Pitcairn
| Pitcairn Islands | |
|
|
| Fáni | Skjaldarmerki |
| Þjóðsöngur: Come Ye Blessed | |
| |
| Höfuðborg | Adamstown |
| Opinbert tungumál | enska |
| Stjórnarfar | Þingbundin konungsstjórn
|
| Konungur | Karl 3. |
| Landstjóri | Laura Clarke |
| Bæjarstjóri | Charlene Warren-Peu |
| Bresk hjálenda | |
| - Landnám | 15. janúar 1790 |
| - Nýlenda | 30. nóvember 1838 |
| Flatarmál - Samtals - Vatn (%) |
47 km² ~0 |
| Mannfjöldi - Samtals (2020) - Þéttleiki byggðar |
236. sæti 50 1/km² |
| Gjaldmiðill | nýsjálenskur dalur |
| Tímabelti | UTC-8 |
| Þjóðarlén | .pn |
| Landsnúmer | +64 |
Pitcairn (pitkern Pitkern Ailen) er eyja og fjögurra eyja eyjaklasi í Suður-Kyrrahafi. Aðeins næststærsta eyjan, Pitcairn, er byggð. Hinar heita Henderson, Ducie og Oeno. Eyjarnar eru aðeins 47 ferkílómetrar að stærð samanlagt og dreifast um 100 ferkílómetra hafsvæði. Henderson er langstærst, með 86% af landsvæði eyjanna, en er óbyggð. Næstu eyjar eru Mangareva (hluti af Frönsku Pólýnesíu) í vestri og Páskaeyja í austri.
Eyjarnar eru eina breska nýlendan sem eftir er í Kyrrahafi. Eyjarnar, sem voru áður óbyggðar, eru þekktastar fyrir það að þar námu land uppreisnarmenn af skipinu Bounty ásamt þeim Tahítíbúum sem fylgdu þeim. Pitcairn er fámennasta lögsagnarumdæmi heims; í janúar 2020 höfðu aðeins 43 fasta búsetu þar.[1] Flestir hafa íbúar eyjanna verið 233 árið 1937. Árið 2004 lenti samfélagið á eyjunum í miklum vandræðum þegar sjö karlar á eyjunum voru kærðir fyrir að nauðga mörgum stúlkum á barnsaldri þar og í ljós kom að það virðist hafa viðgengist þar að fullorðnir karlar nauðgi stelpum allt niður í 10-11 ára aldur.[2] Sex þeirra fengu dóma og var sá síðasti látinn laus árið 2009.[3]
Landfræði[breyta | breyta frumkóða]
Pitcairn-eyjar eru suðaustasti hluti Tuamotu-eyja (sem flestar tilheyra Frönsku Pólýnesíu), og eru fjórar talsins: Pitcairn-eyja, Oeno (hringrif með fjórum smáeyjum, þar á meðal Sandy Island), Henderson og Ducie (hringrif með fjórum smáeyjum).
Eyjarnar mynduðust úr hraunkviku á heitum reit. Pitcairn-eyja er leifar af eldfjalli, aðallega mynduð úr móbergi, en norðurhlið öskjunnar hefur brotnað niður. Pitcairn er eina eyjan með varanlega byggð.[4] Aðalbyggðin á eyjunni er Adamstown, ofan í gígnum.[4] Aðeins er hægt að komast til Pitcairn með skipi um Bounty-vík, út af bröttum klettum.[4] Eyjan Henderson, sem er langstærsta eyjan í eyjaklasanum þar sem fjölbreytt dýralíf heldur til, getur líka borið mannabyggð, þrátt fyrir vatnsskort, en er óaðgengileg þar sem brattir kalksteinsklettar umkringdir hvössum kóröllum liggja eftir allri ströndinni. Árið 1988 var Henderson sett á Heimsminjaskrá UNESCO.[5] Aðrar eyjar eru í meira en 100 km fjarlægð og eru óbyggilegar.
