Notandi:Arnarkari93/sandbox
Raftónlist (e. electronic music) er tónlist sem leikin er að mestu eða öllu leyti með hljóðgervlum og öðrum raftækjum. Samkæmt þessari skilgreiningu er hægt að spila raftónlist á rafmagnsgítar. Þó að rafmagnsgítarinn sé nú vissurlega raftæki þá flokkast tónlistinn sem spiluð er að mestu leiti á rafmagnsgítar ekki sem raftónlist. Raftónlist einkennist af tærum rafhljóðum sem hægt er að framkalla með tæki eins og þeremín, hljóðgervla og tölvu.
Raftónlist hefur margar fjölbreytanlegar undirstefnur, allt frá hughrifatónlist til nútíma dægurónlist. Það skiftir í rauninni ekki máli hvernig tónlistinn er bara það að hún innihaldi rafhljóð og sé spiluð að mestu leiti með raftækjum.[1] Flest raftónlist er danstónlist sem einkennist af taktföstum 4/4 trommutöktum sem auðvelt er að dansa við. Meðal algengra tónlistarstefna má nefna house-tónlist, teknó-tónlist, trance-tónlist, dubstep, electro-tónlist, breakbeat og drum and bass.
Hljóðfæri[breyta | breyta frumkóða]
Hljóðfæri sem er mest notað í raftónlist nú til dags er fyrst og fremst tölva, síðan eru til allskonar aukabúnaður til þess að auðvelda listamanninum að stjórna tónlistinni. Áður fyrr notuðu raftónlistar menn hljóðgervla, hljómborð, trommuheila og alls konar effekta til þess að spila sína tónlist og gat búnaður oft verið mjög fyrirferðamikill. Listamaðurinn býr til trommutaktinn með því að slá inn taktinn eða velja innitalinn takt í trommuheilanum. Síðan er hægt að breyta og stýra hraða trommutaktsins og nota effekta til þess að breyta hljóðinu. Hljóðgervillinn virkar eins og píanó nema hvað að listamaðurinn getur stjórnað hljóðbylgjunum, breytt hljóðinu og búið til eigið hljóð. Í rafónlist er ekki mikið sungið og er því felst raftónlist hljóðfæratónlist (e. Instrumental music). Það hefur verið vinsælt að nota mikið af effektum ef notast er við söngur í raftónlist til þess að söngurinn verði sem mest eins og vélmenni.
Raftæki og þróun[breyta | breyta frumkóða]
Raftónlist varð til með tilkomu þeremínsins sem var fundið upp árið 1919. Það gerði rússnenskur vísindamaður að nafni Léon Theremin þegar hann ar að rannsaka útvörp og útvarpsbylgjur á mismunandi tíðnum. Þeremín er eina hljóðfærið sem byggist á því að hljóðfæraleikarinn snerti ekki hljóðfærið.[2] Tækninn hefur farið mikið framm síðan þá og hefur raftónlist farið samhliða tækninni í framför.
Árið 1928 var Trautonium fyrst búið til. Hljóðfærið var meðal annars notað til þess að herma eftir bjöllu og gong, það var ekki með neinum nótum og var notaður viðnámsvír og málmplata til þess að framkalla hljóðinn. Hammond orgelið er byggt út frá Trautionium en Hammondið líktist frekar píanói og gat maður spilað á nótur.[3]
Árið 1935 gaf AEG út fyrsta segulbandstækið sem kom á markaðinn, það hét Magnetophon.
Fyrstu hljómgervlarnir komu út upp úr 1950 voru svo kallaðir eininga hljómgervlar þar sem snúrur eru notaðir til þess að búa til farveg hljóðbygja og þannig búa til hljóð.[4]
Í byrjun áttundaáratugarins voru mikil framför í hljóðgervlum, Moog gaf út Mini-Mog árið 1970 sem var fyrsti fjöldaframleiddi hljóðgervillinn sem var ákjósanlega ódýr og ekki eins fyrirferðamikill og eldri hljóðgerlvar. Mini-mog varð strax gífurlega vinsæll og margar vinsælar hljómsveitir hafa notað hljóðgervilinn í upptökum sínum, þar á meðal; Abba, Kraftwerk, Radiohead og Michael Jackson. Bassa hljóðgervlar og trommuheilar urðu gífurlega vinsælir upp úr 1980 og voru þeir notaðir mikið í danstónlist en voru líka notaðir við aðrar tónlistarstefnur. Dæmi um vinæslan bassa hljóðgervill er Roland TB-303 og dæmi um vinsælan trommuheila er Roland TR-808 og Roland TR-909. Síðan þá hafa hljóðgervlar og trommuheila orðið meira stafrænni og þróaðri.
