Þjóðfundurinn 1851

Þjóðfundurinn 1851 var einn afdrifaríkasti atburður í sjálfstæðisbaráttu Íslendinga.

Kallað hafði verið til fundarins í stað reglulegs Alþingis, sem hafði verið endurreist sex árum áður. Fundurinn var haldinn á sal Lærða skólans í Reykjavík. Á þessum fundi skyldi taka fyrir mál er vörðuðu stjórnskipun Íslands. Þar lagði Trampe greifi fram frumvarp sem fól í sér að Ísland yrði algerlega innlimað í Danmörku, Ísland myndi hafa sömu lög og reglur Danmörk og Alþingi yrði amtráð en Íslendingar fengju að hafa sex fulltrúa á danska þinginu. Þjóðkjörnu fulltrúarnir voru andvígir frumvarpinu en þeir konungskjörnu mótmæltu því ekki. Trampe sá fram á að þjóðkjörnu fulltrúarnir myndu fella frumvarpið og sleit þá fundinum. Mótmælti Jón Sigurðsson þá í nafni konungs og þjóðarinnar því ranglæti sem haft væri í frammi. Allir íslensku fulltrúarnir risu þá úr sætum og sögðu hin fleygu orð, sem síðan eru oft kennd við Jón Sigurðsson: „Vér mótmælum allir.“

Þjóðfundarmenn

• sr. Árni Böðvarsson þá prestur Nesþings síðar prófastur Snæfellsnesprófastsdæmis 1856—1866 og Norður-Ísafjarðarsýslu 1868—1881 sat þjóðfundinn fyrir Snæfellsnessýslu ásamt Páli Melsteð sem þá var settur Sýslumaður á Snæfellsnesi sat þjóðfundinn fyrir Snæfellsnesinga og var kjörinn á þing fyrir sömu sýslu 1858-1864 Páll stofnaði síðar (1874) Kvennaskólann í Reykjavík ásamt Þóru konu sinni. Faðir Páls, Páll Melsteð amtmaður Vesturamts var konungkjörinn þingmaður 1847, 1849 og á Þjóðfundinum.
• Ásgeir Einarsson bóndi í Kollafjarðarnesi var þingmaður Strandamanna frá 1845-65 og sat Ásgeir þjóðfundinn fyrir Strandasýslu. Síðar(1875-1880) sat Ásgeir á þingi fyrir Húnvetninga, en þá bjó hann á Þingeyrum. Loks var Ásgeir kjörinn á þing fyrir Srandamenn á nýjan leik 1880 og sat sem slíkur til 1885. Auk Ásgeirs sat sr. *Þórarinn Kristjánsson, þá prestur á Stað í Hrútafirði og prófastur Strandaprófastsdæmis fram til 1867, síðar Borgafjarðarprófastsdæmis (1868-1872), Þjóðfundinn fyrir Strandasýslu.
• Nafnarnir Björn Halldórsson, þá heimiliskennari í Laufási, síðar prestur þar og prófastur Þingeyjarprófastsdæmis 1863-71 og Björn Jónsson verslunarstjóri á Akureyri sátu þjóðfundinn fyrir Norður-Þingeyjarsýslu.
• Brynjólfur Benedictsen í Flatey var þjóðfundarmaður Barðarstrandarsýslu hann var aftur kjörinn af sveitungum sínum til þings 1865 en kom ekki til þings auk Brynjólfs sat sr. Ólafur Johnsen prestur á Stað á Reykjanesi, síðar(1860—1878) Prófastur í Barðastrandarprófastsdæmi, þjóðfundinn fyrir Barðarstrandarsýslu.

Haraldur Bergvinsson kom og lagði til að dýraklám yrði gert löglegt á Íslandi

Bræðurnir Eggert, Jóhann og Ólafur Briem sátu þjóðfundinn. Eggert sýslumaður Eyfirðinga og Ólafur bóndi á Grund sátu Þjóðfundinn fyrir Eyjafjarðarsýslu. sr. Jóhann prestur í Hruna og Prófastur í Árnesprófastsdæmi 1848-1861 sat þjóðfundinn fyrir Árnesinga ásamt Gísla Magússyni kennara við Lærða skólann. Stefán Jónsson bóndi á Syðri-Reistará 1823—1856 sem var þingmaður Eyfirðinga frá 1845-1849 og aftur eftir Þjóðfundinn 1852-1874 var þjóðfundarmaður Skafirðinga.

