Villisvín

Villisvín; Tímabil steingervinga: Snemma Pleistósen–nútíma
	; Göltur af Mið-Evrópsku undirtegundinni; (S. s. scrofa)
Ástand stofns
	; Ekki í útrýmingarhættu
Vísindaleg flokkun
Ríki:	Dýraríki (Animalia);
Fylking:	Seildýr (Chordata);
Flokkur:	Spendýr (Mammalia);
Ættbálkur:	Klaufdýr (Artiodactyla);
Ætt:	Svín (Suidae);
Ættkvísl:	Svín (Sus);
Tvínefni
	Sus scrofa; Linnaeus, 1758
	; Endurgert útbreiðslukort upprunasvæðis villisvína (grænt) og þar sem þau eru innflutt (blátt): Ekki er sýndir minni hópar í Karíbaeyjar, Nýja-Sjáland, Afríka sunnan Sahara, og víðar.
Samheiti
	Samnefni tegundar andamanensis; Blyth, 1858 ; babi; Miller, 1906 ; enganus; Lyon, 1916 ; floresianus; Jentink, 1905 ; natunensis; Miller, 1901 ; nicobaricus; Miller, 1902 ;

Villisvín (Sus scrofa)^[3] eða Evrasískt villisvín,^[4] er klaufdýr af svínaætt ættað frá mestallri Evrasíu, Norður Afríku, og Stóru-Sundaeyjum. Afskipti manna hafa aukið útbreiðsluna enn frekar, sem hefur gert tegundina eina útbreiddustu spendýrategund heimsins og þar með útbreiddustu svínategundina.^[4] Hin mikla útbreiðsla, mikill fjöldi og aðlögunarhæfileiki, þýðir það að þau eru skráð í least concern af IUCN^[1] og þau eru ágeng tegund á hluta þess svæðis sem þau hafa verið flutt til. Tegundin kom líklega fram í Suðaustur Asíu um fyrri hluta Pleistósen,^[5] og ruddu öðrum tegundum úr vegi þegar þau breiddust út til gamla heimsins.^[6]

Síðan 1990, hafa allt að 16 undirtegundir verið viðurkenndar, sem skiptast í fjóra svæðishópa byggt á hæð höfuðkúpu og lengd lacrimal bone.^[2]

Heiti eftir aldri

Heiti	Aldur	Mynd
Grislingur	0–10 mánaða
Grislingur	10–12 mánaða
	Tveggja ára
	3–5 ára
	Sex ára
	Yfir sjö ára

Flokkun og þróun

MtDNA rannsóknir benda til að villisvín eru upprunnin frá eyjum í Suðaustur Asíu svo sem Indónesíu og Filippseyjum, síðar breiðst út til meginlands Evrasíu og Norður Afríku.^[5] Elstu fornleifar tegundarinnar koma frá bæði Evrópu og Asíu, og eru síða snemma á Pleistósen.^[7] Við lok Villafranchian, hafði S. scrofa að mestu rutt hinni skyldu S. strozzii úr vegi; stór, hugsanlega mýradveljandi forfaðir nútíma Sus verrucosus, um allt meginland Evrasíu, svo það var einungis á stökum svæðum í Asíu.^[6] Nánasti ættingi þess er skeggsvín á Malacca og nágrannaeyjum.^[3]

Undirtegundir

Nú (2005)^[2] eru 16 undirtegundir viðurkenndar, sem er skift uppí fjóra svæðishópa:

Vestræn: Inniheldur S. s. scrofa, S. s. meridionalis, S. s. algira, S. s. attila, S. s. lybicus, og S. s. nigripes. Þessar undirtegundir eru yfirleitt með háa hauskúpu (þó eru lybicus og sumar scrofa með lága hauskúpu), með þykkt þel og (að undanteknum scrofa og attila) lítt þroskaða mön.^[8]
Indversk: Inniheldur S. s. davidi og S. s. cristatus. Þessar undirtegundir hafa takmarkað eða ekkert þel, með langa mön og áberandi rákir á trýni og munni. S. s. cristatus er með háa hauskúpu og S. s. davidi er með lága hauskúpu.^[8]
Austræn: Inniheldur S. s. sibiricus, S. s. ussuricus, S. s. leucomystax, S. s. riukiuanus, S. s. taivanus, og S. s. moupinensis. Einkennandi fyrir þessar undirtegundir er hvítleit rák sem nær frá munnvikum til neðri hluta kjálka. Að undanskilinni S. s. ussuricus, þá eru flest með háa höfuðkúpu. Þelið er þykkt, nema hjá S. s. moupinensis, mön að mestu ekki til staðar.^[8]
Indónesísk: Einvörðungu S. s. vittatus, einkennandi fyrir það er gisið hár, skortur á þeli, löng mön, breið rauðleit rák frá trýni til hliðanna áhálsi.^[8] Þetta er fornlegasta gerðin af þessum fjórum hópum, með minnstan heila, frumstæðasta tanngerð og ósérhæfða höfuðkúpugerð.^[9]

