Davíð Stefánsson
Davíð Stefánsson (21. janúar 1895 – 1. mars 1964), oftast nefndur Davíð Stefánsson frá Fagraskógi, var íslenskur rithöfundur og skáld. Hann er kenndur við Fagraskóg á Galmaströnd í Eyjafirði. Hann er einna þekktastur fyrir fyrstu ljóðabók sína, Svartar fjaðrir, og leikritið Gullna hliðið.
Davíð var eitt vinsælasta ljóðskáld á Íslandi á fyrri hluta 20. aldar.
Æviágrip
[breyta | breyta frumkóða]Davíð fæddist í Fagraskógi við Eyjafjörð 21. janúar árið 1895. Foreldrar hans voru Stefán Baldvin Stefánsson, bóndi og síðar alþingismaður, og Ragnheiður Davíðsdóttir frá Hofi í Hörgárdal. Þau voru í sæmilegum efnum á þess tíma vísu.
Davíð lauk gagnfræðaprófi frá Gagnfræðaskólanum á Akureyri árið 1911. Hann frestaði því að fara í menntaskóla eftir að hafa veikst með fleiðrubólgu (pleuritis). Það getur oft verið undanfari berkla, lífshættulegrar bakteríusýkingar í lungum sem hrjáði marga á þessum árum. Hann lá á berklahælinu á Vífilsstöðum um tíma, en fékk þó ekki berklasýkingu.
Á árunum 1915-1916 dvaldist Davíð í Kaupmannahöfn. Þar stofnaði hann ásamt öðrum ungum Íslendingum ljóðafélagið Boðn. Hann kynntist Sigurði Nordal bókmenntafræðingi sem heillaðist af Davíð og fékk sjö af ljóðum hans birt í tímaritunum Eimreiðinni og Iðunni árin 1916-1919. Sum þeirra ljóða náðu miklum vinsældum.
Árið 1916 fékk Davíð inngöngu í Menntaskólann í Reykjavík. Veturinn 1917-1918 var nám lagt niður fyrir árganginn hans í sparnaðarskyni vegna heimstyrjaldarinnar og var Davíð því heima í Fagraskógi þann vetur. Veturinn 1918-1919 var Davíð formaður nemendafélags, nemendaembætti sem bar latneska titilinn inspector scholae. Hann veiktist af spænsku veikinni og lá rúmfastur nokkrar vikur. Hann lauk stúdentsprófi vorið 1919.
Veturinn 1919-1920 lærði Davíð heimspeki við Háskóla Íslands og starfaði með fram því sem ritari á Alþingi. Rétt fyrir jólin 1919 kom fyrsta ljóðabók hans út, Svartar fjaðrir.
Næstu árin var Davíð mikið á ferðalögum. Hann ferðaðist til Kaupmannahafnar 1920, Ítalíu 1920-1921, og Noregs 1923-1924. Ljóðin í tveimur bóka hans, Kvæðum frá 1922 og Kveðjum frá 1924, eru mörg innblásin af ferðalögum hans.
Árið 1925 tók Davíð við föstu starfi sem bókavörður á Amtsbókasafninu á Akureyri og starfaði þar allt til 1951.
Líkt og margir listamenn þess tíma var Davíð nokkuð róttækur, í það minnsta framan af ferli sínum. Einar Olgeirsson, einn stofnenda Kommúnistaflokks Íslands, fékk Davíð til að slást í för með sendinefnd til Sovétríkjanna 1928. Davíð mislíkaði það sem þar bar fyrir sjónir. Eftir þá ferð var Davíð afhuga þeim sósíalisma sem iðkaður var í Sovétríkjunum.[1] [2]
Árið 1955, á sextugsafmæli skáldsins, var Davíð útnefndur heiðursborgari Akureyrar.
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi lést á Akureyri 1. mars árið 1964, 69 ára gamall. Hann er jarðsettur á Möðruvöllum í Hörgárdal en þar hvíla einnig foreldrar hans og önnur ættmenni. Davíð var ókvæntur og barnlaus.
