Fara í innihald

Meyhumar

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
kústur
Þessi grein þarfnast hreingerningar svo hún hæfi betur sem grein hér á Wikipediu.
Meyhumar, bláhumar, marmarahumar
Fullorðinn humar
Fullorðinn humar
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríki (Animalia)
Fylking: Liðdýr (Arthropoda)
Undirfylking: Krabbadýr (Crustacea)
Flokkur: Stórkrabbar (Malacostraca)
Ættbálkur: Skjaldkrabbar (Decapoda)
Ætt: Cambaridae
Ættkvísl: Procambarus
Tegund:
Þrínefni
Procambarus fallax f. virginalis
Martin et al., 2010 [1]
Evrópsk lönd þar sem tegundin hefur fundist villt. Tegundin finnst einnig í Madagaskar og Japan.[2][3]
Evrópsk lönd þar sem tegundin hefur fundist villt. Tegundin finnst einnig í Madagaskar og Japan.[2][3]
Samheiti

Procambarus virginalis[4]

Meyhumar (fræðiheiti: Procambarus virginalis) einnig þekktur sem bláhumar eða marmarahumar, er vatnakrabbi sem fjölgar sér með geldæxlun og var uppgötvaður í fiskabúrarækt í Þýskalandi um 1990.[5] Procambarus fallax forma virginalis er óformleg skráning í undirtegund fyrir hann, en aðrir dýrafræðingar vilja setja hann í eigin tegund; Procambarus virginalis.[4] Að minnsta kosti eru hann náskyldur tegundinni Procambarus fallax.[1] P. fallax er útbreiddur um Flórída,[6] en hvergi hefur fundist náttúrulegur útbreiðslustaður meyhumars. Upplýsingar frá einum af upprunalegu gæludýraverslunum um uppruna meyhumarsins voru metnar "totally confusing and unreliable".[7] Marmorkrebs þýðir marmarakrabbi á þýsku. Hann virðist harðgerðari en P. fallax.

Fjölgun og erfðir

[breyta | breyta frumkóða]

Meyhumar eru einu þekktu dýrin af skjaldkrabbaætt sem fjölga sér með geldæxlun.[5] Allir einstaklingar eru kvenkyns, og afkvæmin erfðafræðilega eins og foreldrið.[4][8] Meyhumrar eru þrílitna dýr,[4][9] sem gæti verið meginástæða geldæxlunarinnar.

Vegna þess að meyhumar er erfðafræðilega eins, auðveldur í meðförum,[10] og fjölgar sér ört, er þetta hugsanleg "model organism", sérstaklega til að rannsaka þróunarlíffræði.[11] Verulegur galli er hinsvegar hvað hann er lengi að ná fullum þroska (nokkra mánuði) miðað við aðrar tilraunalífverur (ávaxtafluga er 7 daga).[12]

Erfðamengi meyhumars var raðgreint 2018, og gefur það góða undirstöðu fyrir áframhaldandi rannsóknir.[13]

Ágeng tegund

[breyta | breyta frumkóða]

Meyhumar hefur valdið áhyggjum vegna möguleika á að vera ágeng tegund[5] vegna þess að aðeins einn einstakling þarf til að hefja dreifingu, og þeir fjölga sér mjög ört. Þeir hafa síðan sloppið í náttúruleg vistkerfi í þremur heimsálfum. Þeir hafa fundist villtir í eftirfarandi löndum:

líklega vegna sleppinga eða við að hafa sloppið úr fiskabúrum. Meyhumar er ein algengasta tegund vatnakrabba í heiminum í gæludýramarkaðinum.[24]

Á meðan tilkynningar um meyhumar í Evrópu eru um stök dýr,[15] þá er fjöldi landa í evrópu þar sem tilkynningar eru, að aukast.[16] Evrópusambandið hefur sett algert bann á eign, verslun, flutningi og sleppingu tegundarinnar í náttúrunni ("a total ban on the possession, trade, transport, production and release of these species [including the marbled crayfish] in the wild").[25][26][27][28]

