Granatepli
| Granatepli | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ávöxtur granateplis
| ||||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Tvínefni | ||||||||||||||||
| Punica granatum L. |
Granatepli (eða kjarnepli) (fræðiheiti: Punica granatum) er sumargræn jurt sem er runni eða lítið tré sem ber ávexti. Það verður 5-8 metra á hæð. Það er upprunnið frá landsvæðum í Afganistan og Íran til Himalajafjalla í Norður Indlandi og hefur verið ræktað frá fornu fari í löndunum við Miðjarðarhafið og Kákasus. Það er einnig ræktað í Armeníu, Íran, Indlandi og þurrari hlutum suðaustur Asíu, Malaja og Austur-Indíum og frumskógabelti Afríku. Það tekur um það bil 2-3 ár þangað til að tréð ber ávexti.
Lýsing
[breyta | breyta frumkóða]Granatepli kemum frá Persíu (Íran) og hefur verið ræktað í Georgíu, Armeníu og við Miðjarðarhafið í margar aldir. Í Georgíu og Armeníu og austur fyrir Svartahafið vex Granatepli villt.
Granatepli barst til Suður-Ameríku og Kaliforníu með spænskum landnemum árið 1769 og er nú ræktað aðallega í þurrari hlutum Kalíforníu og Arizona þar sem unninn er ávaxtasafi úr berjum þess. Ávextir granateplis eru taldir heilsubætandi og fyrirbyggja sjúkdóma.
Blóm granateplis eru skærrauð, 3 sm að þvermáli með fjórum til fimm krónublöðum. Ávöxturinn er milli sítrónu og greipaldins að stærð, 5-12 sm í þvermál, aldinið er rautt og inniheldur um 600 fræ. Granatepli þolir vel þurrk. Á svæðum þar sem mikið úrkoma er þá skemmast ræturnar oft vegna sveppasýkingar.Granatepli þolir frost allt að −10 °C.
Annað
[breyta | breyta frumkóða]Orðið granatepli þýðir „epli með fræum“ (frá latneska orðinu grānātus þ.e. með fræum), enda er ávöxturinn stundum nefndur kjarnepli á íslensku. Fræ Granateplis eru borðuð hrá. Granateplasafi er vinsæll drykkur í Mið-Austurlöndum og er notaður í írönskum og indverskum réttum. Borgin Granada á Spáni ber nafn eftir þessum ávöxt.
