Taxodium
| Taxodium Tímabil steingervinga: Snið:Fossil range | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Tegundir | ||||||||||||
|
Taxodium ascendens |
Taxodium er ættkvísl einnar þriggja mjög flóðaþolinna barrtrjáa í grátviðarætt, (Cupressaceae). Ættkvíslarheitið er dregið af latneska fræðiheitinu taxus, fyrir "ývið", og gríska orðinu εἶδος (eidos), sem þýðir "sem líkist."[1] Innan ættarinnary, Taxodium er skyldust Glyptostrobus (Glyptostrobus pensilis) og Cryptomeria (Cryptomeria japonica).
Tegundir Taxodium eru frá suðurhluta meginlands Norður-Ameríku og þær eru lauffellandi í norðurhlutanum og hálfsígrænar í sunnantil. Þetta eru stór tré, að 30 til 46 m há og 2 til 3 m (einstaka sinnum 11 m) í þvermál. Barrnálarnar eru 0,5 til 2 sm langar, í skrúfgang eftir greininni, undnar í grunninn svo að þær eru í flötum röðum sitt hvorum megin á sprotanum. Könglarnir eru hnattlaga, 2 til 3,5 sm í þvermál, með 10 til 25 köngulskeljum, hver með 1 til 2 fræjum; þau þroskast á 7 til 9 mánuðúm eftir frjóvgun, þegar þeir sundrast til að sleppa fræjunum. Frjókönglarnir eru í hangandi klösum, og losa frjókornin snemma vors. Taxodium tegundir mynda "pneumatophores", eða sýprusrætur , þegar þær vaxa í eða við vatn; þessir útvextir sem standa upp úr vatninu eru sagðir hjálpa rótarkerfinu við að anda. Önnur kenning er að þær beini jarðvegi að trénu svo það fái enn meiri rótarfestu og næringu
Tegundir
[breyta | breyta frumkóða]Það eru þrjár núlifandi tegunudir af Taxodium en sumir grasafræðingar telja þær bara eina eða tvær, og eru hinar þá afbrigði. Þær eru frábrugðnar í búsvæði en blandast þar sem þær vaxa nálægt hver annarri.
| Mynd | Fræðiheiti | Nafn | Útbreiðsla |
|---|---|---|---|
 |
Taxodium ascendens Brongn. | Tjarnasýprus | Kemur fyrir innan útbreiðslusvæðis fenjasýpruss, en eingöngu á suðaustur strandsléttum frá Norður-Karólína til Louisiana. Hann kemur fyrir í hægum mýraám en:Blackwater_river, tjörnum og mýrum án mikils árframburðar. |
.png) |
Taxodium distichum (L.) Rich. | Fenjasýprus | Vex í mestöllu suðaustur Bandaríkjunum, frá Delaware til Texas, sérstaklega Louisiana og inn til landsins upp með Mississippifljóti til suður Indiana. Hann vex aðallega meðfram ám með miklum árframburði. |
 |
Taxodium mucronatum Ten. | Montezuma cypress, ahuehuete, sabino | Vex frá neðrihluta Rio Grandedals suður til hálendis Guatemala, og er frábrugðinn hinum tegundunum með að vera að mestu sígrænn. Eintak í Santa María del Tule, Oaxaca, „Árbol del Tule”, er 43 m hátt og er með gildastan bol allra trjáa: 11.42 m í þvermál. Það vex á bökkum áa og lækja, en ekki í mýrum eins og hinar tegundirnar. |
- †Taxodium dubium (Sternb.) Heer
Áður taldar með
[breyta | breyta frumkóða]- Glyptostrobus pensilis (Staunton ex D.Don) K.Koch (sem T. japonicum var. heterophyllum Brongn.)
- Sequoia sempervirens (D.Don) Endl. (sem T. sempervirens D.Don)[2]
Þróun
[breyta | breyta frumkóða]
Forsögulega var Taxodium mun algengari á norðurhveli en hann er nú. Elstu steingerfingarnir eru frá síðla Krít í Norður-Ameríku. Tegundin var í Evrópu þangað til fyrir 2,5 milljón árum síðan (Plíósentímabilið).[3]
Sjá einnig
[breyta | breyta frumkóða]Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ Everett, Thomas H. (1982). The New York Botanical Garden Illustrated Encyclopedia of Horticulture. 10. árgangur. Taylor & Francis. bls. 3299. ISBN 978-0-8240-7240-7.
- ↑ „GRIN Species Records of Taxodium“. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. Afrit af upprunalegu geymt þann 24. september 2015. Sótt 30. nóvember 2010.
- ↑ Eckenwalder, James E. Conifers of the World. Timber Press. bls. 591. ISBN 978-0-88192-974-4.
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]- Gymnosperm Database - Taxodium
- Corkscrew Swamp Sanctuary website
- National Audubon Society, undated. Corkscrew Swamp Sanctuary. A Companion Field Guide. Artype Inc., Ft. Myers. 25 p.