Í Madagaskar fjölgar honum hratt,[20] sem veldur yfirvöldum þar áhyggjum.[29]

Þó að ekki hafi verið tilkynnt um villtan meyhumar í Norður Ameríku, er hann algengur sem gæludýr þar.[30][31] Vegna áhyggna af hugsanlegum skaða af útbreiðslu hans, er hann bannaður í Missouri [32] og Tennessee.[33][34]

Tilvísanir

[breyta | breyta frumkóða]
  1. ↑ 1,0 1,1 Peer Martin; Nathan J. Dorn; Tadashi Kawai; Craig van der Heiden; Gerhard Scholtz (2010). „The enigmatic Marmorkrebs (marbled crayfish) is the parthenogenetic form of Procambarus fallax (Hagen, 1870)“. Contributions to Zoology. 79 (3): 107–118. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann 21. maí 2011. Sótt 25. mars 2018.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Pârvulescu, Lucian; Togor, Andrei; Lele, Sandra-Florina; Scheu, Sebastian; Șinca, Daniel; Panteleit, Jörn (2017). „First established population of marbled crayfish Procambarus fallax (Hagen, 1870) f. virginalis (Decapoda, Cambaridae) in Romania“ (PDF). BioInvasions Records. 6 (4): 357–362. Sótt 9. febrúar 2018.
  3. ↑ 3,0 3,1 D. M. Holdich & M. Pöckl (2007). „Invasive crustaceans in European inland waters“. Í Francesca Gherardi (ritstjóri). Biological Invaders in Inland Waters: Profiles, Distribution, and Threats. Dordrecht, Netherlands: Springer. bls. 29–75. doi:10.1007/978-1-4020-6029-8_2. ISBN 978-1-4020-6029-8.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Vogt, Günter; Falckenhayn, Cassandra; Schrimpf, Anne; Schmid, Katharina; Hanna, Katharina; Panteleit, Jörn; Helm, Mark; Schulz, Ralf; Lyko, Frank (2015). „The marbled crayfish as a paradigm for saltational speciation by autopolyploidy and parthenogenesis in animals“. Biology Open. 4 (11): 1583–1594. doi:10.1242/bio.014241. PMC 4728364. PMID 26519519.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Gerhard Scholtz; Anke Braband; Laura Tolley; André Reimann; Beate Mittmann; Chris Lukhaup; Frank Steuerwald; Günter Vogt (2003). „Parthenogenesis in an outsider crayfish“. Nature. 421 (6925): 806. doi:10.1038/421806a. PMID 12594502.
  6. ↑ Horton H. Hobbs, Jr. (1942). „The crayfishes of Florida“. University of Florida Publication: Biological Series. 3 (2): 1–179.
  7. ↑ 7,0 7,1 Günter Vogt, Laura Tolley & Gerhard Scholtz (2004). „Life stages and reproductive components of the Marmorkrebs (marbled crayfish), the first parthenogenetic decapod crustacean“. Journal of Morphology. 261 (3): 286–311. doi:10.1002/jmor.10250.
  8. ↑ Peer Martin, Klaus Kohlmann & Gerhard Scholtz (2007). „The parthenogenetic Marmorkrebs (marbled crayfish) produces genetically uniform offspring“. Naturwissenschaften. 94 (10): 843–846. doi:10.1007/s00114-007-0260-0. PMID 17541537.
  9. ↑ Martin P, Thonagel S, Scholtz G (2015). „The parthenogenetic Marmorkrebs (Malacostraca: Decapoda: Cambaridae) are triploid organisms“. Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research. 54: 13–21. doi:10.1111/jzs.12114.
  10. ↑ Stephanie A. Jimenez & Zen Faulkes (2010). „Establishment and care of a laboratory colony of parthenogenetic marbled crayfish, Marmorkrebs“. Invertebrate Rearing. 1 (1): 10–18. Afrit af upprunalegu geymt þann 22. október 2020. Sótt 25. mars 2018.
