Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1954

Heimsmeistaramót landsliða í knattspyrnu karla 1954 eða HM 1954 var haldið í Sviss dagana 16. júní til 4. júlí. Þetta var fimmta heimsmeistarakeppnin og urðu Vestur-Þjóðverjar meistarar í fyrsta sinn eftir sigur á Ungverjum. Nærri 5,4 mörk voru skoruð í leikjum mótsins að meðaltali og er það met.

Val á gestgjöfum

Ákvörðunin um að fela Svisslendingum að halda HM var tekin á þingi Alþjóðaknattspyrnusambandsins árið 1946, um leið og Brasilíumönnum var úthlutað HM 1950.

Undankeppni

Sviss og Úrúgvæ komust sjálfkrafa í úrslitakeppnina sem gestgjafar og ríkjandi meistarar. Hin 14 sætin skiptust þannig að Norður-Ameríka, Suður-Ameríka og Asíu hlutu eitt sæti hvert og Evrópa þau 11 sem eftir voru (Tyrkland, Ísrael og Eyptaland tóku þátt í Evrópukeppninni). Alls skráðu 37 lið sig til keppni, en að venju drógu nokkur þeirra sig í hlé.

Aðra keppnina í röð tóku Argentínumenn ekki þátt og átti Brasilía greiða leið sem fulltrúi Suður-Ameríku. Suður-Kórea komst í fyrsta sinn í úrslit eftir sigur á Japan og Mexíkó vann Norður-Ameríkukeppnina.

Í Evrópu bar það helst til tíðinda að bronslið Svía frá fyrri keppni féll úr leik fyrir Belgum. Óvæntustu tíðindin voru þó í einvígi Tyrkja og Spánverja. Spánverjar unnu heimaleikinn 4:1 en Tyrkir náðu að knýja fram 1:0 sigur á sínum heimavelli. Þar sem ekki var horft til markatölu þurfti að leika oddaleik á hlutlausum velli, í Rómarborg á Ítalíu. Þeim leik lauk með jafntefli, en Tyrkir komust áfram á hlutkesti.

Þátttökulið

Sextán þjóðir mættu til leiks frá fjórum heimsálfum.

Leikvangar

Sex leikvangar í jafnmörgum borgum voru notaðir á mótinu. Flestir leikjanna 26 fóru fram í Basel, sex talsins.

Basel	Bern	Genf
St. Jakob Stadium	Wankdorf Stadium (endurnýjaður)	Charmilles Stadium
Áhorfendur: 54,800	Áhorfendur: 64,600	Áhorfendur: 35,997

Lausanne	Lugano	Zürich
Stade olympique de la Pontaise (endurnýjaður)	Cornaredo Stadium	Hardturm Stadium
Áhorfendur: 50,300	Áhorfendur: 35,800	Áhorfendur: 34,800

Keppnin

Riðlakeppnin

Notast var við óvenjulegt keppnisfyrirkomulag, þar sem liðin voru dregin í fjóra fjögurra liða riðla, en í stað þess að öll liðin í hverjum riðli mættust innbyrðis, lék hvert lið einungis tvær viðureignir.

Riðill 1

Brasilíumenn urðu hlutskarpastir í riðlinum eftir stórsigur á Mexíkó og jafntefli í framlengdum leik gegn Júgóslavíu.

Sæti	Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	Mm	Stig
1	Brasilía	2	1	1	0	6	1	+5	3
2	Júgóslavía	2	1	1	0	2	1	+1	3
3	Frakkland	2	1	0	1	3	3	0	2
4	Mexíkó	2	0	0	2	2	8	-6	0

16. júní 1954
	Brasilía	5-0	Mexíkó	Charmilles leikvangurinn, Genf Áhorfendur: 13.470 Dómari: Raymon Wyssling, Sviss
	Baltazar 23, Didi 30, Pinga 34, 43, Julinho 69

