Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1958

Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1958 eða HM 1958 var haldið í Svíþjóð dagana 8. júní til 29. júní. Þetta var sjötta heimsmeistarakeppnin og urðu Brasilíumenn meistarar í fyrsta sinn eftir sigur á heimamönnum í úrslitum. Táningurinn Pelé varð stjarna keppninnar og Frakkinn Just Fontaine setti markamet sem enn stendur.

Val á gestgjöfum

Auk Svía sýndu Argentínumenn, Mexíkóar og Sílebúar áhuga á að halda heimsmeistaramótið. Á þingi Alþjóðaknattspyrnusambandsins árið 1950 urðu Svíar hins vegar fyrir valinu með öllum atkvæðum.

Undankeppni

Svíar og Vestur-Þjóðverjar fengu sæti sem gestgjafar og heimsmeistarar. Níu sætum var úthlutað til Evrópu, þremur til Suður-Ameríku, einu til Norður-Ameríku og eitt sæti skyldi koma sameiginlega í hlut Asíu og Afríku.

Í Suður-Ameríku mættu Argentínumenn til leiks í fyrsta sinn eftir langt hlé og komust áfram. Úrúgvæ sat hins vegar eftir. Mexíkó varð fulltrúi Norður- og Mið-Ameríku. Afríku- og Asíuhluti keppninnar snerist upp í hálfgerðan farsa. Ísrael var í hópi þátttökuliða, en ríki múslima neituðu almennt að viðurkenna tilvist Ísraelsríkis. Fyrir vikið gáfu allir fyrirhugaðir mótherjar liðsins leiki sína. Þar sem Alþjóðaknattspyrnusambandið hafði bundið það í lög að ekkert lið gæti tryggt sér sæti í úrslitum án keppni var ákveðið að skipuleggja einvígi milli Ísraela og eins Evrópuliðs sem hafnað hafði í öðru sæti í sínum forriðli. Wales varð fyrir valinu og komust Walesverjar áfram en þátttökuliðum frá þriðja heiminum fækkaði enn frekar.

Íslendingar tóku þátt í forkeppninni í fyrsta sinn en töpuðu öllum leikjum sínum gegn Frökkum og Belgum með miklum mun. Sovétmenn tóku þátt í keppninni, líkt og velflest kommúnistaríki Austur-Evrópu og komust í úrslitakeppnina í fyrstu tilraun. Óvæntustu úrslitin urðu í 8.riðli, þar sem Norður-Írar komust áfram á kostnað Ítala. Skotar slógu sömuleiðis Spánverja úr keppni og komust Bretland ríkin fjögur þar með öll í úrslitakeppnina í Svíþjóð.

Þátttökulið

Sextán þjóðir mættu til leiks frá þremur heimsálfum.

Leikvangar

Leikið var á 12 leikvöngum í jafnmörgum borgum. Ráðast þurfti í stækkun á ýmsum vallanna til að uppfylla kröfur FIFA um að lágmarki sex leikvanga sem sæti fyrir 20 þúsund að lágmarki. Til greina kom að láta hluta leikjanna fara fram í Osló eða Kaupmannahöfn. Þannig lá fyrir að ef Danir kæmust í úrslitakeppnina hefði þeirra riðill verið leikinn í Danmörku. Til þess kom þó ekki.

Flestar viðureignirnar fóru fram á Råsunda-vellinum í Stokkhólmi, 8 talsins, en 7 leikir voru á Ullevi-vellinum í Gautaborg.

Gautaborg
Ullevi Stadium
Sætafjöldi: 53.500

Eskilstuna
Tunavallen
Sætafjöldi: 22.000

Sandviken
Jernvallen
Sætafjöldi: 20.000

Borås
Ryavallen
Sætafjöldi: 15.000

Helsingborg
Olympia
Sætafjöldi: 27.000

Norrköping
Idrottsparken
Sætafjöldi: 20.000

Uddevalla
Rimnersvallen
Sætafjöldi: 17.778

Västerås
Arosvallen
Sætafjöldi: 10.000

Solna (Stokkhólms svæðið)	Malmö
Råsunda Stadium	Malmö Stadion
Sætafjöldi: 52.400	Sætafjöldi: 30.000