  11. ↑ Frederike Alwes & Gerhard Scholtz (2006). „Stages and other aspects of the embryology of the parthenogenetic Marmorkrebs (Decapoda, Reptantia, Astacida)“. Development Genes and Evolution. 216 (4): 169–184. doi:10.1007/s00427-005-0041-8.
  12. ↑ Günter Vogt (2010). „Suitability of the clonal marbled crayfish for biogerontological research: A review and perspective, with remarks on some further crustaceans“. Biogerontology. 11 (6): 643–669. doi:10.1007/s10522-010-9291-6. PMID 20582627.
  13. ↑ Gutekunst, Julian; Andriantsoa, Ranja; Falckenhayn, Cassandra; Hanna, Katharina; Stein, Wolfgang; Rasamy, Jeanne; Lyko, Frank (5. febrúar 2018). „Clonal genome evolution and rapid invasive spread of the marbled crayfish“. Nature Ecology & Evolution. doi:10.1038/s41559-018-0467-9. ISSN 2397-334X. PMID 29403072.
  14. ↑ Jiří Patoka; Miloš Buřič; Vojtěch Kolář; Martin Bláha; Miloslav Petrtýl; Pavel Franta; Robert Tropek; Lukáš Kalous; Adam Petrusek; Antonín Kouba (2016). „Predictions of marbled crayfish establishment in conurbations fulfilled: Evidences from the Czech Republic“. Biologia. 71 (12): 1380–1385. doi:10.1515/biolog-2016-0164.
  15. ↑ 15,0 15,1 Peer Martin; Hong Shen; Gert Füllner; Gerhard Scholtz (2010). „The first record of the parthenogenetic Marmorkrebs (Decapoda, Astacida, Cambaridae) in the wild in Saxony (Germany) raises the question of its actual threat to European freshwater ecosystems“. Aquatic Invasions. 5 (4): 397–403. doi:10.3391/ai.2010.5.4.09.
  16. ↑ 16,0 16,1 Christoph Chucholl & Michael Pfeiffer (2010). „First evidence for an established Marmorkrebs (Decapoda, Astacida, Cambaridae) population in Southwestern Germany, in syntopic occurrence with Orconectes limosus (Rafinesque, 1817)“. Aquatic Invasions. 5 (4): 405–412. doi:10.3391/ai.2010.5.4.10.
  17. ↑ Lőkkös A, Müller T, Kovács K, Várkonyi L, Specziár A, Martin P (2016). „The alien, parthenogenetic marbled crayfish (Decapoda: Cambaridae) is entering Kis-Balaton (Hungary), one of Europe's most important wetland biotopes“. Knowledge and Management of Aquatic Ecosystems. 417 (417): 16. doi:10.1051/kmae/2016003.
  18. ↑ Francesco Nonnis Marzano, Massimiliano Scalici, Stefania Chiesa, Francesca Gherardi, Armando Piccinini & Giancarlo Gibertini (2009). „The first record of the marbled crayfish adds further threats to fresh waters in Italy“. Aquatic Invasions. 4 (2): 401–404. doi:10.3391/ai.2009.4.2.19.
  19. ↑ Tadashi Kawai; M. Takahata, ritstjórar (2010). The Biology of Freshwater Crayfish. Sapporo: Hokkaido University Press. ISBN 978-4-8329-8194-2.
  20. ↑ 20,0 20,1 Julia P. G. Jones; Jeanne R. Rasamy; Andrew Harvey; Alicia Toon; Birgit Oidtmann; Michele H. Randrianarison; Noromalala Raminosoa; Olga R. Ravoahangimalala (2008). „The perfect invader: a parthenogenic crayfish poses a new threat to Madagascar's freshwater biodiversity“. Biological Invasions. 11 (6): 1475–1482. doi:10.1007/s10530-008-9334-y.
