„Hólavallagarður“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við

Innfellt

Útgáfa síðunnar 29. desember 2018 kl. 05:04

Hólavallagarður (oft kallaður Suðurgötukirkjugarður eða Hólavallakirkjugarður) er stór kirkjugarður í vesturbæ Reykjavíkur. Fyrst var grafið í hann árið 1838 og er hann stærsti íslenski kirkjugarðurinn frá 19. öld. Hann tók við af kirkjugarði Víkurkirkju sem var þar sem nú er torg, oft nefnt fógetagarðurinn, á horni Aðalstrætis og Kirkjustrætis. Að honum liggja Suðurgata í austri, Hringbraut í suðri, Ljósvallagata í vestri og Hólatorg og Kirkjugarðsstígur í norðri. Elsti hlutinn er sá sem er næstur miðbænum, norðausturhornið. Nærri garðinum miðjum er klukknaport. Þegar búið var að úthluta öllum gröfum í garðinum árið 1932 tók Fossvogskirkjugarður við sem aðalkirkjugarður borgarinnar. Enn er þó stundum grafið í honum, í gamla fjölskyldugrafreiti sem hafa verið fráteknir lengi. Árið 2003 voru 28 grafnir þar, ýmist í kistum eða duftkerjum. Kirkjugarðar Reykjavíkurprófastsdæma sjá um garðinn. Hann þjónar einnig sem grenndarskógur fyrir Melaskóla.

Legsteinar og krossar í garðinum eru eins fjölbreyttir og við má búast eftir tæpra tveggja alda notkun. Sumir steinarnir eru mjög stórir og veglegir, og bera menningarsögu Íslendinga vitni. Gróðurfar í garðinum er einnig fjölbreytt; þar er að finna á annað hundrað tegunda af jurtum og trjám, sem sýna m.a. hvað fólki hefur þótt við hæfi að gróðursetja á leiði fyrr á tíð. Má þar meðal annars finna mikið af greni, hlyn, björk og reyni, það elsta síðan á millistríðsárunum. Samkvæmt deiliskipulagi Reykjavíkurborgar frá 2003 fellur garðurinn undir hverfisvernd. Hún telst ekki vera formleg friðlýsing, en skoðast sem viljayfirlýsing borgaryfirvalda um að varðveita garðinn og að fara varlega við breytingar á honum. Fyrir utan tvær stækkanir á 19. og 20. öld, hefur garðinum lítið verið breytt. Um aldamótin 2000 voru megingangstígar hellulagðir og ljósker sett upp til viðbótar við nokkra ljósastaura sem þar voru fyrir. Krossar og grindverk úr járni setja svip sinn á garðinn, en hann mun vera einn fárra kirkjugarða í Evrópu þar sem slíkt var ekki tekið niður og brætt upp til hergagnaframleiðslu í stríðum 20. aldar. Múrinn sem umlykur Hólavallakirkjugarð þykir einnig merkur; hann er að hluta til hlaðinn en að hluta til steyptur. Lítið hefur verið hróflað við elsta hluta garðsins, og telst það ólíkt því sem gerist í öðrum gömlum norrænum kirkjugörðum, þar sem elstu hlutarnir eru gjarnan sléttaðir.

Listfræðingurinn Björn Th. Björnsson kallaði Hólavallagarð „stærsta og elsta minjasafn“ Reykjavíkur í bókinni Minningarmörk í Hólavallagarði og Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður hefur tekið í sama streng. Hann er heimild um list- og táknfræði, persónusögu og ættfræði og stefnur í byggingarlist, minningarmörkum, garðyrkju og handverki. Lágmyndir af hinum látnu eru á þónokkrum legsteinum, margar þeirra eftir myndhöggvarana Einar Jónsson og Ríkarð Jónsson. Garðurinn var tilnefndur til umhverfisverðlauna Norðurlandaráðs árið 2005.

