Bambus

Bambus
	; Bambusskógur í Kyoto í Japan
Vísindaleg flokkun
Ríki:	Jurtaríki (Plantae);
Fylking:	Dulfrævingar (Magnoliophyta);
Flokkur:	Einkímblöðungar (Liliopsida);
Ættbálkur:	Grasættbálkur (Poales);
Ætt:	Grasaætt (Poaceae);
Undirætt:	Bambusoideae; Luerss. (1893)
Fjölbreytni
	>1,400 tegundir i 115 ættkvíslum
Yfirættir
	Arundinarieae; Bambuseae; Olyreae;
Samheiti
	Olyroideae Pilg. (1956); Parianoideae Butzin (1965);

Bambus (fræðiheiti: Bambusoideae) er undirætt stórvaxinna hitabeltisjurta af grasaætt með holum stönglum.

Skipting í ættflokka

Ættartré bambus innan BOP clade grasa, eins og lagt hefur verið til með rannsóknum á grasaættinni (Poaceae) í heild^[1] og á bambus sérstaklega.^[2].

BOP clade

Bambusoideae

	Bambuseae (viðarkenndur hitabeltis bambus)

	Olyreae (jurtkenndur bambus)

Arundinarieae (viðarkenndur bambus frá tempraða beltinu)

Pooideae

Oryzoideae

Útbreiðsla

Bambustegundir finnast í mismunandi loftslagi, frá köldum fjöllum til heitra hitabeltissvæða. Þær vaxa þvert yfir Austur-Asíu, frá 50°N á Sakhalin^[3] til Norður-Ástralíu og vestur til Himalajafjalla á Indlandi.^[4] Einnig vaxa þær í Afríku sunnan Sahara^[5] og í Ameríku frá suðvesturríkjum Bandaríkjanna^[6] suður til Argentínu og Síle, með suðurmörk útbreiðslu við 47°S. Á meginlandi Evrópu er ekki vitað um neinar innlendar bambustegundir.^[7]

Ræktun og nytjar

Bambus er ræktaður um nær allan heim, bæði til skrauts og nytja (viður, pappír, trefjar í fatnað, grasalækningar og fæða). Á Íslandi hefur gulbambus verið ræktaður í áratugi.^[8] Tegundir af ættkvíslinni Phyllostachys þola margar hverjar allt að -20°C.

Vaxtargerðir

Aðallega eru til tvær vaxtargerðir af bambus, annaðhvort hnausavöxtur(ekki ágengur) eða skriðull vöxtur. Hnaustegundirnar, eins og til dæmis í ættkvíslinni Fargesia, vaxa í stórum og þéttum hnausum og breiðast tiltölulega hægt út. Rótarkerfi hvers hnauss getur verið víðáttumikið og keppt kröftuglega við nærliggjandi plöntur. Skriðull bambus, eins og í ættkvíslinni Phyllostachys, getur hins vegar verið mjög ágengur og tekið yfir stór svæði á stuttum tíma.

Tilvísanir

↑ Grass Phylogeny Working Group II (2012). „New grass phylogeny resolves deep evolutionary relationships and discovers C₄ origins“. New Phytologist. 193 (2): 304–312. doi:10.1111/j.1469-8137.2011.03972.x. ISSN 0028-646X.
↑ Kelchner S, Bamboo Phylogeny Working Group (2013). „Higher level phylogenetic relationships within the bamboos (Poaceae: Bambusoideae) based on five plastid markers“ (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 67 (2): 404–413. doi:10.1016/j.ympev.2013.02.005. ISSN 1055-7903. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann 5. júní 2015. Sótt 11. nóvember 2015.
↑ Newell, J (2014). „Chapter 11: Sakhalin Oblast“. The Russian Far East: A Reference Guide for Conservation and Development (PDF). McKinleyville, California: Daniel & Daniel. bls. 376, 384–386, 392, 404. Sótt 18. júní.
↑ Bystriakova, N.; Kapos, V.; Lysenko, I.; Stapleton, C. M. A. (september). „Distribution and conservation status of forest bamboo biodiversity in the Asia-Pacific Region“. Biodiversity and Conservation. 12 (9): 1833–1841. doi:10.1023/A:1024139813651. Sótt 12. ágúst 2009.^{[óvirkur tengill]}
↑ „Gorillas get drunk on bamboo sap“. The Daily Telegraph. 23. mars. Afrit af upprunalegu geymt þann 26. mars 2009. Sótt 12. ágúst 2009.
↑ „Arundinaria gigantea (Walt.) Muhl. giant cane“. PLANTS Database. USDA.
↑ editor-in-chief, Anthony Huxley, editor, Mark Griffiths, managing editor, Margot Levy. (1992). Huxley, A. (ritstjóri). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan New RHS Dictionary of Gardening. ISBN 0-333-47494-5.
↑ Garðblómabókin eftir Hólmfríði A. Sigurðardóttir 2005

Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.

[GPWGII-1] Grass Phylogeny Working Group II (2012). „New grass phylogeny resolves deep evolutionary relationships and discovers C₄ origins“. New Phytologist. 193 (2): 304–312. doi:10.1111/j.1469-8137.2011.03972.x. ISSN 0028-646X.

[Kelchner2013-2] Kelchner S, Bamboo Phylogeny Working Group (2013). „Higher level phylogenetic relationships within the bamboos (Poaceae: Bambusoideae) based on five plastid markers“ (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 67 (2): 404–413. doi:10.1016/j.ympev.2013.02.005. ISSN 1055-7903. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann 5. júní 2015. Sótt 11. nóvember 2015.

[3] Newell, J (2014). „Chapter 11: Sakhalin Oblast“. The Russian Far East: A Reference Guide for Conservation and Development (PDF). McKinleyville, California: Daniel & Daniel. bls. 376, 384–386, 392, 404. Sótt 18. júní.

[Bystriakova_et_al-4] Bystriakova, N.; Kapos, V.; Lysenko, I.; Stapleton, C. M. A. (september). „Distribution and conservation status of forest bamboo biodiversity in the Asia-Pacific Region“. Biodiversity and Conservation. 12 (9): 1833–1841. doi:10.1023/A:1024139813651. Sótt 12. ágúst 2009.^{[óvirkur tengill]}

[gorilla-5] „Gorillas get drunk on bamboo sap“. The Daily Telegraph. 23. mars. Afrit af upprunalegu geymt þann 26. mars 2009. Sótt 12. ágúst 2009.

[6] „Arundinaria gigantea (Walt.) Muhl. giant cane“. PLANTS Database. USDA.

[rhs-7] tor-in-chief, Anthony Huxley, editor, Mark Griffiths, managing editor, Margot Levy. (1992). Huxley, A. (ritstjóri). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan New RHS Dictionary of Gardening. ISBN 0-333-47494-5.

[8] Garðblómabókin eftir Hólmfríði A. Sigurðardóttir 2005

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]