Borås Eskilstuna Gothenburg Halmstad Helsingborg Malmö Norrköping Örebro Sandviken Solna Uddevalla Västerås
Halmstad	Örebro
Örjans Vall	Eyravallen
Sætafjöldi: 15.000	Sætafjöldi: 13.000

Keppnin

Riðlakeppnin

Keppt var í fjórum riðlum, hverjum með fjórum keppnisliðum. Sú litla breyting var gerð við stigaútreikninga að ekki var horft til markamunar heldur hlutfalls skoraðra marka af mörkum fengnum á sig. Sú breyting hafði þó engin áhrif á töfluröð, auk þess sem gripið var til aukaleiks ef tvö lið voru jöfn að stigum.

Riðill 1

Heimsmeistarar Vestur-Þjóðverja sigruðu í riðlinum, en gerðu þó jafntefli í tveimur leikja sinna. Norður-Írar tóku þátt í sinni fyrstu úrslitakeppni og komust í fjórðungsúrslitin með tveimur sigrum á sterku liði Tékkóslóvakíu. Argentínumenn mættu aftur til leiks eftir langt hlé og ollu stuðningsmönnum sínum gríðarlegum vonbrigðum. Um 10 þúsund manns söfnuðust saman á flugvellinum í Buenos Aires til að baula á landsliðið við heimkomuna.

Sæti	Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	M.hlutf	Stig
1	Vestur-Þýskaland	3	1	2	0	7	5	1,40	4
2	Norður-Írland	3	1	1	1	4	5	0,80	3
3	Tékkóslóvakía	3	1	1	1	8	4	2,00	3
4	Argentína	3	1	0	2	5	10	0,50	2

8. júní 1958
	Argentína	1-3	Vestur-Þýskaland	Malmö leikvangurinn, Malmö Áhorfendur: 31.156 Dómari: Reginald Leafe, Englandi
	Corbatta 2		Rahn 32, 79, Seeler 42

8. júní 1958
	Norður-Írland	1-0	Tékkóslóvakía	Örjans Vall, Halmstad Áhorfendur: 10.647 Dómari: Fritz Seipelt, Austurríki
	Cush 21

11. júní 1958
	Tékkóslóvakía	2-2	Vestur-Þýskaland	Ólympíuleikvangurinn, Helsingborg Áhorfendur: 25.000 Dómari: Arthur Edward Ellis, Englandi
	Dvořák 24 (vítasp.), Zikán 42		Schäfer 60, Rahn 71

11. júní 1958
	Norður-Írland	1-3	Argentína	Örjans Vall, Halmstad Áhorfendur: 14.174 Dómari: Sten Ahlner, Svíþjóð
	McParland 4		Corbatta 37 (vítasp.), Menéndez 56, Avio 60

15. júní 1958
	Vestur-Þýskaland	2-2	Norður-Írland	Malmö leikvangurinn, Malmö Áhorfendur: 31.990 Dómari: Joaquim Campos, Portúgal
	Rahn 20, Seeler 78		McParland 18, 60

15. júní 1958
	Tékkóslóvakía	6-1	Argentína	Ólympíuleikvangurinn, Helsingborg Áhorfendur: 16.418 Dómari: Arthur Edward Ellis, Englandi
	Dvořák 8, Zikán 17,40, Feureisl 69, Hovorka 82, 89		Corbatta 65 (vítasp)

Umspilsleikur

17. júní 1958
	Norður-Írland	2-1 (e.framl.)	Tékkóslóvakía	Malmö leikvangurinn, Malmö Áhorfendur: 6.196 Dómari: Maurice Guigue, Frakklandi
	McParland 44, 97		Zikán 69

Riðill 2

Mörkunum rigndi í 2. riðli, en að jafnaði voru 5,16 mörk skoruð í hverjum leik. Just Fontaine skoraði sex þessara marka, en hann setti glæsilegt markamet í keppninni. Riðillinn var ekki talinn sérlega sterkur, enda höfðu liðin í honum ekki unnið nein stórafrek í fyrri keppnum.

