„Suðurnes“: Munur á milli breytinga
Skipti um kort. |
|||
| Lína 1: | Lína 1: | ||
[[Mynd:Suðurnes. |
[[Mynd:Suðurnes in Iceland.svg|thumb|right|Kort af Íslandi sem sýnir Suðurnes lituð rauð.]] |
||
'''Suðurnes''' er heiti sem haft er sem samheiti um þau byggðarlög sem eru á [[Reykjanesskagi|Reykjanesskaga]] sunnan [[Hafnarfjörður|Hafnarfjarðar]], eða sunnan [[Straumur (bær)|Straums]] eins og [[Suðurnesjamenn]] segja oft. Þessi byggðarlög eru [[Vatnsleysustrandarhreppur]] með þéttbýliskjarnann [[Vogar|Voga]], [[Reykjanesbær]] (sem var myndaður 1994 úr Innri- og Ytri [[Njarðvík]], [[Keflavík]] og [[Hafnir|Höfnum]] en sameining var felld í öðrum byggðarlögum), [[Garður]], [[Sandgerði]] og [[Grindavík]]. Á þessu svæði er landnám [[Steinunn gamla|Steinunnar gömlu]], frændkonu Ingólfs, en henni gaf hann [[Rosmhvalanes]] allt sunnan [[Hvassahraun]]s, eins og Landnáma kemst að orði. Einnig landnám [[Molda-Gnúpur|Molda-Gnúps]], sem nam Grindavík. Annars er frásögn [[Landnáma|Landnámu]] um þetta svæði mjög óljós. |
'''Suðurnes''' er heiti sem haft er sem samheiti um þau byggðarlög sem eru á [[Reykjanesskagi|Reykjanesskaga]] sunnan [[Hafnarfjörður|Hafnarfjarðar]], eða sunnan [[Straumur (bær)|Straums]] eins og [[Suðurnesjamenn]] segja oft. Þessi byggðarlög eru [[Vatnsleysustrandarhreppur]] með þéttbýliskjarnann [[Vogar|Voga]], [[Reykjanesbær]] (sem var myndaður 1994 úr Innri- og Ytri [[Njarðvík]], [[Keflavík]] og [[Hafnir|Höfnum]] en sameining var felld í öðrum byggðarlögum), [[Garður]], [[Sandgerði]] og [[Grindavík]]. Á þessu svæði er landnám [[Steinunn gamla|Steinunnar gömlu]], frændkonu Ingólfs, en henni gaf hann [[Rosmhvalanes]] allt sunnan [[Hvassahraun]]s, eins og Landnáma kemst að orði. Einnig landnám [[Molda-Gnúpur|Molda-Gnúps]], sem nam Grindavík. Annars er frásögn [[Landnáma|Landnámu]] um þetta svæði mjög óljós. |
||
Útgáfa síðunnar 18. ágúst 2013 kl. 16:25
Suðurnes er heiti sem haft er sem samheiti um þau byggðarlög sem eru á Reykjanesskaga sunnan Hafnarfjarðar, eða sunnan Straums eins og Suðurnesjamenn segja oft. Þessi byggðarlög eru Vatnsleysustrandarhreppur með þéttbýliskjarnann Voga, Reykjanesbær (sem var myndaður 1994 úr Innri- og Ytri Njarðvík, Keflavík og Höfnum en sameining var felld í öðrum byggðarlögum), Garður, Sandgerði og Grindavík. Á þessu svæði er landnám Steinunnar gömlu, frændkonu Ingólfs, en henni gaf hann Rosmhvalanes allt sunnan Hvassahrauns, eins og Landnáma kemst að orði. Einnig landnám Molda-Gnúps, sem nam Grindavík. Annars er frásögn Landnámu um þetta svæði mjög óljós.