Undirtegundir	höfundur undirt.	Lýsing	Útbreiðsla	Samnefni
MiðEvrópskt villisvín S. s. scrofa Einkennis undirtegund	Linnaeus, 1758	Meðalstór, dökk til ryðbrún undirtegund með löngum og tiltölulega mjóum lacrimal bone^[3]	Norður Spánn, norður Ítalía, Frakkland, Þýskaland, Benelúxlönd, Króatía, Belarus, Danmörk, Svíþjóð, Eistland, Lettland, Litháen, Pólland, Tékkland, Slóvakía, Albanía, Grikkland, Rússland	anglicus (Reichenbach, 1846), aper (Erxleben, 1777), asiaticus (Sanson, 1878), bavaricus (Reichenbach, 1846), campanogallicus (Reichenbach, 1846), capensis (Reichenbach, 1846), castilianus (Thomas, 1911), celticus (Sanson, 1878), chinensis (Linnaeus, 1758), crispus (Fitzinger, 1858), deliciosus (Reichenbach, 1846), domesticus (Erxleben, 1777), europaeus (Pallas, 1811), fasciatus (von Schreber, 1790), ferox (Moore, 1870), ferus (Gmelin, 1788), gambianus (Gray, 1847), hispidus (von Schreber, 1790), hungaricus (Reichenbach, 1846), ibericus (Sanson, 1878), italicus (Reichenbach, 1846), juticus (Fitzinger, 1858), lusitanicus (Reichenbach, 1846), macrotis (Fitzinger, 1858), monungulus (G. Fischer [von Waldheim], 1814), moravicus (Reichenbach, 1846), nanus (Nehring, 1884), palustris (Rütimeyer, 1862), pliciceps (Gray, 1862), polonicus (Reichenbach, 1846), sardous (Reichenbach, 1846), scropha (Gray, 1827), sennaarensis (Fitzinger, 1858), sennaarensis (Gray, 1868), sennaariensis (Fitzinger, 1860), setosus (Boddaert, 1785), siamensis (von Schreber, 1790), sinensis (Erxleben, 1777), suevicus (Reichenbach, 1846), syrmiensis (Reichenbach, 1846), turcicus (Reichenbach, 1846), variegatus (Reichenbach, 1846), vulgaris (S. D. W., 1836), wittei (Reichenbach, 1846)
Norður-Afríkusvín S. s. algira	Loche, 1867	Stundum álitið yngra samnefni af S. s. scrofa, en tegundin er minni og með hlutfallsega lengri vígtennur^[10]	Túnis, Alsír og Marokkó	barbarus (Sclater, 1860) sahariensis (Heim de Balzac, 1937)
Karpatíusvín S. s. attila	Thomas, 1912	Stórvaxin undirtegund með löng lacrimal bein og dökkt hár, en samt ljósari en S. s. scrofa^[3]	Rúmenía, Ungverjaland, Úkraína, Balkanlönd, Kákasus, Suður-Kákasus, Kaspía strönd, Litla-Asía og norður Íran	falzfeini (Matschie, 1918)
Indlandssvín S. s. cristatus	Wagner, 1839	Undirtegund með langa mön sem er svart-rákótt ólíkt S. s. davidi,^[11] sem er léttbyggðari en S. s. scrofa. Höfuðið er stærra og hvassari ("pointed") en á S. s. scrofa, og eyrun eru smærri og yddari. Ennið er slétt, meðan það er hvolft á S. s. scrofa.^[12]	Indland, Nepal, Búrma, vestur Taíland og Sri Lanka	affinis (Gray, 1847), aipomus (Gray, 1868), aipomus (Hodgson, 1842), bengalensis (Blyth, 1860), indicus (Gray, 1843), isonotus (Gray, 1868), isonotus (Hodgson, 1842), jubatus (Miller, 1906), typicus (Lydekker, 1900), zeylonensis (Blyth, 1851)
Miðasíusvín S. s. davidi	Groves, 1981	Smávaxin ljósbrún undirtegund, með langa mön.^[11]	Pakistan og norðvestur Indland til suðaustur Íran.
Japanssvín S. s. leucomystax	Temminck, 1842	Smávaxin, næstum manarlaus, gulbrún undirtegund^[11]	Japan, nema Hokkaido og Ryukyu-eyjar	japonica (Nehring, 1885) nipponicus (Heude, 1899)
