Sprengisandur
Sprengisandur (í sumum fornritum aðeins nefndur Sandur) er gróðursnauð og örfoka háslétta á miðhálendi Íslands. Suðurmörk Sprengisands miðast venjulega við Þjórsárver og norðanmörkin við Kiðagil, að austan teygir hann sig að rótum Tungnafellsjökuls og að Skjálfandafljóti, en að vestan að Þjórsá og þaðan norður með austurjaðri Hofsjökuls. Sprengisandur er ekki samfellt sandflæmi eða sandauðn þótt nafn hans gæti bent til þess. Grýttur jökulruðningur þekur stór flæmi en áreyrar og sandar eru meðfram ám. Þar eru einnig hraun, Tunguhraun, sem þekur allstórt svæði norðan Tungnafellsjökuls. Fjórðungsalda er móbergsfell á miðjum Sprengisandi og vestan undir því er Fjórðungsvatn, stærsta stöðuvatnið á svæðinu. Um Sprengisand liggur Sprengisandsleið, forn fjallvegur sem tengir Norðurland og Suðurland. Allmikil umferð er um Sprengisand, einkum að sumarlagi. Ferðafélag Íslands reisti hús í Nýjadal við rætur Tungnafellsjökuls árið 1967 og þar er ágæt gistiaðstaða og tjaldstæði.
Hinir þjóðkunnu söngtextar Á Sprengisandi eftir Grím Thomsen og Yfir kaldan eyðisand eftir Kristján Jónsson fjallaskáld gerast á Sprengisandi.
Tengt efni
[breyta | breyta frumkóða]Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]
- Yfir sandinn; fyrsti hluti; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1997
- Yfir sandinn; annar hluti; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1997
- Sprengisandur; grein í Eimreiðinni 1903
Þessi Íslandsgrein sem tengist landafræði er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.