16. júní 1954
	Júgóslavía	1-0	Frakkland	Olympique de la Pontaise, Lausanne Áhorfendur: 16.000 Dómari: Benjamin Griffiths, Wales
	Milutinović 15

19. júní 1954
	Brasilía	1-1 (e.framl.)	Júgóslavía	Olympique de la Pontaise, Lausanne Áhorfendur: 24.637 Dómari: Charlie Faultless, Skotlandi
	Didi 69		Zebec 48

19. júní 1954
	Frakkland	3-2	Mexíkó	Charmilles leikvangurinn, Genf Áhorfendur: 19.000 Dómari: Manuel Asensi, Spáni
	Vincent 19, Cárdenas 46 (sjálfsm.), Kopa 88 (vítasp.)		Lamadrid 54, Tomás Balcázar 85

Riðill 2

Ungverjar léku sér að Vestur-Þjóðverjum í Basel og unnu 8:3 í ótrúlegum fótboltaleik. Vestur-þýska liðið var í neðri styrkleikaflokki ásamt Suður-Kóreu en komst þó áfram eftir tvo stórsigra á Tyrkjum. Ungverjar settu markamet á HM með sigri sínum á Suður-Kóreu.

Sæti	Lið	L	U	T	Sk	Fe	Mm	Stig
1	Ungverjaland	2	2	0	17	3	+12	4
2	Vestur-Þýskaland	2	1	1	7	9	-2	3
3	Tyrkland	2	1	1	8	4	4	2
4	Suður-Kórea	2	0	2	0	16	-16	0

17. júní 1954
	Vestur-Þýskaland	4-1	Tyrkland	Wankdorf leikvangurinn, Bern Áhorfendur: 28.000 Dómari: Jose da Costa Vieira, Portúgal
	Schäfer 14, Klodt 52, O. Walter 60, Morlock 84		Suat 2

17. júní 1954
	Ungverjaland	9-0	Suður-Kórea	Hardturm leikvangurinn, Zürich Áhorfendur: 13.000 Dómari: Raymond Vincenti, Frakklandi
	Puskás 12, 89, Lantos 18, Kocsis 24, 36, 50, Czibor 59, Palotás 75, 83

20. júní 1954
	Ungverjaland	8-3	Vestur-Þýskaland	St. Jakob leikvangurinn, Basel Áhorfendur: 56.000 Dómari: William Ling, Englandi
	Kocsis 3, 21, 69, 78, Puskás 17, Hidegkuti 52, 54, J. Tóth 75		Pfaff 25, Rahn 77, Herrmann 84

20. júní 1954
	Tyrkland	7-0	Suður-Kórea	Charmilles leikvangurinn, Genf Áhorfendur: 3.541 Dómari: Esteban Marino, Úrúgvæ
	Suat 10, 30, Lefter 24, Burhan 37, 64, 70, Erol 76

Aukaleikur

23. júní 1954
	Vestur-Þýskaland	7-2	Tyrkland	Hardturm leikvangurinn, Zürich Áhorfendur: 17.000 Dómari: Raymond Vincenti, Frakklandi
	O. Walter 7, Schäfer 12, 79, Morlock 30, 60, 77, F. Walter 62		Ertan 21, Küçükandonyadis 82

Riðill 3

Þriðji riðill reyndist sá ójafnasti í riðlakeppninni. Hlutkesti réði hvort Úrúgvæ eða Austurríki hlyti toppsæti riðilsins. Athygli vakti að þótt keppnisliðum væri heimilað að senda 22 manna leikmannahóp kaus Skotland að senda bara 13 leikmenn til mótsins og olli frammistaða þeirra miklum vonbrigðum. Ekki bætti úr skák að stjórnendur skoska knattspyrnusambandsins misskildu gjörsamlega veðráttuna í Sviss og létu lið sitt spila í þykkum keppnistreyjum úr ull, en miklir hitar voru meðan mótið stóð yfir.

