Innri-Mongólía

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Landakort sem sýnir legu sjálfstjórnarsvæðisins Innri Mongólíu í norður Kína.
Kort af legu sjálfstjórnarsvæðisins Innri Mongólíu í norður Kína.

Innri-Mongólía (kínverska: 内蒙古; rómönskun: Nèi Měnggǔ) er landlukt sjálfstjórnarhérað í norðurhluta Alþýðulýðveldisins Kína. Það er víðfeðmt sigðlaga landsvæði, sem teygir sig um 2.400 kílómetra og afmarkast í norðri af landamærunum við lýðveldið Mongólíu. Stór hluti héraðsins eru gresjur og eyðimerkur. Árið 2020 voru Íbúar um 24 milljónir, að mestu Han Kínverjar, en mongólskur minnihluti er fjölmennur. Höfuðborg héraðsins er Hohhot.

Landfræðileg afmörkun[breyta | breyta frumkóða]

Héraðið sem heitir opinberlega Sjálfstjórnarhérað Innri-Mongólíu, er víðfeðmt sigðlaga landsvæði sem teygir sig um 2.400 kílómetra yfir Norður-Kína. Það afmarkast að miklu í norðri af lýðveldinu Mongólíu (áður „Ytri-Mongólía“) og að litlu Tsabajkalfylki Rússneska sambandsríkisins; í austri við kínversku héruðin Heilongjiang, Jilin og Liaoning; til suðurs með héruðunum Hebei, Shansi og Shaanxi og sjálfstjórnarsvæðinu Ningxia; og vestur af héraðinu Gansu.

Skipulag[breyta | breyta frumkóða]

Innri-Mongólía spannar 1.177.500 ferkílómetra sem er meira en 12 prósent af heildarflatarmáli Kína. Þetta mikla flatarmál gerir héraðið að þriðju stærstu stjórnsýsludeild Kínverja.

Stór hluti héraðsins eru gresjur og eyðimerkur. Helmingur landsins er beitiland aðallega fyrir sauðfé og geitur.

Vegna þess hve langt er frá austri til vesturs er Innri-Mongólíu skipt upp landfræðilega í austur- og vesturdeild. Austursvæðið er oft talið með í Norðaustur-Kína (fyrrum Mansjúría) með borgunum Tongliao, Chifeng, Hailaer og Ulanhot. Vestursvæðið er talið til Norðvestur-Kína og þar eru helstu borgirnar Baotou, Hohhot.

Borgir[breyta | breyta frumkóða]

Höfuðborg Innri-Mongólíu er Hohhot. Nafn borgarinnar er dregið úr mongólsku og þýðir „Bláa borgin“. Hohhot borg er við jaðar mongólska graslandsins, mikilvægasta kvikfjárræktarsvæðis Kína. Árið 2010 voru íbúar Hohhot um 2.9 milljónir.

Í borginni Baotou 150 km vestan Hohhot, bjuggu árið 2020 um 3,4 milljónir.[1] Hún er mikilvægasta iðnaðarborgin Innri-Mongólíu. Í grennd við hana er grafhýsi Djengis Khan. Nafn borgarinnar er dregið úr mongólsku og þýðir „staður dádýrsins“

Borgin Duolun er 430 km norðaustan Hohhot og 270 km norðan Beijing. Borgin er álitin vera fyrirmyndin að 'Xanadu', hinum dularfulla bústað mongólafurstans Kublai Khan (barnabarns Dshingis Khan), sem sigraði Sungættina árið 1229 og Yuanættin (til 1368) stofnaði.

Nágrenni Chifeng borgar í suðausturhluta Innri-Mongólíu er auðugt af jarðefnum. Árið 2020 bjuggu þar um 4 milljónir manna.

Íbúar[breyta | breyta frumkóða]

Samkvæmt manntali Kína sem var framkvæmt 2020 var fólksfjöldi Innri-Mongólíu 24,049,155.[2] Meirihluti íbúa svæðisins eru Han Kínverjar, en mongólskur minnihluti er fjölmennur eða um 5 milljónir (árið 2019).

Efnahagur[breyta | breyta frumkóða]

Í kínverskum samanburði er Innri-Mongólía er efnahagslega þróað hérað.

Saga[breyta | breyta frumkóða]

Árið 1206 stofnaði Djengis Khan Mongólaveldið sem var gríðarstórt landveldi. Sonarsonur hans Kúblaí Kan lagði undir sig Kína og kom á fót Júanveldinu sem náði yfir það sem í dag er Mongólía, Kína og Kórea. Eftir hrun Júanveldisins, hörfuðu Mongólar til Mongólíu.

Á 16. öld breiddist Tíbeskur búddismi til Mongólíu og var sú þróun enn frekar styrkt af Tjingveldinu sem tók yfir landið á 17. öld. Eftir að Kínverjar höfðu náð völdum í Mongólíu skiptu þeir landinu upp í Innri- og Ytri-Mongólíu sem héruð innan Kína. Ytri-Mongólía sagði síðan skilið við Lýðveldið Kína árið 1921 með stuðningi Sovétríkjanna og tók upp nafnið Alþýðulýðveldið Mongólía árið 1924.

Eftir sat Innri Mongólía á kínversku yfirráðasvæði. Sjálfstjórnarsvæðið var stofnað árið 1947 og innlimaði svæðin í héruðunum Suiyuan, Chahar, Rehe, Liaobei og Xing'an ásamt norðurhluta héraðanna Gansu og Ningxia.

Myndir[breyta | breyta frumkóða]

Tenglar[breyta | breyta frumkóða]

Heimildir[breyta | breyta frumkóða]

Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]

  1. „Nèi Mĕnggŭ / Inner Mongolia (China): Prefectural Division & Major Cities - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information“. www.citypopulation.de. Sótt 16. ágúst 2022.
  2. „Nèi Mĕnggŭ / Inner Mongolia (China): Prefectural Division & Major Cities - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information“. www.citypopulation.de. Sótt 16. ágúst 2022.