Ekkert varanlegt vatnsból er á Pitcairn-eyju, en þar eru þrjár árstíðabundnar uppsprettur.[4]
| Eyja eða hringrif | Tegund | Stærð þurrlendis (km2) |
Heildarstærð (km2) |
Íbúar 2020 |
Staðsetning |
|---|---|---|---|---|---|
| Ducie | hringrif | 0,7 | 3,9 | 0 | 24°40′28″S 124°47′10″V / 24.67444°S 124.78611°A |
| Henderson | upplyft kóraleyja | 37,3 | 37,3 | 0 | 24°22′01″S 128°18′57″V / 24.36694°S 128.31583°A |
| Oeno | hringrif† | 0,65 | 16,65 | 0 | 23°55′40″S 130°44′30″V / 23.92778°S 130.74167°A |
| Pitcairn-eyja | eldfjallaeyja | 4,6 | 4,6 | 50 | 25°04′00″S 130°06′00″V / 25.06667°S 130.10000°A |
| Pitcairn (allar eyjarnar) |
– | 43,25 | 62,45 | 50 | 23°55′40″ að 25°04′00″S, 124°47′10″ að 130°44′30″V |
Stjórnmál[breyta | breyta frumkóða]
Pitcairn er breskt handanhafssvæði með heimastjórn. Fulltrúi Bretadrottningar er stjórnarfulltrúi Bretlands á Nýja-Sjálandi, með aðsetur í Wellington, sem er jafnframt landstjóri á Pitcairn.[6]
Stjórnarskrá Pitcairn frá 2010 gefur eyjunum leyfi til sjálfstjórnar með fulltrúalýðræði, meðan Bretland fer með varnar- og utanríkismál. Pitcairn er fámennasta lýðræði heims. Landstjórinn og eyjaráðið geta sett lög til að tryggja „frið, reglu og góða stjórn“ á Pitcairn. Eyjaráð Pitcairn skipar venjulega borgarstjóra til að sjá um daglega stjórn. Landstjórinn skipar ráðgjafa sem sér um samskipti milli ráðsins og skrifstofu landstjóra.
Frá 2015 hafa hjónabönd samkynhneigðra verið lögleg á Pitcairn, þótt ekki sé vitað um nein samkynhneigð pör á eyjunni.[7]
Nýlendunefnd Sameinuðu þjóðanna telur Pitcairn með á lista Sameinuðu þjóðanna yfir landsvæði án sjálfstjórnar.[8]
Íbúar[breyta | breyta frumkóða]
Trúarbrögð[breyta | breyta frumkóða]
Eina kirkjan á Pitcairn er kirkja sjöunda dags aðventista.[9] Sjöunda dags aðventistar eru ekki ríkistrú á Pitcairn þar sem engin lög hafa verið sett af heimastjórninni um hana. Íbúar eyjarinnar snerust til sjöunda dags aðventisma undir lok 19. aldar. Á síðustu árum hefur aðild að kirkjunni dalað og eftir 2000 sóttu aðeins átta af 40 íbúum eyjarinnar messur reglulega,[10] en flestir mæta í kirkjuna við sérstök tækifæri. Frá sólarlagi á föstudegi til sólarlags á laugardegi halda eyjarskeggjar sabbatinn hátíðlegan.
Kirkjan var reist árið 1954 og er rekin af kirkjuráði og presti sem oftast gegnir embættinu í tvö ár. Sabbatskólinn hittist kl. 10 á laugardagsmorgnum og klukkustund síðar hefst guðsþjónusta. Á þriðjudagskvöldum er bænastund.
Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]
- ↑ Young, Simon Janúar 2020, „Letters to the Editor". The Pitcairn Miscellany. 63 (1)
- ↑ Tweedie, Neil 5. október 2004, „Islander changes his plea to admit sex assaults". The Telegraph. (London). Skoðað 29. nóvember 2011.
- ↑ „Last Pitcairn rape prisoner released". The Sydney Morning Herald. 23. apríl 2009. Skoðað 4. júlí 2015.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Furey, Louise; Ash, Emma (2021). „'Old Stones for Cash'. The acquisition history of the Pitcairn stone tool collection in Auckland Museum“. Records of the Auckland Institute and Museum. 55 (55): 1–18. doi:10.32912/ram.2020.55.1. ISSN 0067-0464. Sótt 19. apríl 2021.
- ↑ Editors of Encyclopædia Britannica, The (2015). „Pitcairn Island: Island, Pacific Ocean“. Encyclopædia Britannica. Afrit from the original on 24. nóvember 2015. Sótt 20. október 2015.
- ↑ "Home Geymt 31 ágúst 2006 í Wayback Machine." Government of the Pitcairn Islands. Sótt 31. október 2011.
- ↑ „Pitcairn Island, population 48, passes law to allow same-sex marriage“. TheGuardian.com. Associated Press. 22 June 2015. Afrit from the original on 15 December 2015. Sótt 12 December 2016.
- ↑ „United Nations list of Non-Self-Governing Territories“. United Nations. Afrit from the original on 27 February 2014. Sótt 4 July 2015.
- ↑ „CIA World Factbook: Pitcairn Islands“. The World Factbook. Central Intelligence Agency. Sótt 26 February 2013.
- ↑ „Turning Point for Historic Adventist Community on Pitcairn Island". Adventist News Network. (Silver Spring, Maryland: General Conference of Seventh-day Adventists). 28. maí 2001. „Although the Adventist Church has always maintained a resident minister and nurse on Pitcairn, there have been fewer adherents and some church members have moved away from the island. By the end of 2000, regular church attendees among the island population of 40 numbered only eight."
Þessi