Anatólíusvín S. s. libycus	Gray, 1868	Smávaxin, ljós og næstum manarlaus undirtegund^[11]	Transkákasía, Tyrkland, Botnalönd, og fyrrum Júgóslavía	lybicus (Groves, 1981) mediterraneus (Ulmansky, 1911) reiseri (Bolkay, 1925)
Maremma-svín S. s. majori	De Beaux and Festa, 1927	Minni en S. s. scrofa, með hærri og breiðari hauskúpu, hefur síðan 1950 blandast mikið við S. s. scrofa, mikið til vegna þess að þær hafa verið haldnar saman í svínabúum og innflutningi S. s. scrofa til veiða í búsvæðum S. s. majori.^[13] Skifting þess frá S. s. scrofa er vafasöm.^[14]	Maremma (mið Ítalía)
Miðjarðarhafssvín S. s. meriodionalis	Forsyth Major, 1882		Andalúsía, Korsíka og Sardinía	baeticus (Thomas, 1912) sardous (Ströbel, 1882)
Norðurkínverskt-svín S. s. moupinensis	Milne-Edwards, 1871	Það er verulega breytilegt, og gæti hugsanlega verið nokkrar undirtegundir.^[11]	Strandsvæði Kína suður til Víetnam og vestur til Sichuan	acrocranius (Heude, 1892), chirodontus (Heude, 1888), chirodonticus (Heude, 1899), collinus (Heude, 1892), curtidens (Heude, 1892), dicrurus (Heude, 1888), flavescens (Heude, 1899), frontosus (Heude, 1892), laticeps (Heude, 1892), leucorhinus (Heude, 1888), melas (Heude, 1892), microdontus (Heude, 1892), oxyodontus (Heude, 1888), paludosus (Heude, 1892), palustris (Heude, 1888), planiceps (Heude, 1892), scrofoides (Heude, 1892), spatharius (Heude, 1892), taininensis (Heude, 1888)
Miðasíusvín S. s. nigripes	Blanford, 1875	Ljósleit undirtegund með svarta fætur, sem þrátt fyrir breytileika í stærð eru yfirleitt nokkuð stórir, "lacrimal bone" og andlitssvæði höfuðkúpunnar eru styttri en á S. s. scrofa og S. s. attila.^[3]	Mið-Asía, Kazakhstan, austur Tien Shan, vestur Mongólía, Kashgar og hugsanlega Afghanistan og suður Íran
Ryukyu-svín S. s. riukiuanus	Kuroda, 1924	Smávaxin undirtegund^[11]	Ryukyu-eyjar
Baikal-svín S. s. sibiricus	Staffe, 1922	Minnsta undirtegundin á svæði fyrrum sovétríkjanna, hún er dökk brún, næstum svarthærð og með ljósgráan blett sem nær frá kinnum til eyra. Hauskúpan er ferköntuð og lacrimal beinin stutt.^[3]	Bajkal, Transbajkalía, norður og norðaustur Mongólía.	raddeanus (Adlerberg, 1930)
Formósu-svín S. s. taivanus	Swinhoe, 1863	Smávaxin og svartleit undirtegund.^[11]	Taívan
Ussuri-svín S. s. ussuricus	Heude, 1888	Stærsta undirtegundin, þau eru yfirleitt dökkleit og með hvíta rák frá munnvikum til eyrna. Lacrimal beinin eru stutt, en lengri en á S. s. sibiricus.^[3]	Austur Kína, Ussuri-flói og Amúr-flói	canescens (Heude, 1888), continentalis (Nehring, 1889), coreanus (Heude, 1897), gigas (Heude, 1892), mandchuricus (Heude, 1897), songaricus (Heude, 1897)
Rákarsvín S. s. vittatus	Boie, 1828	Smávaxin, með stutt trýni og gishærð undirtegund með hvíta rák á trýninu; það gæti verið önnur tegund, og líkist að sumu leyti öðrum tegundum svína í suðaustur Asíu.^[11]	Frá Vestur Malasíu, og í Indónesíu frá Súmötru og Jövu austur til Kómodóeyju	andersoni (Thomas and Wroughton, 1909), jubatulus (Miller, 1906), milleri (Jentink, 1905), pallidiloris (Mees, 1957), peninsularis (Miller, 1906), rhionis (Miller, 1906), typicus (Heude, 1899)