Svartar fjaðrir
[breyta | breyta frumkóða]Fyrsta ljóðabók Davíðs, Svartar fjaðrir, kom út haustið eftir stúdentspróf hans, þ.e. árið 1919. Hann var þá 24 ára. Ljóðabókin sló í gegn og hlaut lofsamlega dóma.
Bókin varð gríðarlegra vinsæl meðal allra landsmanna, en hún höfðaði ekki síst til ungra kvenna. Ljóðin þóttu ofsafengin og tilfinningarík. Draumkenndur stíll hans var hrífandi og þótti losa um bældar langanir og jafnvel vekja upp kynóra, þó efnið væri ekki beinlínis af kynferðislegum toga, í það minnsta ekki á mælikvarða nútímans. Ljóðin eru að miklu leyti á hefðbundnu formi, þ.e. þau notast við stuðla, höfuðstafi, og rím. Þó er víða að finna í bókinni nokkra uppreisn frá hinu hefðbundna formi. Textinn er aðgengilegur og frekar auðskiljanlegur. Davíð orti undir áhrifum nýrómantíkurinnar.
Ritverk
[breyta | breyta frumkóða]Ljóðabækur
- Svartar fjaðrir, 1919
- Kvæði, 1922
- Kveðjur, 1924
- Ný kvæði, 1929
- Í byggðum, 1933
- Að norðan, 1936
- Ný kvæðabók, 1947
- Ljóð frá liðnu sumri, 1956
- Í dögun, 1960
- Síðustu ljóð, 1966 (kom út að Davíð látnum)
Leikrit og skáldsögur:
- Munkarnir á Möðruvöllum, 1926
- Gullna hliðið, 1941. Leikritið er unnið upp úr þjóðsögunni „Sálin hans Jóns míns“. Kvæði hans, Sálin hans Jóns míns, sem kom út 1933 var þegar alþekkt.
- Sólon Íslandus I-II, 1941 (Skáldsaga um Sölva Helgason).
- Vopn guðanna, 1944
- Landið gleymda, (frumsýnt árið 1953 en gefið út 1956).
Lög
[breyta | breyta frumkóða]Samin hafa verið lög út frá mörgum af kvæðum Davíðs. Nokkur af þeim þekktustu eru:
- Kvæðið um fuglana, lag sem hefst á orðunum „Snert hörpu mína, himinborna dís“. Lagið samdi Atli Heimir Sveinsson.
- Brennið þið vitar, kórlag sem oft er sungið af karlakórum. Lagið samdi Páll Ísólfsson.
- Í dag skein sól, lag sem Davíð samdi ásamt Páli Ísólfssyni.[3]
- Til eru fræ í flutningi Hauks Morthens.
Rithöfundarverðlaunin Davíðspenninn
[breyta | breyta frumkóða]Félag íslenskra rithöfunda veitti frá 1991-1997 nær árlega rithöfundaverðlaunin Davíðspennann til minningar um Davíð, sem var einn af stofnendum félagsins 1945.
Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ https://www.mbl.is/greinasafn/grein/1176309/
- ↑ Jakob Gíslason. „Úr Rússlandsferð“. Tímaritið Réttur 2. tbl. 1928. bls. 152-177. Sótt 2. mars 2020.
- ↑ https://www.ruv.is/frett/i-dag-skein-sol-0
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Ljóðasafn Davíðs Stefánssonar sem Vaka-Helgafell gaf út árið 1995
Tengt efni
[breyta | breyta frumkóða]- Hátíðarljóðið „Gagnfræðaskóli Norðurlands“
- Skólasöngur Menntaskólans á Akureyri
- Söngur iðnaðarmanna
- Komdu inn í kofann minn
- Möðruvellir (Hörgárdal)
- Stefán Baldvin Stefánsson
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]- „Þjóðskáldið hyllt — Davíð Stefánsson sextugur“; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1955
- „Davíð Stefánsson fimmtugur“; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1945
- „Friðlausi fuglinn“; ljóð eftir Davíð; birtist í Lesbók Morgunblaðsins 1997
- „Hvað er nýrómantík?“. Vísindavefurinn.
- „Orðlausir draumar“; grein af Mbl.is 2004
- „Aldaræfmæli Davíðs Stefánssonar – Æska og æskustöðvar“; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1995
- Glatkistan