stig | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
Brasilía | 3 | 2 | 1 | 0 | 5 | 0 | - | 5 |
| 2 |  |
Sovétríkin | 3 | 1 | 1 | 1 | 4 | 4 | 1,00 | 3 |
| 3 |  |
England | 3 | 1 | 1 | 1 | 4 | 4 | 1,00 | 3 |
| 4 |  |
Austurríki | 3 | 0 | 1 | 2 | 2 | 7 | 0,29 | 1 |
8. júní - Rimnersvallen, Uddevalla
Brasilía 3 : 0 
Austurríki
8. júní - Ullevi, Gautaborg
Sovétríkin 2 : 2 
England
11. júní - Ullevi, Gautaborg
- Brasilía 0 : 0 England
11. júní - Ryavallen, Borås
- Sovétríkin 2 : 0 Austurríki
15. júní - Ryavallen, Borås
- England 2 : 2 Austurríki
15. júní - Ullevi, Gautaborg
- Brasilía 2 : 0 Sovétríkin
Aukaleikur: 17. júní - Ullevi, Gautaborg
- Sovétríkin 1 : 0 England
Fjórðungsúrslit[breyta | breyta frumkóða]
Táningurinn Péle hafði aðeins komið við sögu í lokaleik Brasilíu í riðlakeppninni og hann skoraði markið skildi á milli Brasilíumanna og Norður-Íra. Frakkar og Svíar fóru með sigur af hólmi í sínum leikjum og aðra keppnina í röð slógu Vestur-Þjóðverjar út lið Júgóslava í fjórðungsúrslitum. 19. júní - Ullevi, Gautaborg, áh. 25.923
- Brasilía 1 : Wales 0
19. júní - Idrottsparken, Norrköping, áh. 11.800
- Frakkland 4 : Norður-Írland 0
19. júní - Råsunda Stadium, Solna, áh. 31.900
- Svíþjóð 2 : Sovétríkin 0
19. júní - Malmö Stadion, Malmö, áh. 20.055
- Vestur-Þýskaland 1 : Júgóslavía 0
Undanúrslit[breyta | breyta frumkóða]
Heimsmeistarar Vestur-Þjóðverja luku keppni níu á móti Svíum, þar sem einn leikmaður var rekinn útaf og annar meiddist, en varamenn voru enn ekki leyfðir í leikjum HM. Brasilíumenn sýndu allar sínar bestu hliðar í sigri á Frökkum.
24. júní - Råsunda Stadium, Solna, áh. 27.200
- Brasilía 5 : Frakkland 2
24. júní - Ullevi, Gautaborg, áh. 49.471
- Svíþjóð 3 : Vestur-Þýskaland 1
Bronsleikur[breyta | breyta frumkóða]
Just Fontaine var í aðalhlutverki í leiknum um þriðja sætið. Hann skoraði fernu og lauk heimsmeistaramótinu með 13 mörk skoruð, met sem stendur enn í dag.
28. júní - Ullevi, Gautaborg, áh. 32.483
- Frakkland 6 : Vestur-Þýskaland 3
Úrslitaleikur[breyta | breyta frumkóða]
Aldrei hafa fleiri mörk verið skoruð í úrslitaleik HM eða sjö talsins. Mikill aldursmunur var sömuleiðis á milli yngsta og elsta markaskorarans í leiknum. Péle var 17 ára gamall en Svíinn Liedholm á 36. aldursári. Í fyrsta sinn mættust lið frá tveimur heimsálfum í úrslitaleik og er þetta jafnframt eina skiptið í sögunni sem lið utan Evrópu hefur unnið titilinn í þeirri heimsálfu.
29. júní - Råsunda Stadium, Solna, áh. 49.737
- Brasilía 5 : Svíþjóð 2
Markahæstu leikmenn[breyta | breyta frumkóða]
Just Fontaine setti met í sögu HM þegar hann varð markakóngur með 13 mörk skoruð. Alls deildu 60 leikmönn á milli sín 126 mörkum í keppninni.
13 mörk
6 mörk
5 mörk
4 mörk
3 mörk