Heildaríbúafjöldi svæðisins er rúmlega 21.000 manns (2010). Í Vatnsleysustrandarhreppi um 1225, í Reykjanesbæ um 13000, í Garði um 1450, í Sandgerði um 1700, í Grindavík um 2700. Lengst af á seinni hluta 20. aldar var heilt byggðarlag á Keflavíkurflugvelli þar sem bandarískir hermenn og fjölskyldur þeirra bjuggu og voru þar yfir 5000 manns þegar mest var, en Keflavíkurstöðin var lögð niður árið 2006. Haustið 2007 hófst útleiga til námsmanna á íbúðum sem áður tilheyrðu varnarliðinu og var þetta hverfi fyrst nefnt Vallarheiði, síðar nefnt Ásbrú og tilheyrir Reykjanesbæ.
Suðurnesin hafa löngum verið einhver mestu útgerðarpláss landsins vegna legu sinnar og nálægðar við fengsæl fiskimið. Dregið hefur úr útgerð og fiskvinnslu síðan kvótakerfið var tekið upp og hafa Suðurnesjamenn selt kvóta í miklum mæli til annarra landshluta. Einnig hafa þeir misst mikinn kvóta vegna sameiningar fyrirtækja. Mest útgerð og fiskvinnsla er í Grindavík, sem byggir afkomu sína nánast eingöngu á þessum atvinnugreinum og beinni og óbeinni þjónustu við þær. Svipað má segja um Sandgerði, en þó hefur dregið talsvert úr útgerð þar á allra síðustu árum. Í Garði er allmikil fiskvinnsla, en lítil sem engin útgerð er þaðan vegna skorts á hafnaraðstöðu. Reykjanesbær er að mestu þjónustu-, iðnaðar- og verslunarbær. Allt svæðið er eitt atvinnusvæði og vinnur fjöldi manns úr öllum byggðarlögunum á Keflavíkurflugvelli eða við Leifsstöð í þjónustu við flugið. Flugstöðin er í reynd stærsti atvinnuveitandinn á svæðinu.[1] Helst er að Grindavík skeri sig úr í þessu sambandi vegna þess að sá bær liggur fjærst hinum. Á undanförnum árum hefur hlutfall atvinnuleysis á Suðurnesjum verið viðvarandi hæst á landinu, sem stafar fyrst og fremst af samdrætti í umsvifum hersins á Keflavíkurflugvelli. Hefur það valdið Suðurnesjamönnum talsverðum búsifjum, en mun að líkindum þegar fram í sækir stuðla að breyttum atvinnuháttum með aukningu í iðnaði og þjónustu. Á Suðurnesjum er hæsta hlutfall líkamsárasa miðað við íbúatölu á landinu[2] og má velta fyrir sér hvort að samband geti verið á milli atvinnuleysis og ofbeldis. Atvinnuleysi á Suðurnesjum í apríl 2010 var 14,6% en var 9,7% á höfuðborgarsvæðinu og 9,0% á landinu öllu.[3]
Á svæðinu eru átta grunnskólar, einn framhaldsskóli, eitt sjúkrahús, sjö kirkjur, eitt kvikmyndahús og auk þess fjöldi verslana og annarra þjónustufyrirtækja.
Mannfjöldi
| Ár | Mannfjöldi | Hlutfall af heildarfjölda á Íslandi |
|---|---|---|
| 1920 | 2.497 | 2,64% |
| 1930 | 2.820 | 2,60% |
| 1940 | 3.472 | 2,86% |
| 1950 | 5.058 | 3,51% |
| 1960 | 8.924 | 4,98% |
| 1970 | 10.584 | 5,17% |
| 1980 | 13.302 | 5,75% |
| 1990 | 15.202 | 5,90% |
| 2000 | 16.491 | 5,79% |
| 2010 | 21.359 | 6,72% |
Tilvísanir
- ↑ Flugstöðin orðin mikilvægasta vinnusvæði Suðurnesja
- ↑ „Flestar líkamsárásir á Suðurnesjum“. 11. maí 2010.
- ↑ „Staða á vinnumarkaði - apríl 2010“ (PDF). Vinnumálastofnun. 11. maí 2010.