Vikivaki

Vikivaki er forn hringdans sem stundaður hefur verið á skemmtunum um öll Norðurlönd frá miðöldum til okkar daga. Orðið vikivaki er notað ýmist um dansinn, kvæðin sem sungin eru undir dansinum eða „gleðir“ - skemmtanir þar sem slíkur dans er stundaður. Þekktasti vikivaki nútímans er eflaust dansinn sem er stiginn á Ólafsvöku í Færeyjum við söguljóðið Orminn langa síðustu helgina í júlí ár hvert.

Kvæðin

Nú á dögum er hugtakið vikivaki regnhlífarhugtak yfir sagnadansa (epísk miðaldadanskvæði frá Mið-Evrópu sem dreifðu sér um öll Norðurlönd), vikivakakvæði (lýrísk kvæði, ort af Íslendingum), vikivakaleiki og aðra íslenska dansleiki.

Vikivakar hafa yfirleitt viðlag en stuðlar og höfuðstafir eru óreglulegir, einkum í sagnadönsum. Þó eru bragreglur í fastari skorðum í vikivakakvæðum, frumortum af Íslendingum.

Dansinn

Á Ólafsvöku stendur einn forsöngvari á miðju gólfi og kveður en allir taka undir í viðkvæði.

Vikivaki er oft í heimildum einungis kallaður „dans“ og kvæðin „danskvæði“. Vikivaki er yfirleitt hringdans, þar sem þátttakendur haldast í hendur eða hver um axlir annars og stíga tvö dansspor til vinstri og eitt til hægri, með ýmsum breytum, svo sem að stappa í gólfið í áttunda hverju spori. Þegar löng kvæði eru sungin undir er gjarnan stigið fastar í gólfið þegar kemur að dramatískum augnablikum í sögunni.

Dæmi um þekkta vikivaka

Dæmi um þekkta vikivaka eru t.d:

Ásu dans (sagnadans)
Ásukvæði (sagnadans)
Draumkvæði (Stjúpmóðurkvæði) (sagnadans)
Drykkjuspil (vikivakakvæði)
Hani, krummi, hundur, svín (íslenskur dansleikur)
Hjartarleikur (vikivakaleikur)
Hoffinsleikur (vikivakaleikur)
Komdu til mín fyrsta kvöldið jóla (íslenskur dansleikur)
Konuríki (sagnadans)
Máninn hátt á himni skín (álfadans)
Nú er glatt hjá álfum öllum (álfadans)
Nú er glatt í hverjum hól (álfadans)
Ormurinn langi (færeyskur sagnadans)
Ólafur liljurós (sagnadans)
Ólöfar kvæði (sagnadans)
Regin smiður (færeyskur sagnadans)
Taflkvæði (Jómfrú situr í hæga loft) (sagnadans)
Tófukvæði (sagnadans)
Tunnan valt (íslenskur dansleikur)
Vallarakvæði systrabana (sagnadans)
Vefarinn (íslenskur dansleikur)

Annað

Vikivaki er stiginn í lokaatriði kvikmyndarinnar Dalalíf.

Tengt efni

Tenglar

„Hvað er vikivaki?“. Vísindavefurinn.