Skagafjörður
Skagafjörður er fjörður á Norðurlandi, milli Tröllaskaga til austurs og Skaga til vesturs. Nafnið er einnig haft um héraðið umhverfis fjörðinn og inn af honum. Þar er samnefnt sveitarfélag; Skagafjörður. Mikill landbúnaður er stundaður í héraðinu og er umfangsmikil útgerð stunduð á Sauðárkróki og Hofsósi.
Á firðinum eru þrjár eyjar, Málmey, Drangey og Lundey. Auk þess er höfði við austurströnd fjarðarins sem heitir Þórðarhöfði. Fjörðurinn er um 40 km langur og 15 km breiður.
Héraðsvötn renna til sjávar í tveimur kvíslum sitt hvoru megin við Hegranesið en þau verða til þar sem Austari-Jökulsá og Vestari-Jökulsá, sem báðar eiga upptök sín í Hofsjökli, koma saman neðan við bæinn Tunguháls.
Sveitir og byggðir[breyta | breyta frumkóða]
Skagafjörður hefur frá fornu fari skipst í ýmis byggðalög og fóru mörk þeirra ekki alltaf alveg saman við hreppamörk. Langholt skiptist til dæmis milli Staðarhrepps og Seyluhrepps og jarðir sem töldust til Vallhólms voru í þremur hreppum. Sum nafnanna sem hér eru talin eru nú lítið notuð og einstakar sveitir hafa farið í eyði. Á hinn bóginn hafa bæst við þrír þéttbýlisstaðir, Sauðárkrókur, Varmahlíð og Hofsós.
- Skagi
- Laxárdalur (ytri)
- Reykjaströnd
- Gönguskörð
- Sauðárkrókur
- Borgarsveit
- Hegranes
- Sæmundarhlíð
- Staðarsveit (eða „út frá Stað“)
- Langholt
- Staðarfjöll (eyðibyggð)
- Vallhólmur
- Varmahlíð
- Víðimýrarhverfi
- Skörð
- Efribyggð
- Neðribyggð
- Fremribyggð
- Tungusveit
- Svartárdalur
- Vesturdalur
- Austurdalur
- Kjálki
- Norðurárdalur
- Blönduhlíð
- Hofsstaðapláss
- Viðvíkursveit
- Hjaltadalur
- Kolbeinsdalur
- Óslandshlíð
- Unadalur
- Deildardalur
- Höfðaströnd
- Hofsós
- Sléttuhlíð
- Hrolleifsdalur (í eyði)
- Bakkar
- Flókadalur
- Fljót (skiptast í Vestur-Fljót og Austur-Fljót)
- Stífla
- Lýtingsstaðarhreppur
Hreppir í Skagafirði[breyta | breyta frumkóða]
Árið 2022 sameinuðust Akrahreppur og Sveitarfélagið Skagafjörður í nýtt sveitarfélag sem heitir einfaldlega Skagafjörður. Áður höfðu aðrir hreppir, utan Akrahrepps, sameinast árið 1998[1].
| Hreppur | Sameinast | Athugasemd |
|---|---|---|
| Akrahreppur | 2022 | |
| Sauðárkrókskaupstaður | 1998 | Sauðárkrókshreppur fékk kaupstaðaréttindi 1948 |
| Skefilsstaðahrepps | 1998 | |
| Skarðshreppur | 1998 | |
| Staðarhreppur | 1998 | |
| Seyluhreppur | 1998 | |
| Lýtingsstaðahreppur | 1998 | |
| Rípurhreppur | 1998 | |
| Viðvíkurhreppur | 1998 | |
| Hólahreppur | 1998 | |
| Hofshreppur | 1998 | |
| Fljótahreppur | 1998 | |
| Hofsóshreppur | 1990 | Hreppnum skipt úr Hofshrepp 1948. Sameinast í Hofshrepp |
| Fellshreppur | 1990 | Sameinast í Hofshrepp |
| Haganeshreppur | 1988 | Skipt úr Fljótahrepp 1897. Sameinast í Fljótahrepp |
| Holtshreppur | 1988 | Skipt úr Fljótahrepp 1897. Sameinast í Fljótahrepp |
| Sauðárhreppur | Skipt í Sauðárkrókshrepp og Skarðshrepp 1907 |
Tengt efni[breyta | breyta frumkóða]
- Siðaskiptin á Íslandi
- Jón Arason
- Hólar í Hjaltadal
- Sturlungaöld
- Guðmundur Arason
- Ásbirningar
- Kolbeinn Tumason
- Kolbeinn ungi Arnórsson
- Flugumýrarbrenna
- Örlygsstaðabardagi
Heimild[breyta | breyta frumkóða]
- „Skagafjörður.is - Um Skagafjörð - Landfræðilegar upplýsingar“. Sótt 23. nóvember 2005.
- Skagafjarðarútsýn; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1934
- ↑ „Skagafjörður“. kosningasaga. 20. febrúar 2022. Sótt 30. desember 2022.