Ferdinand Marcos

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Ferdinand Marcos
Ferdinand Marcos (cropped).jpg
Forseti Filippseyja
Í embætti
30. desember 1965 – 25. febrúar 1986
ForsætisráðherraHann sjálfur (1978–1981)
Cesar Virata (1981–1986)
VaraforsetiFernando Lopez (1965–1972)
Enginn (1972–1986)
ForveriDiosdado Macapagal
EftirmaðurCorazon Aquino
Persónulegar upplýsingar
Fæddur11. september 1917
Sarrat, Ilocos Norte, Filippseyjum
Látinn28. september 1989 (72 ára) Honolulu, Havaí, Bandaríkjunum
ÞjóðerniFilippeyskur
StjórnmálaflokkurKilusang Bagong Lipunan
MakiImelda Marcos (g. 1954)
Börn4
HáskóliFilippseyjaháskóli
Undirskrift

Ferdinand Emmanuel Edralin Marcos eldri (11. september 1917 – 28. september 1989) var filippeyskur stjórnmálamaður sem var forseti Filippseyja frá 1965 til 1986. Hann réð sem einræðisherra[1] með herlögum frá 1972 til 1981.[2] Ríkisstjórn hans var alræmd fyrir spillingu,[3][4][5] eyðslusemi[6][7][8] og hrottaskap gagnvart borgurum.[9][10]

Marcos barðist í seinni heimsstyrjöldinni með Bandaríkjunum og kvaðst vera „heiðraðasta stríðshetja Filippseyja“.[11] Þó hefur komið í ljós að margar sögur sem Marcos sagði af stríðsferli sínum voru uppspuni[12][13][14][15][16] og margar skýrslur Bandaríkjahers lýstu því yfir að frásagnir hans af hlutverki sínu í stríðinu væru „falskar“ og „fáránlegar“.[17]

Marcos var í fyrstu héraðslögmaður og vann á fulltrúadeild filippseyska þingsins frá 1949 til 1959 og á öldungadeildinni frá 1959 til 1965. Hann var kjörinn forseti árið 1965 og ríkti við mikinn hagvöxt við byrjun tuttugu ára valdatíðar sinnar.[18] Við lok valdatíðar hennar var hins vegar mikil fátækt í Filippeyjum og ríkið umvafið erlendum skuldum.[19][20][21] Marcos lýsti yfir herlögum í Filippseyjum þann 23. september 1972[22][23][24], endurritaði stjórnarskrána, þaggaði niður í fjölmiðlum[25] og beitti ofbeldi gegn andófsmönnum,[26] múslimum, kommúnistum,[27] og almennum borgurum.[28] Herlögin voru staðfest af 90.77% kjósenda í þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1973 en deilt hefur verið um lögmæti atkvæðagreiðslunnar.[29][30]

Almenn óánægja leiddi til þess að kallað var til kosninga árið 1986. Ásakanir um kosningasvindl, pólitísk óreiða og mannréttindabrot leiddu til þess að Macros var komið frá völdum í febrúar 1986.[31] Ronald Reagan Bandaríkjaforseti ráðlagði Marcos að segja af sér til þess að forðast vopnuð átök í Manila á milli stuðningsmanna og andstæðinga Marcosar.[32] Marcos flúði í kjölfarið til Havaí.[33] Við Marcos tók Corazon Aquino sem forseti, en hún var ekkja stjórnarandstöðuforingjans Benigno Aquino sem hafði verið myrtur eftir að hafa snúið aftur til Filippseyja.[31][34][35][36]

Heimildir greina frá því að Marcosarfjölskyldan hafi á stjórnartíð sinni stolið andvirði um fimm til tíu milljarða Bandaríkjadala úr ríkissjóði Filippseyja.[37][38][39][40] Marcosarfjölskyldan lifði lúxuslífi með almannafénu[37][39][41][42] frá 1965 til 1986. Eiginkona Marcosar, Imelda Marcos, varð einnig alræmd vegna eyðslusemi hennar og samstarfs síns við eiginmanninn.[43][44][45][46][47][48] Börn þeirra, Imee Marcos og Bongbong Marcos, eru enn virk í filippeyskum stjórnmálum. Bongbong var kjörinn forseti landsins árið 2022.

Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]