Rándýr

Suður indversk mynd af svínaveiðum, um 1540

Sjá einnig

Tilvísanir

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Oliver, W. & Leus, K. (2008). „Sus scrofa“. The IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2008: e.T41775A10559847. doi:10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T41775A10559847.en. Sótt 13. janúar 2018. Í gagnagrunninum er stutt skýring hversvegna þessi tegund er ekki í hættu.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Snið:MSW3 Wozencraft
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Heptner, V. G. ; Nasimovich, A. A. ; Bannikov, A. G. ; Hoffman, R. S. (1988) Mammals of the Soviet Union, Volume I, Washington, D.C. : Smithsonian Institution Libraries and National Science Foundation, pp. 19–82
↑ ^4,0 ^4,1 Oliver, W. L. R. et al. 1993. The Eurasian Wild Pig (Sus scrofa). In Oliver, W. L. R., ed., Pigs, Peccaries, and Hippos – 1993 Status Survey and Conservation Action Plan, 112–121. IUCN/SSC Pigs and Peccaries Specialist Group, ISBN 2-8317-0141-4
↑ ^5,0 ^5,1 Chen, K.; og fleiri (2007). „Genetic Resources, Genome Mapping and Evolutionary Genomics of the Pig (Sus scrofa)“. Int J Biol Sci. 3 (3): 153–165. doi:10.7150/ijbs.3.153.
↑ ^6,0 ^6,1 Kurtén, Björn (1968). Pleistocene mammals of Europe. Weidenfeld and Nicolson. pp. 153–155
↑ Ruvinsky, A. et al. (2011). "Systematics and evolution of the pig". In: Ruvinsky A, Rothschild MF (eds), The Genetics of the Pig. 2nd ed. CAB International, Oxon. pp. 1–13. ISBN 978-1-84593-756-0
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 Groves, C. P. et al. 1993. The Eurasian Suids Sus and Babyrousa. In Oliver, W. L. R., ed., Pigs, Peccaries, and Hippos – 1993 Status Survey and Conservation Action Plan, 107–108. IUCN/SSC Pigs and Peccaries Specialist Group, ISBN 2-8317-0141-4
↑ Hemmer, H. (1990), Domestication: The Decline of Environmental Appreciation, Cambridge University Press, pp. 55–59, ISBN 0-521-34178-7
↑ Kingdon, J. (1997). The Kingdon Guide to African Mammals. p. 329. Academic Press Limited. ISBN 0-12-408355-2
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 ^11,4 ^11,5 ^11,6 ^11,7 Groves, C. (2008). Current views on the taxonomy and zoogeography of the genus Sus. pp. 15–29 in Albarella, U., Dobney, K, Ervynck, A. & Rowley-Conwy, P. Eds. (2008). Pigs and Humans: 10,000 Years of Interaction. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-920704-6
↑ Sterndale, R. A. (1884), Natural history of the Mammalia of India and Ceylon, Calcutta : Thacker, Spink, pp. 415–420
↑ Scheggi 1999, bls. 86–89
↑ Marsan & Mattioli 2013, bls. 14–15
↑ Clutton-Brock, J. (1999), A Natural History of Domesticated Mammals, Cambridge University Press, pp. 91–99, ISBN 0-521-63495-4

Heimildir

Cabanau, Laurent (2001). The Hunter's Library: Wild Boar in Europe. Könemann. ISBN 3-8290-5528-5.
Marsan, Andrea; Mattioli, Stefano (2013). Il Cinghiale (ítalska). Il Piviere (collana Fauna selvatica. Biologia e gestione). ISBN 978-88-96348-178.
Scheggi, Massimo (1999). La bestia nera: Caccia al cinghiale fra mito, storia e attualità (ítalska). Editoriale Olimpia (collana Caccia). ISBN 88-253-7904-8.

Viðbótarlesning

Apollonio, M. et al. (1988), "The systematics of the wild boar (Sus scrofa L.) in Italy", Bolletino di Zoologia, 3:213–221
Carden, R.F. (2012) "Review of the Natural History of Wild Boar (Sus scrofa) on the island of Ireland" Geymt 17 október 2014 í Wayback Machine, Report prepared by Ruth Carden for the Northern Ireland Environment Agency, Northern Ireland, UK, National Parks & Wildlife Service, Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht, Dublin, Ireland and the National Museum of Ireland – Education & Outreach Department.
Durantel, P. (2007), Le sanglier et ses chasses, Editions Artemis, ISBN 2844166032
Greene, J. (2011), The Golden-Bristled Boar: Last Ferocious Beast of the Forest, University of Virginia Press, ISBN 0-8139-3103-7
Marillier, B. (2003), Le sanglier héraldique, Editions Cheminements, ISBN 2844781845
Mayer, J. J. & Shedrow, C. B. (2007), Annotated Bibliography of the Wild Pig (Sus scrofa): Environmental Information Document Geymt 26 október 2014 í Wayback Machine, Washington Savannah River Company
Padiglione, V. (1989), Il cinghiale cacciatore: Antropologia simbolica della caccia in Sardegna, Armando Editore (collana Antropologia culturale)
Snið:BibISBN/0801857899

