Evra

Evra
*ευρώ*
Evra; ευρώ;
	Merki evrunnar
Land	Evrusvæðið;
Skiptist í	100 sent
ISO 4217-kóði	EUR
Skammstöfun	€ / c
Mynt	1c, 2c, 5c, 10c, 20c, 50c, €1, €2
Seðlar	€5, €10, €20, €50, €100, €200, €500

Evran (€; ISO 4217 kóði: EUR) er opinber gjaldmiðill í 20 af 27 aðildarríkjum Evrópusambandsins. Þessi hópur ríkja er þekktur sem evrusvæðið^[1] og telur um 350 milljónir borgara frá 2024. Evran er næststærsti gjaldmiðillinn á gjaldeyrismarkaði á eftir Bandaríkjadal. Ein evra skiptist í 100 sent.

Evrunni er stjórnað af Evrópska seðlabankanum í Frankfurt í samvinnu við seðlabanka aðildarríkja.

Evran er einnig notuð opinberlega af stofnunum Evrópusambandsins, ásamt fjórum evrópskum smáríkjum sem ekki hafa aðild að Evrópusambandinu, auk þess að vera einhliða notuð sem gjaldmiðill Svartfjallalands og Kosóvó. Utan Evrópu nota ýmis stjórnsýslusvæði sem tilheyra ríkjum Evrópusambandsins evru sem gjaldmiðil. Þess utan notuðu 240 milljónir manna utan Evrópu gjaldmiðla sem eru bundin við evruna.

Evran er önnur mesta notaða varasjóðsmynt heims á Bandaríkjadal, auk þess að næst mest gjaldmiðillinn á gjaldeyrismörkuðum heimsins eftir Bandaríkjadal. Samkvæmt Alþjóðagjaldeyrissjóðnum er 20,48% af gjaldeyrisvarasjóðum heims í Evru og hefur farið hækkandi síðari ár. 61,94% af gjaldeyrisvarasjóðum er í Bandaríkjadal.^[2]

Lönd sem nota evru sem gjaldmiðil

Löndin sem nota evru sem gjaldmiðil eru oftast nær kölluð evrulöndin eða evrusvæðið.

Lönd innan Evrusvæðisins

Fyrrverandi gjaldmiðill	Kóði (ISO 4217)	Gengi^[3]	Gengi fest	Tekinn úr notkun
Austurrískur skildingur	`ATS`	&&&&&&&&&&&&&&13.76030013,7603	1998-12-31	1999-01-01
Belgískur franki	`BEF`	&&&&&&&&&&&&&&40.33990040,3399	1998-12-31	1999-01-01
Finnskt mark	`FIM`	&&&&&&&&&&&&&&&5.9457305,94573	1998-12-31	1999-01-01
Franskur franki	`FRF`	&&&&&&&&&&&&&&&6.5595706,55957	1998-12-31	1999-01-01
Hollenskt gyllini	`NLG`	&&&&&&&&&&&&&&&2.2037102,20371	1998-12-31	1999-01-01
Írskt pund	`IEP`	&&&&&&&&&&&&&&&0.7875640,787564	1998-12-31	1999-01-01
Ítölsk líra	`ITL`	&&&&&&&&&&&&1936.2700001.936,27	1998-12-31	1999-01-01
Lúxemborgarfranki	`LUF`	&&&&&&&&&&&&&&40.33990040,3399	1998-12-31	1999-01-01
Mónakóskur franki	`MCF`	&&&&&&&&&&&&&&&6.5595706,55957	1998-12-31	1999-01-01
Portúgalskur skúti	`PTE`	&&&&&&&&&&&&&200.482000200,482	1998-12-31	1999-01-01
Sanmarínósk líra	`SML`	&&&&&&&&&&&&1936.2700001.936,27	1998-12-31	1999-01-01
Spænskur peseti	`ESP`	&&&&&&&&&&&&&166.386000166,386	1998-12-31	1999-01-01
Vatíkönsk líra	`VAL`	&&&&&&&&&&&&1936.2700001.936,27	1998-12-31	1999-01-01
Þýskt mark	`DEM`	&&&&&&&&&&&&&&&1.9558301,95583	1998-12-31	1999-01-01
Grísk drakma	`GRD`	&&&&&&&&&&&&&340.750000340,75	2000-06-19	2001-01-01
Slóvenskur dalur	`SIT`	&&&&&&&&&&&&&239.640000239,64	2006-07-11	2007-01-01
Kýpverskt pund	`CYP`	&&&&&&&&&&&&&&&0.5852740,585274	2007-07-10	2008-01-01
Maltnesk líra	`MTL`	&&&&&&&&&&&&&&-0.4293000,4293	2007-07-10	2008-01-01
Slóvakísk króna	`SKK`	&&&&&&&&&&&&&&30.12600030,126	2008-07-08	2009-01-01
Eistnesk króna	`EEK`	&&&&&&&&&&&&&&15.64660015,6466	2010-07-13	2011-01-01
Lettneskt lat	`LVL`	&&&&&&&&&&&&&&&0.7028040,702804	2013-07-09	2014-01-01
litháískt litas	`LTL`	&&&&&&&&&&&&&&&3.4528003,4528		2015-01-01