Þekkt fólk sem er grafið í Hólavallagarði

Meðal þekktra einstaklinga sem voru jarðaðir í Hólavallakirkjugarði má telja eftirfarandi:

Jón Sigurðsson, forseti Alþingis (1811-1879)
Benedikt Gröndal, skáld og fræðimaður
Hannes Hafstein, skáld og þingmaður
Indriði Einarsson, skáld og fræðimaður
Jón Magnússon, forsætisráðherra
Þorsteinn Erlingsson, skáld
sr. Bjarni Jónsson, Dómkirkjuprestur
Thor Jensen, athafnamaður
Sveinbjörn Egilsson, skáld og skólastjóri
Ingibjörg H. Bjarnason, fyrsta konan sem kjörin var á Alþingi og skólastýra
Bríet Bjarnhéðinsdóttir, baráttukona fyrir kvenréttindum
Fjólk sem lést af völdum Spænskuveikinnar árið 1918. Í garðinum eru a.m.k tvær fjöldagrafir. <references>http://www.visir.is/g/2018181118877

Árni Þorsteinsson, Landfógeti.
Sveinbjörn Sveinbjörnsson, Tónskáld.
Pjetur Pjetursson, Biskup yfir Íslandi.
Jón Sigurðsson
Jóhannes Sveinsson Kjarval

Tengt efni

Sturlukapella

Heimild

Þingsályktunartillaga um varðveislu Hólavallagarðs, flutt á 133. löggjafarþingi 2006-2007. Flm.: Ásta R. Jóhannesdóttir, Sólveig Pétursdóttir, Össur Skarphéðinsson, Jón Kristjánsson, Guðmundur Hallvarðsson, Jóhanna Sigurðardóttir, Ögmundur Jónasson, Magnús Þór Hafsteinsson, Guðrún Ögmundsdóttir, Mörður Árnason, Helgi Hjörvar, Ágúst Ólafur Ágústsson, Anna Kristín Gunnarsdóttir.