Sæti	Lið	L	U	T	Sk	Fe	Mm	Stig
1	Úrúgvæ	2	2	0	9	0	+9	4
2	Austurríki	2	2	0	6	0	+6	4
3	Tékkóslóvakía	2	0	2	0	7	-7	0
4	Skotland	2	0	2	0	8	-8	0

16. júní 1954
	Úrúgvæ	2-0	Tékkóslóvakía	Wankdorf leikvangurinn, Bern Áhorfendur: 20.500 Dómari: Arthur Ellis, Englandi
	Míguez 71, Schiaffino 84

16. júní 1954
	Austurríki	1-0	Skotland	Hardturm leikvangurinn, Zürich Áhorfendur: 25.000 Dómari: Laurent Franken, Belgíu
	Probst 33

19. júní 1954
	Úrúgvæ	7-0	Skotland	St. Jakob leikvangurinn, Basel Áhorfendur: 34.000 Dómari: Vincenzo Orlandini, Ítalíu
	Borges 17, 47, 57, Míguez 30, 83, Abbadie 54, 85

19. júní 1954
	Austurríki	5-0	Tékkóslóvakía	Hardturm leikvangurinn, Zürich Áhorfendur: 26.000 Dómari: Vasa Stefanovic, Júgóslavíu
	Stojaspal 3, 65, Probst 4, 21, 24

Riðill 4

Heimamenn komust upp úr riðlinum ásamt Englendingum. Þetta var eini riðillinn sem einvörðungu var skipaður Evrópuliðum.

Sæti	Lið	L	U	J	T	Sk	Fe	Mm	Stig
1	England	2	1	1	0	6	4	+2	3
2	Sviss	2	1	0	1	2	3	-1	2
3	Ítalía	2	1	0	1	5	3	+2	2
4	Belgía	2	0	1	1	5	8	-5	1

17. júní 1954
	Sviss	2-1	Ítalía	Stade Olympique de la Pontaise, Lausanne Áhorfendur: 40.749 Dómari: Mario Vianna, Brasilíu
	Ballaman 18, Hügi 78		Bonipertil 44

17. júní 1954
	England	4-4 (e.framl.)	Belgía	St. Jakob leikvangurinn, Basel Áhorfendur: 14.000 Dómari: Emil Schmetzer, Vestur-Þýskalandi
	Broadis 26, 63, Lofthouse 36, 91		Anoul 5, 71, Coppensl 67, Dickinson 94 (sjálfsm.)

20. júní 1954
	Ítalía	4-1	Belgía	Cornaredo leikvangurinn, Lugano Áhorfendur: 24.000 Dómari: Carl Erich Steiner, Austurríki
	Pandolfini 41 (vítasp.), Galli 48, Frignani 58, Lorenzi 78		Anoul 81

20. júní 1954
	England	2-0	Sviss	Wankdorf leikvangurinn, Bern Áhorfendur: 43.119 Dómari: Istvan Zsolt, Ungverjalandi
	Mullen 43, Wilshaw 69

Aukaleikur

23. júní 1954
	Sviss	4-1	Ítalía	St. Jakob leikvangurinn, Basel Áhorfendur: 28.655 Dómari: Benjamin Griffiths, Wales
	Hügi 14, 85, Ballaman 48, Fatton 90		Nesti 67

Fjórðungsúrslit

Aldrei hafa fleiri mörk verið skoruð í leik HM en í viðureign Alpaþjóðanna, Austurríkis og Sviss, 12 talsins. Úrúgvæ og Vestur-Þýskaland fylgdu Austurríkismönnum í undanúrslitin. Mest var þó dramatíkin í leik Ungverja og Brasilíumanna í Bern, þar sem þremur leikmönnum var vísað af leikvelli og slagsmál brutust út milli liðanna í búningsklefum að leik loknum.

