Franska Pólýnesía

Polynésie française
Fáni	Skjaldarmerki
Kjörorð: Tahiti Nui Mare'are'a
Þjóðsöngur: La Marseillaise Ia Ora 'O Tahiti Nui
Höfuðborg	Papeete
Opinbert tungumál	franska og tahítíska
Stjórnarfar	Heimastjórn
Forseti	Emmanuel Macron
Forseti FP	Édouard Fritch
Landstjóri	Dominique Sorain
Franskt handanhafssamfélag
• Verndarsvæði	1842
• Yfirráðasvæði	1946
• Handanhafsland	2004
Flatarmál  • Samtals  • Vatn (%)	4.167 km² 12
Mannfjöldi  • Samtals (2022)  • Þéttleiki byggðar	175. sæti 278.786 79/km²
VLF (KMJ)	áætl. 2019
• Samtals	6,01 millj. dala
• Á mann	21.615 dalir
Gjaldmiðill	kyrrahafsfranki
Tímabelti	UTC-10, -9:30, -9
Þjóðarlén	.pf
Landsnúmer	+689

Franska Pólýnesía (franska Polynésie française, tahítíska Porinehia Farani) er franskt yfirráðasvæði í Suður-Kyrrahafi. Frönsku Pólýnesíu tilheyra nokkrir pólýnesískir eyjaklasar. Frægasta eyjan er Tahítí í Félagseyjaklasanum. Hún er líka fjölmennasta eyjan og þar er höfuðborgin, Papeete. Clipperton-eyja er ekki hluti af eyjaklasanum en var stjórnsýslulegur hluti Frönsku Pólýnesíu til ársins 2007.

Eyjaklasarnir sem mynda Frönsku Pólýnesíu eru Markgreifaeyjar, Félagseyjar, Tuamotueyjar, Gambier-eyjar, Ástraleyjar og Basseyjar. Fyrstu eyjarnar sem Pólýnesar settust að á voru Markgreifaeyjar og Félagseyjar. Ferdinand Magellan sá eyjuna Puka-Puka árið 1521 en landkönnun Evrópumanna hófst ekki fyrr en á 18. öld. Trúboð mótmælenda hófst undir lok 18. aldar og voru franskir kaþólskir trúboðar reknir frá Tahítí árið 1836. Það varð til þess að Frakkar sendu herskip til eyjarinnar og lýstu yfir stofnun fransks verndarsvæðis árið 1842. Árið 1946 voru eyjarnar gerðar að frönsku yfirráðasvæði og íbúar fengu franskan ríkisborgararétt. Frakkar hafa stundað tilraunir með kjarnorkusprengjur á eyjunum frá árinu 1962. Árið 1977 fengu eyjarnar takmarkaða heimastjórn.

Þótt eyjarnar séu með eigið þing og ríkisstjórn eru þær ekki í frjálsu sambandi við Frakkland líkt og Cookseyjar. Frakkland hefur yfirumsjón með dómskerfi, menntakerfi, lögreglu og vörnum eyjanna. Helsta útflutningsvara eyjanna er svört perla. Ferðaþjónusta og vinna fyrir franska herinn eru mikilvægar atvinnugreinar.

Heiti

Núverandi hjálenda varð til árið 1903 þegar Frakkar sameinuðu Tahítí, Félagseyjar, Ástraleyjar, Marquesas-eyjar og Túamótú undir eina stjórn og nefndu hana Établissements Français d'Océanie, dregið af franska orðinu yfir Eyjaálfu, Océanie. Eftir síðari heimsstyrjöld fengu íbúar eyjanna franskan ríkisborgararétt og eyjarnar urðu handanhafshérað. Nafninu var breytt í samræmi við það árið 1957 og varð að núverandi heiti Polynésie Française, eftir Pólýnesíu sem kemur úr grísku πολύς polys „margar“ og νῆσος nēsos „eyja“.

Pólýnesía var upphaflega notað um allar eyjar Kyrrahafsins af franska rithöfundinum Charles de Brosses 1756, en landfræðingurinn Jules Dumont d'Urville stakk upp á því árið 1831 að Pólýnesía ætti aðeins við um þær eyjar Kyrrahafsins sem líka höfðu verið nefndar Suðurhafseyjar. Franska Pólýnesía er hluti þeirra Suðurhafseyja sem eru undir stjórn Frakka. Wallis- og Fútúnaeyjar eru önnur frönsk hjálenda í Pólýnesíu, en heyrðu áður undir Nýju-Kaledóníu sem er hluti af Melanesíu.

Stjórnmál

Stjórnsýslueiningar

Franska Pólýnesía var franskt handanhafssvæði (territoire d'outre-mer) frá 1946 til 2003. Árið 2004 var landið gert að handanhafslandi (pays d'outre-mer au sein de la République).

Landinu er skipt í fimm stjórnsýslueiningar sem aftur deilast í 48 sveitarfélög:

• Kulborðseyjar (Îles du Vent) - höfuðstaður: Papeete.
• Ástraleyjar (Îles Australes) - höfuðstaður: Mataura.
• Tuamotu- og Gambier-eyjar (Îles Tuamotu-Gambier) - höfuðstaður: Rangiroa.
• Hléborðseyjar (Îles Sous-le-Vent) - höfuðstaður: Uturoa.
• Markgreifaeyjar (Îles Marquises) - höfuðstaður: Taiohae.

Efnahagslíf

Gjaldmiðill Frönsku Pólýnesíu er kyrrahafsfranki sem er festur við evruna á genginu 1:0.00838. Verg landsframleiðsla á mann árið 2008 var um 27.000 dalir sem er lægra en á Havaí, Ástralíu, Nýja-Sjálandi og Nýju-Kaledóníu, en hærra en í öllum öðrum sjálfstæðum eyríkjum í Kyrrahafi.

Hagkerfi Frönsku Pólýnesíu er tiltölulega þróað og byggist aðallega á innflutningi, ferðaþjónustu og fjárhagsaðstoð frá Frakklandi. Ferðaþjónusta er mjög þróuð á stærstu eyjunum. Helstu landbúnaðarvörur eru kókoshneta (kopra), grænmeti og ávextir. Landið flytur út vanillu í hæsta gæðaflokki, nónaldinsafa og hinar frægu svörtu tahítísku perlur sem námu 55% af heildarverðmæti útflutnings árið 2008.

Sjávarbotninn við Frönsku Pólýnesíu er auðugur af verðmætum málmum sem ekki eru nýttir.

Árið 2008 var heildarverðmæti útflutnings 0,2 milljarðar dala en innflutnings 2,2 milljarðar dala.

  Þessi landafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.