  21. ↑ Boris Lipták; Agata Mrugała; Ladislav Pekárik; Anton Mutkovič; Daniel Gruľa; Adam Petrusek & Antonín Kouba (2016). „Expansion of the marbled crayfish in Slovakia: beginning of an invasion in the Danube catchment?“. Journal of Limnology. doi:10.4081/jlimnol.2016.1313.
  22. ↑ P. Bohman; L. Edsman; P. Martin; G. Scholtz (2013). „The first Marmorkrebs (Decapoda: Astacida: Cambaridae) in Scandinavia“ (PDF). BioInvasions Records. 2 (3): 227–232. doi:10.3391/bir.2013.2.3.09.
  23. ↑ RA Novitsky; MO Son (2016). „The first records of Marmorkrebs [Procambarus fallax (Hagen, 1870) f. virginalis] (Crustacea, Decapoda, Cambaridae) in Ukraine“. Ecologica Montenegrina. 5: 44–46.
  24. ↑ Zen Faulkes (2015). „The global trade in crayfish as pets“. Crustacean Research. 44: 75–92. doi:10.18353/crustacea.44.0_75.
  25. ↑ „REGULATION (EU) No 1143/2014 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 22 October 2014 on the prevention and management of the introduction and spread of invasive alien species“. EUR-Lex. Sótt 9. febrúar 2018.
  26. ↑ „COMMISSION IMPLEMENTING REGULATION (EU) 2016/1141 of 13 July 2016 adopting a list of invasive alien species of Union concern pursuant to Regulation (EU) No 1143/2014 of the European Parliament and of the Council“. EUR-Lex. Sótt 9. febrúar 2018.
  27. ↑ „COMMISSION IMPLEMENTING REGULATION (EU) 2017/1263 of 12 July 2017 updating the list of invasive alien species of Union concern established by Implementing Regulation (EU) 2016/1141 pursuant to Regulation (EU) No 1143/2014 of the European Parliament and of the Council“. EUR-Lex. Sótt 9. febrúar 2018.
  28. ↑ Zen Faulkes (17. febrúar 2016). „Has the European Union regulated Marmorkrebs?“. Marmorkrebs blog. Sótt 4. maí 2016.
  29. ↑ Klaus Heimer (18. ágúst 2010). „Invasion of self-cloning crayfish alarms Madagascar“. Deutsche Presse-Agentur wire story. Afrit af upprunalegu geymt þann 12 janúar 2021. Sótt 25 mars 2018.
  30. ↑ Zen Faulkes (2010). „The spread of the parthenogenetic marbled crayfish, Marmorkrebs (Procambarus sp.), in the North American pet trade“. Aquatic Invasions. 5 (4): 447–450. doi:10.3391/ai.2010.5.4.16.
  31. ↑ Zen Faulkes (2015). „Marmorkrebs (Procambarus fallax f. virginalis) are the most popular crayfish in the North American pet trade“. Knowledge and Management of Aquatic Ecosystems. 416 (416): 20. doi:10.1051/kmae/2015016.
  32. ↑ Anonymous (17. maí 2010). „Conservation Action Meeting of the March 2010 Conservation Commission“. Missouri Department of Conservation. Afrit af upprunalegu geymt þann 23. september 2010. Sótt 28. nóvember 2010.
  33. ↑ Zen Faulkes (25. janúar 2016). „Sell your Marmorkrebs, Tennesseans“. Marmorkrebs blog. Sótt 25. janúar 2016.
  34. ↑ C. Chucholl; K. Morawetz; H. Groß H (2012). „The clones are coming – strong increase in Marmorkrebs [Procambarus fallax (Hagen, 1870) f. virginalis] records from Europe“. Aquatic Invasions. 7 (4): 511–519. doi:10.3391/ai.2012.7.4.008.

Ytri tenglar

[breyta | breyta frumkóða]


Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist Unidentified Procambarus.
Wikilífverur eru með efni sem tengist Procambarus fallax forma virginalis.
  Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=Meyhumar&oldid=1810354“