Önnur lönd og svæði í Evrópu

Kosóvó (óopinber gjaldmiðill)
Svartfjallaland (óopinber gjaldmiðill)

Frönsk héruð utan Evrópu

Gjaldmiðlar ríkja utan Evrópusambandsins bundnir við Evru

Fyrir utan Evrusvæðið nota 22 lönd og yfirráðasvæði sem ekki tilheyra Evrópusambandinu, gjaldmiðla sem beint tengjast evru beint. Þar á meðal eru 14 ríki á meginlandi Afríku, tvö eyjaríki í Afríku, þrjú frönsku Kyrrahafssvæði og þrjú ríki á Balkanskaga, Bosnía og Hersegóvína, Búlgaría og Norður-Makedónía.

Seðlar og mynt

Evran varð opinberlega til 1. janúar 1999 en þá aðeins sem rafrænn gjaldmiðill þar sem gengi gömlu gjaldmiðlanna var fryst. Seðlar og mynt komu hins vegar í umferð 1. janúar 2002. Gefin er út mynt í upphæðum 0,01€, 0,02€, 0,05€, 0,10€, 0,20€, 0,50€, 1€ og 2€ og seðlar í upphæðum 5€, 10€, 20€, 50€, 100€, 200€ og 500€. Útlit seðlanna er eins í öllum aðildarríkjum á meðan framhliðar myntarinnar er eins en bakhliðarnar mismunandi eftir útgáfulöndum. Seðlabanki Evrópu ákvað árið 2016 að allir 500€ seðlar yrðu teknir úr umferð fyrir árslok árið 2018. Ástæða ákvörðuninnar var sú að talið er að seðlarnir séu aðalega notaðir við skipulagða glæpastarfssemi. ^[4]

Stækkun Evrusvæðisins

Stækkun evrusvæðisins er í stöðugri framþróun. Öll 28 ríki sambandsins, að Bretlandi og Danmörku undanskyldu, eru skuldbundin því að taka upp evru á einhverjum tímapunkti. Einnig munu allir framtíðarmeðlimir ESB taka upp evru. Því er ljóst að að minnsta kosti 7 ríki til viðbótar stefna að upptöku evru í nánustu framtíð.

Króatía er það ríki sem síðast tók upp evru árið 2023.^[5]

Heimild

↑ „Countries using the euro | European Union“. european-union.europa.eu (enska). Sótt 15. október 2024.
↑ „Upplýsingavefur um stærstu varasjóðsmyntir heims“. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn. Sótt 20. febrúar 2019.
↑ „Fixed Euro conversion rates“. European Central Bank. Sótt 6. ágúst 2011.
↑ https://www.nytimes.com/2016/05/05/business/international/ecb-to-remove-500-bill-the-bin-laden-bank-note-criminals.html
↑ Alexander Kristjánsson (1. janúar 2023). „Króatar gengnir í Schengen og komnir með evru“. ruv.is. Ríkisútvarpið.

Tenglar

Evruseðlar og fyrrverandi gjaldmiðill (enska) (þýska)

Þessi hagfræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.

[1] „Countries using the euro | European Union“. european-union.europa.eu (enska). Sótt 15. október 2024.

[2] „Upplýsingavefur um stærstu varasjóðsmyntir heims“. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn. Sótt 20. febrúar 2019.

[3] „Fixed Euro conversion rates“. European Central Bank. Sótt 6. ágúst 2011.

[4] ttps://www.nytimes.com/2016/05/05/business/international/ecb-to-remove-500-bill-the-bin-laden-bank-note-criminals.html

[5] Alexander Kristjánsson (1. janúar 2023). „Króatar gengnir í Schengen og komnir með evru“. ruv.is. Ríkisútvarpið.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]