Matt Busby, knattspyrnustjóri Manchester United var ráðinn þjálfari skoska liðsins fyrir HM. Hann gat hins vegar ekki stýrt liðinu í Svíþjóð vegna meiðsla sem hann varð fyrir í flugslysi í München sama ár. Skoska liðið hafði slegið bæði Spánverja og Svisslendinga út úr forkeppninni, en olli miklum vonbrigðum í úrslitum.

Sæti	Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	M.hlutf	Stig
1	Frakkland	3	2	0	1	11	7	1,57	4
2	Júgóslavía	3	1	2	0	7	6	1,17	4
3	Paragvæ	3	1	1	1	9	12	0,75	3
4	Skotland	3	0	1	2	4	6	0,67	1

8. júní 1958
	Frakkland	7-3	Paragvæ	Idrottsparken, Norrköping Áhorfendur: 16.518 Dómari: Juan Gardeazábal Garay, Spáni
	Fontaine 24, 30, 67, Piantoni 52, Wisniewski 61, Kopa 570, Vincent 83		Amarilla 20, 44 (vítasp.), Romero 50

8. júní 1958
	Skotland	1-1	Júgóslavía	Arosvallen, Västerås Áhorfendur: 9.591 Dómari: Raymond Wyssling, Sviss
	Murray 49		Petaković 6

11. júní 1958
	Frakkland	2-3	Júgóslavía	Arosvallen, Västerås Áhorfendur: 12.217 Dómari: Benjamin Griffiths, Wales
	Fontaine 4, 85		Petaković 16, Veselinović 63, 88

11. júní 1958
	Paragvæ	3-2	Skotland	Idrottsparken, Norrköping Áhorfendur: 11.665 Dómari: Vincenzo Orlandini, Ítalíu
	Agüero 4, Ré 45, Parodi 73		Mudie 24, Collins 74

15. júní 1958
	Frakkland	2-1	Skotland	Eyravallen, Örebro Áhorfendur: 13.554 Dómari: Juan Regis Brozzi, Argentínu
	Kopa 22, Fontaine 44		Baird 58

15. júní 1958
	Paragvæ	3-3	Júgóslavía	Tunavallen, Eskilstuna Áhorfendur: 13.103 Dómari: Martin Macko, Tékkóslóvakíu
	Parodi 20, Agüero 52, Romero 80		Ognjanović 18, Veselinović 21, Rajkov 73

Riðill 3

Silfurlið Ungverja frá HM 1954 mætti vængbrotið til leiks, þar sem ýmsir lykilmenn flúðu land í kjölfar uppreisnarinnar í Ungverjalandi. Þrátt fyrir það var almennt búist við því að ungverska liðið kæmist í fjórðungsúrslitin ásamt heimamönnum. Lið Wales, sem komst bakdyramegin inn á mótið, hafði hins vegar betur gegn Ungverjum í tveimur leikjum.

Sæti	Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	M.hlutf	Stig
1	Svíþjóð	3	2	1	0	5	1	5,00	5
2	Wales	3	0	3	0	2	2	1,00	3
3	Ungverjaland	3	1	1	1	6	3	2,00	3
4	Mexíkó	3	0	1	2	1	8	0,13	1

8. júní 1958
	Svíþjóð	3-0	Mexíkó	Råsunda Stadium, Solna Áhorfendur: 34.107 Dómari: Nikolay Latyshev, Sovétríkjunum
	Simonsson 17, 64, Liedholm 57 (vítasp.)

8. júní 1958
	Ungverjaland	1-1	Wales	Jernvallen, Sandviken Áhorfendur: 15.343 Dómari: José María Codesal, Úrúgvæ
	Bozsik 5		J. Charles 27

11. júní 1958
	Wales	1-1	Mexíkó	Råsunda Stadium, Solna Áhorfendur: 15.150 Dómari: Leo Lemesic, Júgóslavíu
	I. Allchurch 32		Belmonte 89

12. júní 1958
	Svíþjóð	2-1	Ungverjaland	Råsunda Stadium, Solna Áhorfendur: 38.850 Dómari: Jack Mowat, Skotlandi
	Hamrin 34, 55		Tichy 77

15. júní 1958
	Svíþjóð	0-0	Wales	Råsunda Stadium, Solna Áhorfendur: 3.þ287 Dómari: Lucien van Nuffel, Belgíu

