Fara í innihald

Frjálslyndi flokkurinn (Ítalía)

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Frjálslyndi flokkurinn
Partito Liberale Italiano
Stofnár 8. október 1922
Lagt niður 6. febrúar 1994
Stjórnmálaleg
hugmyndafræði
Frjálslyndi, íhaldsstefna
Einkennislitur Blár  

Frjálslyndi flokkurinn á Ítalíu (ítalska: Partito Liberale Italiano eða PLI) er stjórnmálaflokkur sem á sér mjög gamlar rætur í ítölskum stjórnmálum, þótt núverandi flokkur með þessu nafni hafi formlega verið stofnaður fyrst 5. júlí 1997 sem Partito Liberale. Meginstraumar í stjórnmálastefnu flokksins eru andklerkastefna (sem var eitt af megineinkennum frjálslyndra stjórnmálamanna fyrir tíma skipulagðra stjórnmálaflokka) og frjálshyggja í efnahagsmálum, en innri átök í flokknum hafa oft snúist um það hvaða áherslu skuli leggja á hvort þessara atriða í stefnu flokksins.

Stofnun frjálslynds stjórnmálaflokks

[breyta | breyta frumkóða]

Fyrsti frjálslyndi flokkurinn á Ítalíu var stofnaður árið 1921, af stjórnmálamönnum sem litu á sig sem arftaka hinnar frjálslyndu borgarastéttar, manna eins og Camillo Cavour og Giovanni Giolitti. Þessi flokkur leystist upp við valdatöku fasista. Einn af fyrrum ráðherrum þessa flokks, Benedetto Croce, stofnaði svo nýjan frjálslyndan flokk 1943. Þessi flokkur tók virkan þátt í andspyrnuhreyfingunni og átti aðild að þjóðstjórnum Ivanoe Bonomi og Ferruccio Parri og átti meðal annars þátt í að fella þá síðastnefndu. Í þjóðaratkvæðagreiðslunni um konungsvaldið, var flokkurinn hlynntur því að Ítalía yrði áfram konungsríki. Flokkurinn tók þátt í samningu nýrrar stjórnarskrár Ítalíu.

Á þessum tíma áttu frjálslyndir tvo forseta, Enrico De Nicola (1946-1948), fyrsta eiginlega forseta Ítalíu, og Luigi Einaudi (1948-1955).

Flokkurinn náði sér í raun aldrei á strik í ítölskum stjórnmálum á 20. öld og var alla tíð smáflokkur sem aldrei náði 10% fylgi í kosningum. Afstaða flokksins, fyrir trúfrelsi og aðskilnaði ríkis og kirkju og gegn þjóðnýtingu raforkufyrirtækja, skipaði honum ýmist í hóp með hægriflokkum eða róttækum vinstriflokkum, og flokkurinn varð helsti andstæðingur þeirrar vinstri-miðjustefnu sem var ríkjandi á Ítalíu, með stjórnmálabandalagi kristilegra demókrata og sósíalista. Ekki voru allir sáttir við þessa stefnu flokksins og árið 1955 klauf hópur sig út og myndaði róttæka flokkinn, sem þótti nær hefðbundinni frjálslyndri afstöðu Benedetto Croce en frjálshyggju Luigi Einaudi.

Fimmflokkurinn og Mani pulite

[breyta | breyta frumkóða]

Á 9. áratugnum gekk flokkurinn inn í Fimmflokkinn sem var bandalag stjórnarflokkanna til 1992. Flokkurinn blandaðist inn í hneykslismálið kringum Mani pulite, þrátt fyrir að hann virtist í fyrstu geta staðið utan við það. Frjálslyndur heilbrigðisráðherra, Francesco De Lorenzo, varð einn af hötuðustu stjórnmálamönnum Ítalíu, þegar í ljós kom að hann hafði stolið fé úr sjóðum heilbrigðisþjónustunnar og gefið leyfi til lyfjasölu á grundvelli mútugreiðslna. Hann þóttist síðan fá taugaáfall til að losna úr fangelsi og birtist í réttarsal órakaður og óhreinn, en reyndist síðan vera alfrískur, þar sem náðust myndir af honum vel til höfðum og brosandi á veitingastað í Róm. Hann hafði þá notað tímann utan fangelsisins til að brenna skjöl sem hefðu getað sakfellt hann frekar.

Endurstofnun

[breyta | breyta frumkóða]

Eftir Mani pulite leystist flokkurinn upp og flestir meðlimir hans gengu í nýstofnaðan hægriflokk Silvio Berlusconi, Forza Italia. Nýr flokkur með þessu nafni var svo stofnaður árið 1997 og hefur stefnuskrá sem skipar sér með frjálshyggju Luigi Einaudi og gegn þeirri vinstri-miðjunálgun sem einkenndi flokkinn í Fimmflokknum, og þykir tengjast hnignun hans.

Gengi í kosningum

[breyta | breyta frumkóða]
1948: 3,8% - 19 fulltrúar
1953: 3,0% - 13 fulltrúar
1958: 3,5% - 17 fulltrúar
1963: 7,0% - 39 fulltrúar
1968: 5,3% - 31 fulltrúar
1972: 3,9% - 20 fulltrúar
1976: 1,3% - 5 fulltrúar
1979: 1,9% - 9 fulltrúar
1983: 2,9% - 16 fulltrúar
1987: 2,1% - 11 fulltrúar
1992: 2,8% - 17 fulltrúar