26. júní 1954
	Austurríki	7-5	Sviss	Olympique de la Pontaise, Lausanne Áhorfendur: 30.340 Dómari: Charlie Faultless, Skotlandi
	Wagner 25, 27, 53, Körner 26, 34, Ocwirk 32, Probst 76		Ballaman 16, 39, Hügi 17, 19, 60

26. júní 1954
	Úrúgvæ	4-2	England	St. Jakob leikvangurinn, Genf Áhorfendur: 28.000 Dómari: Carl Erich Steiner, Austurríki
	Borges 5, Varela 39, Schiaffino 46, Ambrois 78		Lofthouse 16, Finney 67

27. júní 1954
	Vestur-Þýskaland	2-0	Júgóslavía	Charmilles leikvangurinn, Genf Áhorfendur: 17.000 Dómari: Istvan Zsolt, Ungverjalandi
	Horvat 9 (sjálfsm.), Rahn 85

27. júní 1954
	Ungverjaland	4-2	Brasilía	Stade Olympique de la Pontaise, Lausanne Áhorfendur: 45.000 Dómari: Arthur Ellis, Englandi
	Hidegkuti 4, Kocsis 7, 88, Lantos 60 (vítasp.)		Djalma Santos 18 (vítasp.), Julinho 65

Undanúrslit

Vestur-Þjóðverjar völtuðu yfir Austurríkismenn í Basel og tryggðu sér í fyrsta sinn sæti í úrslitaleik HM. Leikur Úrúgvæ og Ungverjalands var sögulegur og sagður einhver besti knattspyrnuleikur sem sést hefði. Liðin skildu jöfn eftir venjulegan leiktíma, 2:2, þar sem Úrúgvæ átti hörkuskot í stöng undir blálokin. Í framlengingunni reyndust Ungverjar sterkari og komust í úrslitaleik í annað sinn.

30. júní 1954
	Vestur-Þýskaland	6-1	Austurríki	St. Jakob leikvangurinn, Basel Áhorfendur: 58.000 Dómari: Vincenzo Orlandini, Ítalíu
	Schäfer 31, Morlock 47, F. Walter 54 (vítasp.), 64 (vítasp.), O. Walter 61, 89		Probst 51

30. júní 1954
	Ungverjaland	4-2 (e.framl.)	Úrúgvæ	Stade Olympique de la Pontaise, Lausanne Áhorfendur: 45.000 Dómari: Benjamin Griffiths, Wales
	Czibor 13, Hidegkuti 46, Kocsis 111, 116		Hohberg 75, 86

Bronsleikur

Austurríkismenn unnu leikinn um þriðja sætið og er það enn í dag besti árangur landsins á HM.

3. júlí 1954
	Austurríki	3-1	Úrúgvæ	Hardturm leikvangurinn, Zürich Áhorfendur: 32.000 Dómari: Raymon Wyssling, Sviss
	Stojaspal 16, Cruz 59 (sjálfsm.), Ocwirk 89		Hohberg 22

Úrslitaleikur

Flestir áttu von á ungverskum sigri í úrslitaleiknum gegn Vestur-Þjóðverjum en annað átti eftir að koma á daginn. Ungverska liðið hafði ekki tapað leik í fimm ár og ári fyrr varð það fyrsta liðið utan Bretlandseyja til að sigra Englendinga á Wembley. Leikmenn vestur-þýska liðsins voru flestir hálf-atvinnumenn og var þjálfaranum Sepp Herberger öðrum fremur eignað afrekið.

4. júlí 1954
	Vestur-Þýskaland	3-2	Ungverjaland	Wankdorf Stadium, Bern Áhorfendur: 62.500 Dómari: William Ling, Englandi
	Morlock 10, Rahn 18, 84		Puskás 6, Czibor 8

Markahæstu leikmenn

Sándor Kocsis frá Ungverjalandi varð markakóngur keppninnar með ellefu mörk. Alls voru 140 mörk skoruð af 63 leikmönnum, fjögur þeirra voru sjálfsmörk.

11 mörk

Sándor Kocsis

6 mörk

4 mörk