15. júní 1958
	Ungverjaland	4-0	Mexíkó	Jernvallen, Sandviken Áhorfendur: 13.300 Dómari: Arne Eriksson, Finnlandi
	Tichy 19, 46, Sándor 54, Bencsics 69

Umspilsleikur

17. júní 1958
	Wales	2-1	Ungverjaland	Råsunda leikvangurinn, Solna Áhorfendur: 2.823 Dómari: Nikolay Latyshev, Sovétríkjunum
	Allchurch 55, Medwin 76		Tichy 33

Riðill 4

Fjórði riðillinn var almennt talinn sá sterkasti. Brasilíumenn mættu með sterkt lið til keppni, Sovétmenn voru ríkjandi Ólympíumeistarar frá Melbourne 1956. Austurríkismenn voru bronsliðið frá HM 1954 og enska liðið var talið sigurstranglegt, þótt það hafi orðið fyrir áfalli stærstur hluti leikmanna Manchester United fórst í flugslysi sama ár. Fleiri áhorfendur mættu á leiki þessa riðils en nokkurs annars. Leikirnir ollu þó vonbrigðum, enda einkenndust þeir af varnarleik og hörku. Leikur Brasilíu og Englands varð fyrsta markalausa jafnteflið í gjörvallri sögu HM, en í öllum 104 viðureignunum sem fram höfðu farið fram að því hafði leikmönnum tekist að finna marknetið. Brasilía endaði á toppnum en Sovétmenn þurftu aukaleik gegn Englendingum til að tryggja sér annað sætið.

Sæti	Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	M.hlutf	Stig
1	Brasilía	3	2	1	0	5	0	-	5
2	Sovétríkin	3	1	1	1	4	4	1,00	3
3	England	3	ö	3	0	4	4	1,00	3
4	Austurríki	3	0	1	2	2	7	0,29	1

8. júní 1958
	Brasilía	3-0	Austurríki	Rimnersvallen, Uddevalla Áhorfendur: 17.778 Dómari: Maurice Guigue, Frakklandi
	Altafini 37, 85 Nílton Santos 50

8. júní 1958
	Sovétríkin	2-2	England	Ullevi leikvangurinn, Gautaborg Áhorfendur: 49.348 Dómari: István Zsolt, Ungverjalandi
	Simonyan 13, A. Ivanov 56		Kevan 66, Finney 85 (vítasp.)

11. júní 1958
	Brasilía	0-0	England	Ullevi leikvangurinn, Gautaborg Áhorfendur: 40.895 Dómari: Albert Dusch, Vestur-Þýskalandi

11. júní 1958
	Sovétríkin	2-0	Austurríki	Ryavallen, Borås Áhorfendur: 21.239 Dómari: Carl Jørgensen, Danmörku
	Ilyin 15, V. Ivanov 62

15. júní 1958
	England	2-2	Austurríki	Ryavallen, Borås Áhorfendur: 15.872 Dómari: Jan Bronkhorst, Frakklandi
	Haynes 56, Kevan 74		Koller 15, Körner 71

15. júní 1958
	Brasilía	2-0	Sovétríkin	Ullevi, Gautaborg Áhorfendur: 50.928 Dómari: Maurice Guigue, Frakklandi
	Vavá 3, 77

Umspilsleikur

17. júní 1958
	Sovétríkin	1-0	England	Ullevi leikvangurinn, Gautaborg Áhorfendur: 23.182 Dómari: Albert Dusch, Vestur-Þýskalandi
	Ilyin 69

Fjórðungsúrslit

Táningurinn Péle hafði aðeins komið við sögu í lokaleik Brasilíu í riðlakeppninni og hann skoraði markið skildi á milli Brasilíumanna og Norður-Íra. Frakkar og Svíar fóru með sigur af hólmi í sínum leikjum og aðra keppnina í röð slógu Vestur-Þjóðverjar út lið Júgóslava í fjórðungsúrslitum.