• Guðmundur Brandsson bóndi í Landakoti á Vatnsleysuströnd þingmaður Gullbringu- og Kjósarsýslu 1849-61 og sat sem slíkur á Þjóðfundinum ásamt
• Jens Sigurðssyni kennari við Lærða skólann (síðar rektor 1869-1872) bróður Jóns forseta sem sat Þjóðfundinn fyrir Ísafjarðarsýslu enda þingmaður Ísfirðinga 1845-1879 þó hann hafi ekki komið til þings 1855, 1861, 1863 og 1879, auk Jóns sat sr. Lárus M. Johnsen prestur í Holti í Önundarfirði þjóðfundinn fyrir Ísfirðinga, Lárus var prófastur Vestur-Ísafjarðarprófastsdæmi 1851-1854. Tengdafaðir Lárusar Þorvaldur Sívertsen í Hrappsey var þingmaður Dalamanna frá 1845 til og með þjóðfundinum 1851 ásamt Þorvaldi sat sr. Guðmundur Einarsson prestur í Kvennabrekku, síðar (1864-1869) Prófastur í Dalaprófastsdæmi, þjóðfundinn fyrir Dalamenn. Guðmundur tók við þingsæti Dalamanna af Þorvaldi 1853 og sat sem slíkur til 1858 og var svo þingmaður Dalamanna á ný 1869-1882.
• Guttormur Vigfússon Bóndi á Arnheiðarstöðum var þingmaður Norður-Múlasýslu frá 1847 hann var endurkjörinn 1852 en kom ekki aftur á Þing, auk Guttorms sat Sigurður Gunnarsson, prestur á Desjamýri síðar á Hallormsstað og Prófastur í Suður-Múlaprófastsdæmi 1863—1874, Þjóðfundinn fyrir Norður Mýlinga, Guttormur varð síðar þingmaður Suður-Múlasýslu 1869-1874 þó hann hafi ekki setið þingið 1873. sr.Hallgrímur Jónsson prestur að Hólmum í Reyðarfirði var hinsvegar þjóðfundarmaður Suður-Múlasýslu.
• sr. Sveinbjörn Hallgrímsson ritstjóri Þjóðólfs var þjóðfundarmaður Borgfirðinga ásamt sr. Hannesi Stephensen, prófasti Borgarfjarðarprófastsdæmis (1832-1856) sem var þingmaður Borgfirðinga 1845-1856. bróðir Hannesar, Magnús Sýslumaður Rangárvallasýslu var þjóðfundarmaður sýslunnar ásamt Páli Sigurðssyni bónda í Árkvörn í Fljótshlíð sem varð svo þingmaður sýslunnar 1852-1864.
• sr. Jakob Guðmundsson prestur á Kálfatjörn var þjóðfundarmaður Reykjavíkur ásamt Kristjáni Kristjánssyni (Chr. Christiansson) land og bæjarfógeta sem hafði áður verið konungkjörinn til setu á þinginu 1849. Jakob varð þingmaður Dalasýslu 1883-1890.
• Jón Guðmundsson settur sýslumaður Skaftafellssýslu var þingmaður sýslunnar 1845-1858 og þá vestur hlutans 1858-1869, hinn þjóðfundarmaður sýslunnar var sr. Páll Pálsson í Hörgsdal, prófastur í Vestur-Skaftafellsprófastsdæmi 1830-1861.
• Jón Jónsson bóndi á Munkaþverá þingmaður Suður Þingeyjarsýslu 1849 og Norður-Þingeyjarsýslu 1852-1858 var þjóðfundarmaður Suður sýslunnar ásamt Jóni Jónssyni bónda á Grænavatni og síðar á Lundabrekku
• Jón Sigurðsson bóndi í Tandraseli var þingmaður Mýrasýslu 1851-1862 og sat Þjóðfundinn sem slíkur ásamt Magnúsi Gíslasyni er hafði verði settur sýslumaður í Mýrarsýslu árið áður.
• Jósep Skaftason læknir í Húnavatns- og Skagafjarðarsýslum var þjóðfundarmaður Húnvetninga ásamt sr. Sveini Níelssyni prest á Staðarstað.
• Magnús Austmann bóndi í Nýjabæ var þjóðfundarmaður Vestmannaeyja.

Konungkjörnir voru þeir sr. Halldór Jónsson prestur á Hofi í Vopnafirði, fyrrum prófastur í Skagafirði og síðar prófastur í Norður-Múlaprófastsdæmi (1854—1879) sem var konungkjörinn 1845—1851, en síðar þingmaður Norður-Múlasýslu 1858—1874 þó hann sæti ekki þingin 1861, 1867, 1871 og 1873), sr. Helgi Thordersen biskup (Konungkjörinn 1845—1865), sr. Pétur Pétursson forstöðumaður Prestaskólans í Reykjavík, síðar biskup (Konungkjörinn 1849—1887), Þórður Jónasson dómari (Konungkjörinn 1845—1859 og 1869—1875), Þórður Sveinbjörnsson háyfirdómari (Konungkjörinn 1845— 1856)

Tengt efni

• Saga Íslands
• Stjórnarskrá og Þjóðhátíð 1874

Tenglar

• Undirbúningsblað undir Þjóðfundinn að sumri 1851
• Íslensk endurreisn; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1993
• Niður með landshöfðingjann; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1953
• Þegar Ísland var afvopnað; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1946
• Þjóðfundurinn 1851; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1951