Guðbergur Bergsson

Guðbergur Bergsson (f. 16. október 1932 í Grindavík, d. 4. september 2023) var íslenskur rithöfundur og þýðandi úr spænsku. Skáldsagan, Tómas Jónsson, metsölubók, sem kom út árið 1966, vakti athygli sem tímamótaverk og er oft talin fyrsta móderníska skáldsagan á íslensku. Verk hans hafa verið þýdd á búlgörsku, dönsku, eistnesku, finnsku, frönsku, litháísku, norsku, spænsku, sænsku, ensku og þýsku. Guðbergur var sérlegur heiðursborgari Grindavíkur.

Faðir Guðbergs starfaði sem sjómaður á veturna og trésmiður á sumrin í Grindavík þar sem Guðbergur ólst upp. Þegar Guðbergur fæddist stóð kreppan mikla yfir, og þótt að heldur hrörlegt hafi verið í Grindavík segir hann að andrúmsloftið hafi verið gott. Guðbergur vann við sjómennsku á yngri árum en útskrifaðist svo með kennarapróf frá Kennaraskóla Íslands 1955. Því næst ferðaðist hann til Spánar þar sem hann útskrifaðist með próf í spænskum fræðum, bókmenntum og listasögu frá La Universidad de Barcelona árið 1958. Guðbergur starfaði á fyrri hluta tíunda áratugarins sem listagagnrýnandi hjá vikublaðinu Helgarpóstinum.

Árið 1992 kom út bókin Guðbergur Bergsson; metsölubók sem er eins konar viðtalsbók Þóru Kristínar Ásgeirsdóttur við Guðberg og jafnframt tilvísun í Tómas Jónsson, metsölubók. Faðir og móðir og dulmagn bernskunnar, sem kom út 1997 er svo eins konar sjálfsævisaga Guðbergs. Guðbergur hlaut íslensku bókmenntaverðlaunin fyrir skáldsöguna Svaninn árið 1991 og fyrir skáldævisöguna Faðir og móðir og dulmagn bernskunnar árið 1997. Guðbergur hlaut Norræn verðlaun sænsku bókmenntaakademíunnar árið 2004. Guðbergur fékk Riddarakross Afreksorðunnar frá Spánarkonungi og riddarakross Hinnar íslensku fálkaorðu árið 1994.

Árið 1994 var frumsýnt leikrit eftir Viðar Eggertsson sem hann skrifaði upp úr Tanga-bókum Guðbergs, „Það sefur í djúpinu", „Hermann og Dídí" og „Það rís úr djúpinu". Viðar leikstýrði sýningunni sjálfur og fékk Menningarverðlaun DV 1995 fyrir hvort tveggja. Þjóðleikhúsið sýndi verkið sem nefndist Sannar sögur af sálarlífi systra.

Yngri bróðir Guðbergs er Vilhjálmur Bergsson myndlistarmaður.

Ritverk

Skáldsögur

Músin sem læðist, 1961
Tómas Jónsson, metsölubók, 1966
Ástir samlyndra hjóna, 1967
Anna, 1968
Það sefur í djúpinu, 1973
Hermann og Dídí, 1974
Það rís úr djúpinu, 1976
Saga af manni sem fékk flugu í höfuðið, 1979
Sagan af Ara Fróðasyni og Hugborgu konu hans, 1980
Hjartað býr enn í helli sínum, 1982
Leitin að landinu fagra, 1985
Froskmaðurinn, 1985
Svanurinn, 1991
Sú kvalda ást sem hugarfylgsnin geyma, 1993
Ævinlega, 1994
Lömuðu kennslukonurnar, 2004
1 1/2 bók Hryllileg saga, 2006
Leitin að barninu í gjánni 2008
Missir 2010
Hin eilífa þrá - lygadæmisaga 2012
Þrír sneru aftur, 2014

Smásögur

Leikföng leiðans, 1963
Hvað er eldi guðs?, 1970
Hinsegin sögur, 1984
Maðurinn er myndavél, 1988
Brúðan, 1988
Jólasögur úr samtímanum, 1995
Vorhænan og aðrar sögur, 2000

Ljóð

Endurtekin orð, 1961
Flateyjar - Freyr (ljóðfórnir), 1974
Stígar, 2001

Barnabækur

Tóta og táin á pabba, 1982
Allir með strætó, 2000
Hundurinn sem þráði að verða frægur, 2002

Annað

Faðir og móðir og dulmagn bernskunnar, 1997
Eins og steinn sem hafið fágar, 1998
Hugsanabókin. Sjötíu hugsanir, 2002

Tengt efni

Tilnefningar til bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs frá Íslandi

Tenglar

Guðbergur Bergsson á Bókmenntavefnum
Fyrirlestur:Æ þessi menning! eftir Guðberg, (16.09.2004)

Þetta æviágrip er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.