19. júní 1958
	Brasilía	1-0	Wales	Ullevi leikvangurinn, Gautaborg Áhorfendur: 25.923 Dómari: Fritz Seipelt, Austurríki
	Pelé 66

19. júní 1958
	Frakkland	4-0	Norður-Írland	Idrottsparken,Norrköping Áhorfendur: 11.800 Dómari: Juan Gardeazábal Garay, Spáni
	Wisniewski 44, Fontaine 55, 63, Piantoni 68

19. júní 1958
	Svíþjóð	2-0	Sovétríkin	Råsunda leikvangurinn, Solna Áhorfendur: 31.900 Dómari: Reginald Leafe, Englandi
	Hamrin 49, Simonsson 8

19. júní 1958
	Vestur-Þýskaland	1-0	Júgóslavía	Malmö leikvangurinn, Malmö Áhorfendur: 20.055 Dómari: Raymond Wyssling, Sviss
	Rahn 12

Undanúrslit

Heimsmeistarar Vestur-Þjóðverja luku keppni níu á móti Svíum, þar sem einn leikmaður var rekinn útaf og annar meiddist, en varamenn voru enn ekki leyfðir í leikjum HM. Brasilíumenn sýndu allar sínar bestu hliðar í sigri á Frökkum.

24. júní 1958
	Brasilía	5-2	Frakkland	Råsunda leikvangurinn, Solna Áhorfendur: 27.100 Dómari: Benjamin Griffiths, Wales
	Vavá 2, Didi 39, Pelé 52, 64, 75		Fontaine 9, Piantoni 83

24. júní 1958
	Svíþjóð	3-1	Vestur-Þýskaland	Ullevi leikvangurinn, Gautaborg Áhorfendur: 49.471 Dómari: István Zsolt, Ungverjalandi
	Skoglund 32, Gren 81, Hamrin 88		Schäfer 24

Bronsleikur

Just Fontaine var í aðalhlutverki í leiknum um þriðja sætið. Hann skoraði fernu og lauk heimsmeistaramótinu með 13 mörk skoruð, met sem stendur enn í dag.

28. júní 1958
	Frakkland	6-3	Vestur-Þýskaland	Ullevi leikvangurinn, Gautaborg Áhorfendur: 32.483 Dómari: Juan Regis Brozzi, Argentínu
	Fontaine 16, 36, 78, 89, Kopa 27 (vítasp.), Douis 50		Cieslarczyk 18, Rahn 52, Schäfer 84

Úrslitaleikur

Aldrei hafa fleiri mörk verið skoruð í úrslitaleik HM eða sjö talsins. Mikill aldursmunur var sömuleiðis á milli yngsta og elsta markaskorarans í leiknum. Péle var 17 ára gamall en Svíinn Liedholm á 36. aldursári. Í fyrsta sinn mættust lið frá tveimur heimsálfum í úrslitaleik og er þetta jafnframt eina skiptið í sögunni sem lið utan Evrópu hefur unnið titilinn í þeirri heimsálfu.

Heimamenn skoruðu snemma í leiknum en héldu forystunni ekki nema í fimm mínútur. Yfirburðir brasilíska liðsins voru talsverðir og úrslitin í raun ráðin um miðjan seinni hálfleikinn þegar Mario Zagallo breytti stöðunni í 4:1. Mörk frá báðum liðum í blálokin gerðu það að verðum að úrslitaleikurinn varð sá markahæsti fyrr og síðar.

Þar sem keppnistreyjur beggja liða voru gular þurfti að útkljá hvorir þyrftu að leika í varabúningi. Til stóð að varpa hlutkesti en Brasilíumenn neituðu að mæta á staðinn og fengu Svíar því að velja. Fyrir vikið stefndi í að Brasilíumenn þyrftu að keppa í hvítum varabúningum sínum. Þær fregnir ollu uppnámi í brasilíska liðinu enda vakti hvíti búningurinn upp slæmar minningar um tapið gegn [Úrúgvæska karlalandsliðið í knattspyrnu|Úrúgvæ]] í úrslitaleik HM 1950. Því var gripið til þess ráðs í skyndingu að láta sauma bláar keppnistreyjur sem liðið skartaði í úrslitaleiknum.

29. júní 1958
	Brasilía	5-2	Svíþjóð	Råsunda leikvangurinn, Solna Áhorfendur: 49.737 Dómari: Maurice Guigue, Frakklandi
	Vavá 9, 32, Pelé 55, 90, Zagallo 68		Liedholm 4, Simonsson 80