Gagnfræðaskóli Norðurlands (hátíðarljóð)

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Gagnfræðaskóli Norðurlands er kvæðaflokkur sem Davíð Stefánsson frá Fagraskógi samdi í tilefni fimmtíu ára afmælishátíðar Möðruvallarskóla 1930. Páll Ísólfsson tónskáld samdi tónlistina við hátíðarljóðið við sama tilefni. Skólasöngur Menntaskólans á Akureyri (MA) er fimmti hluti hátíðarljóðsins og er sunginn við setningu og skólaslit ár hvert.

Á skólahátíð sem haldin var á Möðruvöllum í Hörgárdal 31. maí og á Akureyri 1. júní 1930, var fagnað fimmtíu ára afmælishátíð Möðruvallarskóla. Það var fyrsti gagnfræðaskóli landsins og ætlað í upphafi að kenna verðandi bændum hagnýt fræði. Eftir bruna skólans á Möðruvöllum var hann fluttur til Akureyrar og nafni hans var breytt í „Gagnfræðaskólinn á Akureyri“. Með lögum frá Alþingi árið 1930 fékk Gagnfræðaskólinn á Akureyri full réttindi menntaskóla og nefnist Menntaskólinn á Akureyri. Nýjum lögum um menntaskólaréttindi var því einnig fagnað á skólahátíðinni 1930.

Sigurður Guðmundsson skólameistari MA sem stýrði undirbúningi skólahátíðarinnar bað Davíð Stefánsson að semja veglegt hátíðarljóð í tilefninu. Ljóðið „Gagnfræðaskóli Norðurlands“ var prentað í dagskrá hátíðarhaldanna en var aldrei birt í ljóðabókum Davíðs. Það er í fimm hlutum og var síðasti hlutinn strax gerður að skólasöng MA eftir frumflutninginn 1. júní 1930. Hann er sunginn við setningu skólans og skólaslit ár hvert. Við setningu eru erindin þrjú sungin en við skólaslit er einungis miðerindið sungið.

„Gagnfræðaskóli Norðurlands“[breyta | breyta frumkóða]

Kvæðaflokkur sunginn á Möðruvöllum í Hörgárdal 31. maí 1930
Lögin eftir Pál Ísólfsson
Menntaskólinn á Akureyri á rætur að rekja til Gagnfræðaskólans á Möðruvöllum í Hörgárdal. Við flutning til Akureyrar var nafni hans breytt í „Gagnfræðaskólinn á Akureyri“.
I.
Vorið er komið heim í Hörgárdalinn,
heilsar á ný og fagnar gömlum vinum,
ber frá þeim kveðju, er kól og féllu í valinn,
kemur með söng og gleðst með öllum hinum.
Vorið ― það heilsar vinum sínum öllum:
Velkomnir heim að Möðruvöllum!
Margt hefir breyst og margs er hér að sakna.
Mörgum er ljúft að gista fornar slóðir.
Moldin er trygg og minningarnar vakna.
Máli hins liðna tala steinar hljóðir.
Margir hafa árin tengt við gamla grunninn.
Geymt er hér margt ― og þó er skólinn brunninn.
Bræður og vinir, blessum liðna daga.
Breytingum tímans æðri kraftar ráða.
Vel er, ef okkar verk og æfisaga
verða þeim ungu hvöt til nýrra dáða.
Þá hafa ræzt í Íslandsbyggðum öllum
óskir, sem fengu líf á Möðruvöllum.
Möðruvallakirkja á Möðruvöllum í Hörgárdal. Þar var Möðruvallarskóli á árum áður, fyrsti gagnfræðaskóli landsins og forveri Menntaskólans á Akureyri.
II.
Það boðar líf að læra
og ljós, að stefna hátt,
og því skal þakkir færa
og þroska hugans mátt.
Þeim opnast ótal vegir,
sem upp á tindinn fer,
og lengra andinn eygir
en auga mannlegt sér.
Sá einn, sem áfram sækir
á andans þyrnibraut,
og stæltur störf sín rækir,
hann storkar hverri þraut.
Hann ber sitt manndómsmerki.
Hann markar öðrum slóð.
hann vex með sínu verki.
Hann vitkar sína þjóð.
Í dag skal hátíð halda
og heiðra hvern þann mann,
sem verður góðra gjalda
að göfgu starfi vann.
Nú birtast bænir hljóðar
og blessun þúsundföld.
Hér voru vættir góðar
að verki ― í hálfa öld.
III.
Í djúpu andans dafnar eilíf þrá.
Allt dauðlegt kyn vill æðri þroska ná.
Þeir skynja fyrstir lífsins leyndu mál,
sem læra að skilja sína eigin sál.
Sú þörf, sem menn til meiri fræðslu knýr,
er merki þess, hvað inni fyrir býr.
Sá vitkast mest, sem vinnur þyngsta raun.
Vinna er máttur, þekking sigurlaun.
Þó eldri kynslóð eigi lög og heit,
þarf æskan samt að hefja nýja leit.
Margt fagurt orð er fornum rúnum greypt,
feðranna reynsla dýru verði keypt.
Sinn leyndardóm hið liðna í skauti ber.
Allt líf er samstarf þess, sem var og er.
Hin forna speki, minninganna mál,
er megnug þess að styrkja unga sál.
Sá, hinna föllnu nýtur æskan enn,
sem unnu göfug störf og voru menn,
sem gátu fjötur fávizkunnar leyst,
fræðsluna aukið, giftu landsins treyst.
öll þjóðin skilur þeirra tign og dáð.
Með þeirra hjálp var mörgum sigri náð.
Og hver, sem heill að þjóðar viðreisn vann,
er verður þess, að æskan blessi hann.
IV.
Það fylgir því ábyrgð að fara með völd,
það fylgir því ábyrgð að lifa,
og þjóðir man nöfn þeirra öld eftir öld,
sem örlagarúnirnar skrifa.
En öllum, sem virða sín helgustu heit,
er heimurinn opinn og fagur,
og fagnandi og ung er hin frjálsborna sveit,
en fram undan ― skínandi dagur.
Hún lifir og nemur þau lönd, sem hún á.
Hún logar af heilögum eldi.
Úr skínandi draumum og skyldunnar þrá
hún skapar sitt framtíðar veldi.
Þó bjart sé í lofti, þá birtir þó enn
um byggð hinna hrjóstrugu landa.
Öll veröldin hrópar á máttugri menn,
á meiri og voldugri anda.
V.
Undir skólans menntamerki
mætast vinir enn í dag.
Sýnum öll í vilja og verki
vöxt og trú og bræðralag.
Forna dáð er fremd að rækja.
Fagrir draumar rætast enn.
Heill sé þeim, sem hingað sækja,
höldum saman, Norðanmenn.
Enn er liðinn langur vetur,
loftin blá og jörðin græn.
Hefji hver sem hafið getur
huga sinn í þökk og bæn.
Svo skal lofa liðna daga
að líta fram og stefna hátt.
Þá fær Íslands unga saga
æðra líf og nýjan mátt.
Allt skal lúta einum vilja.
Allt skal muna þennan dag.
Allir sem við skólann skilja
skulu syngja þetta lag.
Sýnum öll á sjó og landi
sigurþrek hins vitra manns.
Sýnum það að afl og andi
eigi skóla norðanlands.

Tengt efni[breyta | breyta frumkóða]

Heimildir[breyta | breyta frumkóða]

  Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.