Ytri tenglar

BBC profile Geymt 18 september 2012 í Archive.today
Jokelainen, P.; Näreaho, A.; Hälli, O.; Heinonen, M.; Sukura, A. (2012). „Farmed wild boars exposed to Toxoplasma gondii and Trichinella spp“. Veterinary Parasitology. 187 (1–2): 323–327. doi:10.1016/j.vetpar.2011.12.026. PMID 22244535.
Species Profile- Wild Boar (Sus scrofa) Geymt 25 janúar 2014 í Wayback Machine, National Invasive Species Information Center, United States National Agricultural Library. Er með almennar upplýsingar um villisvín.

[iucn-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Oliver, W. & Leus, K. (2008). „Sus scrofa“. The IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2008: e.T41775A10559847. doi:10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T41775A10559847.en. Sótt 13. janúar 2018. Í gagnagrunninum er stutt skýring hversvegna þessi tegund er ekki í hættu.

[msw3-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Snið:MSW3 Wozencraft

[heptner1988-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Heptner, V. G. ; Nasimovich, A. A. ; Bannikov, A. G. ; Hoffman, R. S. (1988) Mammals of the Soviet Union, Volume I, Washington, D.C. : Smithsonian Institution Libraries and National Science Foundation, pp. 19–82

[oliver1993-4] 4,0 ^4,1 Oliver, W. L. R. et al. 1993. The Eurasian Wild Pig (Sus scrofa). In Oliver, W. L. R., ed., Pigs, Peccaries, and Hippos – 1993 Status Survey and Conservation Action Plan, 112–121. IUCN/SSC Pigs and Peccaries Specialist Group, ISBN 2-8317-0141-4

[chen2007-5] 5,0 ^5,1 Chen, K.; og fleiri (2007). „Genetic Resources, Genome Mapping and Evolutionary Genomics of the Pig (Sus scrofa)“. Int J Biol Sci. 3 (3): 153–165. doi:10.7150/ijbs.3.153.

[kurten1968-6] 6,0 ^6,1 Kurtén, Björn (1968). Pleistocene mammals of Europe. Weidenfeld and Nicolson. pp. 153–155

[ruvinsky-7] Ruvinsky, A. et al. (2011). "Systematics and evolution of the pig". In: Ruvinsky A, Rothschild MF (eds), The Genetics of the Pig. 2nd ed. CAB International, Oxon. pp. 1–13. ISBN 978-1-84593-756-0

[groves1993-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 Groves, C. P. et al. 1993. The Eurasian Suids Sus and Babyrousa. In Oliver, W. L. R., ed., Pigs, Peccaries, and Hippos – 1993 Status Survey and Conservation Action Plan, 107–108. IUCN/SSC Pigs and Peccaries Specialist Group, ISBN 2-8317-0141-4

[hemmer1990-9] Hemmer, H. (1990), Domestication: The Decline of Environmental Appreciation, Cambridge University Press, pp. 55–59, ISBN 0-521-34178-7

[Kingdon-10] Kingdon, J. (1997). The Kingdon Guide to African Mammals. p. 329. Academic Press Limited. ISBN 0-12-408355-2

[groves2008-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 ^11,4 ^11,5 ^11,6 ^11,7 Groves, C. (2008). Current views on the taxonomy and zoogeography of the genus Sus. pp. 15–29 in Albarella, U., Dobney, K, Ervynck, A. & Rowley-Conwy, P. Eds. (2008). Pigs and Humans: 10,000 Years of Interaction. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-920704-6

[sterndale-12] Sterndale, R. A. (1884), Natural history of the Mammalia of India and Ceylon, Calcutta : Thacker, Spink, pp. 415–420

[scheggi86-13] Scheggi 1999, bls. 86–89

[marsan14-14] Marsan & Mattioli 2013, bls. 14–15

[15] Clutton-Brock, J. (1999), A Natural History of Domesticated Mammals, Cambridge University Press, pp. 91–99, ISBN 0-521-63495-4

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]