Tengill

Hólavallakirkjugarður á Gardur.is

@@ Lína 1: / Lína 1: @@
 [[Mynd:Holavallagardur 01.jpg|thumb|right|Hólavallagarður á sólríkum degi.]]
 [[Mynd:Cemetery (4543843090).jpg|thumbnail|Stæðilegt tré í garðinum.]]
-'''Hólavallagarður''' (oft kallaður ''Suðurgötukirkjugarður'' eða ''Hólavallakirkjugarður'') er stór [[kirkjugarður]] í vesturbæ [[Reykjavík]]ur. Fyrst var grafið í hann árið [[1838]] og er hann stærsti íslenski kirkjugarðurinn frá [[19. öld]]. Hann tók við af kirkjugarði [[Víkurkirkja (Reykjavík)|Víkurkirkju]] sem var þar sem nú er torg, oft nefnt fógetagarðurinn, á horni [[Aðalstræti]]s og [[Kirkjustræti]]s. Að honum liggja [[Suðurgata]] í austri, [[Hringbraut]] í suðri, [[Ljósvallagata]] í vestri og [[Hólatorg]] og [[Kirkjugarðsstígur]] í norðri. Elsti hlutinn er sá sem er næstur miðbænum, norðausturhornið. Nærri garðinum miðjum er klukknaport. Þegar búið var að úthluta öllum gröfum í garðinum árið [[1932]] tók [[Fossvogskirkjugarður]] við sem aðalkirkjugarður borgarinnar. Enn er þó stundum grafið í honum, í gamla fjölskyldugrafreiti sem hafa verið fráteknir lengi. Árið [[2003]] voru 28 grafnir þar, ýmist í kistum eða duftkerjum. [[Kirkjugarðar Reykjavíkurprófastsdæma]] sjá um garðinn. Hann þjónar einnig sem [[grenndarskógur]] fyrir [[Melaskóli|Melaskóla]].
+'''Hólavallagarður''' (oft kallaður ''Suðurgötukirkjugarður'' eða ''Hólavallakirkjugarður'') er stór [[kirkjugarður]] í vesturbæ [[Reykjavík]]ur. Fyrst var grafið í hann árið [[1838]] og er hann stærsti íslenski kirkjugarðurinn frá [[19. öld]]. Hann tók við af kirkjugarði [[Víkurkirkja (Reykjavík)|Víkurkirkju]] sem var þar sem nú er torg, oft nefnt fógetagarðurinn, á horni [[Aðalstræti]]s og [[Kirkjustræti]]s. Að honum liggja [[Suðurgata]] í austri, [[Hringbraut]] í suðri, [[Ljósvallagata]] í vestri og [[Hólatorg]] og [[Kirkjugarðsstígur]] í norðri. Elsti hlutinn er sá sem er næstur miðbænum, norðausturhornið. Nærri garðinum miðjum er klukknaport.  Þegar búið var að úthluta öllum gröfum í garðinum árið [[1932]] tók [[Fossvogskirkjugarður]] við sem aðalkirkjugarður borgarinnar. Enn er þó stundum grafið í honum, í gamla fjölskyldugrafreiti sem hafa verið fráteknir lengi. Árið [[2003]] voru 28 grafnir þar, ýmist í kistum eða duftkerjum. [[Kirkjugarðar Reykjavíkurprófastsdæma]] sjá um garðinn. Hann þjónar einnig sem [[grenndarskógur]] fyrir [[Melaskóli|Melaskóla]].
 Legsteinar og krossar í garðinum eru eins fjölbreyttir og við má búast eftir tæpra tveggja alda notkun. Sumir steinarnir eru mjög stórir og veglegir, og bera menningarsögu Íslendinga vitni. Gróðurfar í garðinum er einnig fjölbreytt; þar er að finna á annað hundrað tegunda af jurtum og trjám, sem sýna m.a. hvað fólki hefur þótt við hæfi að gróðursetja á leiði fyrr á tíð. Má þar meðal annars finna mikið af [[greni]], [[garðahlynur|hlyn]], [[birki|björk]] og [[reynitré|reyni]], það elsta síðan á millistríðsárunum. Samkvæmt deiliskipulagi Reykjavíkurborgar frá 2003 fellur garðurinn undir hverfisvernd. Hún telst ekki vera formleg friðlýsing, en skoðast sem viljayfirlýsing borgaryfirvalda um að varðveita garðinn og að fara varlega við breytingar á honum. Fyrir utan tvær stækkanir á 19. og 20. öld, hefur garðinum lítið verið breytt. Um aldamótin [[2000]] voru megingangstígar hellulagðir og ljósker sett upp til viðbótar við nokkra ljósastaura sem þar voru fyrir. Krossar og grindverk úr járni setja svip sinn á garðinn, en hann mun vera einn fárra kirkjugarða í Evrópu þar sem slíkt var ekki tekið niður og brætt upp til hergagnaframleiðslu í stríðum 20. aldar. Múrinn sem umlykur Hólavallakirkjugarð þykir einnig merkur; hann er að hluta til hlaðinn en að hluta til steyptur. Lítið hefur verið hróflað við elsta hluta garðsins, og telst það ólíkt því sem gerist í öðrum gömlum norrænum kirkjugörðum, þar sem elstu hlutarnir eru gjarnan sléttaðir.
@@ Lína 20: / Lína 20: @@
 * [[Ingibjörg H. Bjarnason]], fyrsta konan sem kjörin var á Alþingi og skólastýra
 * [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir]], baráttukona fyrir kvenréttindum
+* Fjólk sem lést af völdum Spænskuveikinnar árið 1918. Í garðinum eru a.m.k tvær fjöldagrafir. <references>http://www.visir.is/g/2018181118877 <references/>
 <gallery>
 File:Holavallagardur 03.jpg|Árni Þorsteinsson, Landfógeti.