Tónlistarhugbúnaður[breyta | breyta frumkóða]
Í dag eru ýmis tónlistarforrit, tónlistarhugbúnaður eða hljóðvinnsluforrit (e. Digital audio workstation)sem gera notendum kleift að búa til tónlist á skipulagðan og einfaldan máta. Listamenn geta keypt og niðurhalið öllum vinsælustu hljóðgerlvum og trommuheilum beint í tölvuna og notað þá líkt og gert var fyrir nokkurum áratugum Fyrirtækið Soundstream bjó til fyrsta hljóðvinnslu forritið árið 1978, fyrirtækið kallaði forritið The Digital Editing System en það var ekki fyrr en seint á níunda áratuginum sem hugbúnaður í tölvum gátu ráðið við stafræna hljóðvinnslu.[5][6]
Dæmi um vinsæl tónlistarforrit[breyta | breyta frumkóða]
Tónlistarskóli Kópavogs[breyta | breyta frumkóða]
Tónlistarskóli Kópavogs bíður upp á nám í tölvutónlist. Tónverið í skólanum er elsta starfandi tónver landsins og þar er mjög góð aðstaða. Markmið með náminu er að þjálfa nemendur í að nota tölvu sem aðalhljóðfæri. Nemendur útskirfast með framhaldsnám í tölvutónlist að námi loknu.[7]
Íslensk raftónlist[breyta | breyta frumkóða]
Íslensk raftónlist er afskaplega fjölbreytt og mjög vinsæl. Það sem einkennir íslenska raftónlist er það hveru mikið undirstefnunar blandast saman og listamenn og hljómsveitir taka innblástur frá mörgum stefnum og straumum. Vinæsælir íslenskir raftónlistarmenn og hljósveitir eru meðal annarrs: Björk, Bloodgroup, Berndsen, FM Belfast, Ghostigital, GusGus Samaris, Steed Lord og Sykur .
Partý Zone[breyta | breyta frumkóða]
Partý Zone er íslenskur útvarpsþáttur sem hefur verið starfandi frá árinu 1990. Hann sem fjallar um alls konar danstónlist og kallar sig dansþátt þjóðarinnar. Umsjónarmenn þáttarins frá upphafi þeir Helgi Már og Kristján Helgi. Plötusnúðar landisins eru einnig fengnir í þáttinn til þess kynna og spila nýjustu danstónlista í heiminum í dag. Þátturinn er á Rás 2 öll laugardagskvöld.
Raftónar.is[breyta | breyta frumkóða]
Raftónar er íslensk bloggsíða sem sérhæfir sig í raftónlist. Raftónar birta fréttir og fróðleik úr erlenda sem og íslenska raftónlistarheiminum, þar að segja kynningar á raftónlistarmönnum, tónleikaábendingar og annað fleirra.
Sónar hátíðinn[breyta | breyta frumkóða]
Sónar hátíðinn er raftónlistarhátið og sú stærsta sinnar tegundar sem er haldinn á hverju ári í Barcelona á Spáni en einnig er valið aðra staði í heiminum til þess að halda hátíðina. Sónar var einnig haldinn í Hörpu í ferbrúar 2013 og komu þar fram fjölmargir listamenn, íslenskir og erlendir. Dæmi um íslenska tónlistarmenn sem komu fram eru: Bloodgroup GusGus, Mugison, Ólafur Arnalds, Retro Stefson og Sísý Ey. [8]
Frumkvöðlar raftónlistar[breyta | breyta frumkóða]
Kraftwerk[breyta | breyta frumkóða]
Kraftwerk er þýsk hljómsveit sem stofnuð var árið 1970 af Ralf Hütter og Florian Schneider-Esleben. Hljómsveitinn tók stóran þátt í því að gera raftónlist vinsæla og margir raftónlistarmenn hafa fengið innblástur frá tónlistinni þeirra. Þeir eru taldnir ákveðnir frumkvöðlar í raftónlist, þeir voru með fyrstu hljómsveitunum að notast eingöngu við hljóðgervla og tölvur til þess að spila tónlistina sína.[9] Kraftwerk mun spila á Iceland Airwaves tónlistarhátiðinni í Reykjavík í haust.[10]
Daphne Oram[breyta | breyta frumkóða]
Daphne Oram (31 Desember 1925 – 5 Janúar 2003) er Bersk raftónlistarmaður. Hún fann upp Oramics tæknina árið 1957, en sú tækni felst í því að teikna hljóðbylgjur niður á blað. Hún var fyrsti framkvæmdarstjóri BBC Radiophonic Workshop stúdíósins
Robert Moog[breyta | breyta frumkóða]
Robert A. Moog (23. maí 1934 - 21. ágúst 2005) er bandarískur frumkvöðull í hönnun á tækjabúnaði til notkunar við tónlist. Þekktastur er hann fyrir að hafa fundið upp Moog-hljóðgervilinn
Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]
- ↑ Heiða María Sigurðardóttir. „Hvað er raftónlist?“. Sótt 13. mars 2013.
- ↑ HMS. „Þeremín“. Sótt 12. mars 2013.
- ↑ Wikipedia. „Electronic musical instrument“. Sótt 13. mars 2103.
- ↑ Wikipedia. „Modular synthesizers“. Sótt 13. mars 2013.
- ↑ Robert Easton, Soundstream, the first Digital Studio, Recording Engineer/Producer, April 1976
- ↑ „Digital audio worksation“. Sótt 12.mars 2013.
- ↑ Tónlistarskóli Kópavogs. „Tölvutónlist“. Sótt 12. mars 2013.
- ↑ Sónar Reykjavík. „Sónar Reykjavík“. Sótt 12. mars 2013.
- ↑ Wikipedoa. „Kraftwerk“. Sótt 12. mars 2013.
- ↑ icelandairwaves. „Kraftwerk is comming!“. Sótt 12. mars 2013.