Emmanuelle Charpentier
| Örverufræði, lífefnafræði 20. og 21. öld | |
|---|---|
 | |
| Nafn: | Emmanuelle Charpentier |
| Fædd: | 11. desember 1968 |
| Svið: | Örverufræði, lífefnafræði, erfðafræði |
| Markverðar uppgötvanir: |
CRISPR |
| Alma mater: | Háskóli Pierre og Marie Curie Pasteur-stofnunin |
| Helstu vinnustaðir: |
Læknisfræðiskólinn í Hanover Max Planck-smitrannsóknastofnunin Háskólinn í Umeå Vínarháskóli |
| Verðlaun og nafnbætur: |
Wolf-verðlaunin í læknisfræði (2020) Nóbelsverðlaunin í efnafræði (2020) |
Emmanuelle Marie Charpentier (f. 11. desember 1968) er franskur örverufræðingur, erfðafræðingur og lífefnafræðingur. Hún vann til Nóbelsverðlauna í efnafræði árið 2020 ásamt Jennifer Doudna fyrir þróun þeirra á CRISPR-erfðatækninni. Charpentier er meðlimur í frönsku vísindaakademíunni og frönsku tækniakademíunni.
Menntun og störf
[breyta | breyta frumkóða]Emmanuelle Charpentier nam lífefnafræði og örverufræði við Pasteur-stofnunina frá 1992 til 1995. Hún útskrifaðist árið 1995 með doktorsgráðu í örverufræði frá Háskóla Pierre og Marie Curie árið 1995. Frá árinu 1995 vann hún nýdoktorsrannsóknir í Bandaríkjunum við Rockefeller-háskóla í New York, við læknadeild New York-háskóla, við Skirball-stofnunina í New York og við Rannsóknarbarnaspítala Heilagrar Júttu í Memphis.[1]
Árið 2002 réð formaður rannsóknarhóps Charpentier sem gestaprófessor og síðan lektor við Vínarháskóla í Austurríki og hélt hún þeirri stöðu til ársins 2009. Árið 2009 var hún ráðin dósent við Háskólann í Umeå og stýrði þar rannsóknarteymi.
Árið 2013 varð hún prófessor við læknisfræðiskólann í Hanover og við smitrannsóknastofnunina í Brúnsvík í Þýskalandi.
Árið 2014 vann Charpentier til Alexander von Humboldt-prófessorsverðlaunanna. Hún hefur síðan þá unnið hjá þremur stofnunum; í Umeå, Hanover og Brúnsvík.[2]
Í apríl árið 2014 tilkynnti félagið CRISPR Therapeutics, sem Charpentier stofnaði ásamt Rodger Novak og Shaun Foy, að það hefði aflað 25 milljarða Bandaríkjadala til að þróa erfðabreytingatækni á grundvelli CRISPR-Cas9-tækninnar í lækningaskyni.[3][4][5]
Árið 2015 var Emmanuelle Charpentier ráðin sem framkvæmdastjóri Max Planck-stofnunarinnar fyrir smitfræði í Berlín. Frá 2018 hefur hún verið framkvæmdastjóri Max Planck-rannsóknarmiðstöðvarinnar í sýklavísindum.
Framlög til vísinda
[breyta | breyta frumkóða]Emmanuelle Charpentier vinnur við stýringu á genatjáningu frá sjónarhorni ríbósakjarnsýra og við sameindagrundvöll smitunar. Hún hefur einnig fengist við rannsóknir á því hvernig gerlar berjast gegn sýkingum.
Hún varð heimsfræg með því að greina hlutverk próteinsins Cas9 í ónæmiskerfi tiltekinna gerla. Hún fann jafnframt upp CRISPR/Cas9-erfðatæknina ásamt Jennifer Doudna, sem hefur gerbylt sviði erfðatækninnar.[6] Fyrir þessa uppgötvun hefur Charpentier unnið til fjöldra mikilsvirtra verðlauna og viðurkenninga, þar á meðal Nóbelsverðlaunanna í efnafræði árið 2020.[7]
Einkahagir
[breyta | breyta frumkóða]Emmanuelle Charpentier fæddist í úthverfunum sunnan við París. Hún á tvær eldri systur.[8]
Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ Florence Rosier (19. janúar 2015). „Emmanuelle Charpentier le charmant petit monstre du génie génétique“ (franska). Le Monde. Sótt 7. október 2020.
- ↑ „Charpentier lab“ (enska). Sótt 7. október 2020.
- ↑ „CRISPR - Cas9 : intervenir sur l'ADN humain ? Des chercheurs alertent sur le risque de dérive éthique“. www.industrie-techno.com. Sótt 7. október 2020.
- ↑ „CRISPR“. crisprtx.com. Sótt 7. október 2020.
- ↑ Yann Verdo, « Crispr, la découverte qui met la génétique en ébulltion », Les Échos Week-end, 15. apríl 2016.
- ↑ Martin Jinek (2012). „Programmable dual-RNA-guided DNA endonuclease in adaptive bacterial immunity“. Science (enska). 337 (6096): 816–821. doi:10.1126/science. PMID 22745249.
- ↑ „Génétique : le Nobel de chimie à la Française Emmanuelle Charpentier et l'Américaine Jennifer Doudna“ (franska). Le Figaro. 7. október 2020. Sótt 7. október 2020.
- ↑ „Emmanuelle Charpentier: une existence dédiée à la science“. letemps.ch (franska). 21. apríl 2015. Sótt 7. október 2020.
