Eyjafjarðarsýsla

     Eyjafjarðarsýsla 1986.     Kaupstaðir sem stofnuðust í landi Eyjafjarðarsýslu

Eyjafjarðarsýsla var ein af sýslum Íslands. Sýslur eru ekki lengur stjórnsýslueining á Íslandi, en nafnið er enn notað til að vísa til svæðisins.

Eyfajarðasýsla er við fjörðinn Eyjafjörð á Norðurlandi. Nágranni hennar í vestri er Skagafjarðarsýsla en í austri kúrir Suður-Þingeyjarsýsla henni við hlið. Sýslumörk voru í Hvanndalabjargi utan Ólafsfjarðar þar til Siglufjörður og Ólafsfjörður voru gerð að sjálfstæðu lögsagnarumdæmi sem fylgir Skagafjarðarsýslu. Sýslan nær að mörkum Austurhlíðar í Kaupangssveit að austan verðu en til fjalla nær hún inn á reginfjöll suður af Eyjarfjarðardal. Sýslunnar er fyrst getið árið 1550.

Náttúrufar

Að flatarmáli er sýslan um 3930 km² en með Siglufirði og Ólafsfirði er hún alls 4300 km². Út með Eyjafjarðaströnd að vestanverðu er sæbratt en þó er þó nokkuð láglendi í Svarfaðardal og inndölum hans. Á firðinum eru eyjarnar Hrísey og Hrólfssker, sem og Grímsey á hafi úti. Allar tilheyra þær Eyjafjarðarsýslu.

Megindalir Eyjafjarðarsýslu eru þrír; Svarfaðardalur með Skíðadal, Hörgárdalur og Öxnadalur inn af honum og Eyjafjörður með sína þverdali. Fjöllin umhverfis þessa dali eru hrikaleg og mörg þeirra teygja sig í um 1000 m.y.s. Ár eru margar og vatnsmiklar en draga þær flestar nafn sitt af dalnum sem þær renna um. Þá er þeirra stærst Eyjafjarðará sem rennur út í Eyjafjarðarbotn.

Elsta berg í sýslunni er í Hvanndalabjargi og Ólafsfjarðarmúla - um 11-12 milljón ára. Halli berglaga í sýslunni eru að jafnaði 3-7°. Innst í Eyjafjarðardölum er bergið um 2-3 milljón ára gamalt. Í sýslunni er að finna 2 gamlar megineldstöðvar; önnur þeirra, kennd við Súlur, er milli Kerlingar og Öxnadals. Hin er nokkur yngri, um 7 mill. ára gömul, og er milli Villingadals og Torfufells. Fjöll í sýslunni, sérstaklega á Tröllaskaga, eru mjög mótuð af öflum skriðjökla og sjást þar víða skála- og dalajöklar.

Gróðursælt er að jafnaði í sýslunni með starengjum við árósa og ofar mýrar og graslendi. Ræktaðir skógar þekja 5% lands í Eyjafjarðarsveit. Náttúrulega skóga má finna meðal annars í Leyningshólum í Eyjafjarðardal.

Stjórnsýsla

Sýslan er eitt prófastsdæmi með Siglufirði og Ólafsfirði. Prestaköllin eru:

• Siglufjarðarprestakall með kirkju á Siglufirði
• Ólafsfjarðarprestakall; með kirkjum á Ólafsfirði og Kvíabekk
• Dalvíkurprestakall; með kirkjustöðum á Dalvík, Tjörn í Svarfaðardal, Urðum og Völlum
• Hríseyjarprestakall með kirkjum í Hrísey og á Stærri-Árskóg
• Möðruvallaprestakall; með kirkjum að Möðruvöllum í Hörgárdal, Bakka, Ytri-Bægisá og Glæsibæ
• Akureyraraprestakall
• Glerárprestakall á Akureyri
• Laugalandsprestakall með kirkjustöðum á Munkaþverá, Kaupangri, Grund, Möðruvöllum í Eyjafirði, Saurbæ og Hólum.

Sveitarfélög

Eftirfarandi sveitarfélög eru innan sýslumarka (fyrrverandi innan sviga):

• Akureyri með Hrísey og Grímsey
• Dalvíkurbyggð
  • (Svarfaðardalshreppur)
  • (Árskógshreppur)
• Eyjafjarðarsveit
  • (Hrafnagilshreppur)
  • (Saurbæjarhreppur)
  • (Öngulsstaðahreppur)
• Hörgárbyggð
  • (Skriðuhreppur)
  • (Öxnadalshreppur)
  • (Glæsibæjarhreppur)
  • ((Arnarneshreppur))