  1. ↑ Mijares, Primitivo (1986). The Conjugal Dictatorship of Ferdinand and Imelda Marcos (PDF). Union Square Publications.
  2. ↑ Lacsamana, Leodivico Cruz (1990). Philippine History and Government (Second. útgáfa). Phoenix Publishing House, Inc. p. 189.
  3. ↑ „Global Corruption Report“ (PDF). Transparency International. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann júlí 4, 2007. Sótt August 6, 2009.
  4. ↑ „Global Corruption Report, p. 106“. Transparency International. Sótt February 25, 2016.
  5. ↑ „Global Programme Against Corruption, p. 274“ (PDF). Transparency International. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann April 17, 2016. Sótt February 25, 2016.
  6. ↑ Traywick, Catherine (January 16, 2014). „Shoes, Jewels, and Monets: The Immense Ill-Gotten Wealth of Imelda Marcos“. Foreign Policy.
  7. ↑ „The weird world of Imelda Marcos“. The Independent. February 25, 1986.
  8. ↑ Laurie, Jim (1986). „Excerpt - Imelda Marcos from ABC 20/20 March 1986“. ABC News.
  9. ↑ Conde, Carlos H. (July 8, 2007). „Marcos family returning to the limelight in the Philippines“. The New York Times.
  10. ↑ „Alfred McCoy, Dark Legacy: Human rights under the Marcos regime“. Ateneo de Manila University. September 20, 1999.
  11. ↑ Bueza, Michael (August 20, 2016). „Marcos' World War II 'medals' explained“. Rappler.
  12. ↑ Sharkey, Joan (January 24, 1986). „New Doubts on Marcos' War Role“. The Washington Post.
  13. ↑ „Marcos flees at last“. Philippine Inquirer. Sótt 29 June 2017.
  14. ↑ Maynigo, Benjamin. „Marcos fake medals redux (Part I)“. Asian Journal USA. Afrit af upprunalegu geymt þann February 8, 2017.
  15. ↑ Maynigo, Benjamin. „Marcos fake medals redux (Part II)“. Asian Journal USA. Afrit af upprunalegu geymt þann March 5, 2016.
  16. ↑ Bondoc, Jarius (April 8, 2011). „Suspicions resurface about Marcos heroism“. Philippine Star.
  17. ↑ Gerth, Jeff; Brinkley, Joel (January 23, 1986). „Marcos's wartime role discredited in U.S. files“. The New York Times.
  18. ↑ „GDP (constant LCU) - Data“. data.worldbank.org.
  19. ↑ JC Punongbayan and Kevin Mandrilla (March 5, 2016). „Marcos years marked 'golden age' of PH economy? Look at the data“. Rappler.
  20. ↑ de Dios, Emmanuel (November 16, 2015). „The truth about the economy under the Marcos regime“. BusinessWorld.
  21. ↑ Yamsuan, Cathy (December 12, 2011). „Open records of Marcos' spy agency, Enrile urges“. Philippine Daily Inquirer.
  22. ↑ Doronila, Amando (September 24, 2014). „The night Marcos declared martial law“. Philippine Daily Inquirer.
  23. ↑ „Declaration of Martial Law“. The Official Gazette. Afrit af upprunalegu geymt þann 25. janúar 2019. Sótt 27. desember 2017.
  24. ↑ „FM Declares Martial Law“. Philippines Sunday Express. September 24, 1972. Afrit af upprunalegu geymt þann febrúar 22, 2017. Sótt desember 27, 2017.
  25. ↑ Rivett, Rohan (March 13, 1973). „The Mark of Marcos – Part I: A deafening silence in the Philippines“. The Age.
  26. ↑ Kushida, Kenji (2003). „The Political Economy of the Philippines Under Marcos – Property Rights in the Philippines from 1965–1986“ (PDF). Stanford Journal of East Asian Affairs.
  27. ↑ Cesar Lumba. „Once Upon a Blue Dot“.
  28. ↑ Robles, Alan (March 27, 2000). „What Martial Law was like“. Hot Manila.
  29. ↑ Schirmer, Daniel B.; Shalom, Stephen Roskamm (1987). The Philippines Reader: A history of Colonialism, Neocolonialism, Dictatorship and Resistance. South End Press.
  30. ↑ Celoza, Albert F. (1997). Ferdinand Marcos and the Philippines: The Political Economy of Authoritarianism. Praeger Publishers.
  31. ↑ 31,0 31,1 „From Aquino's Assassination to People's Power“. Federal Research Division of the Library of Congress. Sótt March 2, 2016.
  32. ↑ Hoffman, David; Cannon, Lou; Coleman, Milton; Dewar, Helen; Goshko, John M.; Oberdorfer, Don; W, George C. (26 February 1986). „In Crucial Call, Laxalt Told Marcos: 'Cut Cleanly'“. The Washington Post.
  33. ↑ Reaves, Joseph A. (February 26, 1986). „Marcos Flees, Aquino Rules – Peaceful Revolt Ends In Triumph“. Chicago Tribune.
  34. ↑ Benigno Aquino, Jr. (August 21, 1983). „The undelivered speech of Senator Benigno S. Aquino Jr. upon his return from the U.S., August 21, 1983“. The Official Gazette of the Republic of the Philippines. Afrit af upprunalegu geymt þann janúar 12, 2017. Sótt desember 27, 2017.
  35. ↑ Laurie, Jim (August 21, 1983). „Last interview with and footage of Ninoy Aquino assassination“. YouTube. Sótt June 30, 2010.
  36. ↑ Kashiwara, Ken (October 16, 1983). „Aquino's Final Journey“. The New York Times.
  37. ↑ 37,0 37,1 Tupaz, Edsel; Wagner, Daniel (October 13, 2014). „The Missing Marcos Billions and the Demise of the Commission on Good Government“. The World Post.
  38. ↑ Pazzibugan, Dona Z. (February 13, 2014). „PCGG recovers $29M from Marcos loot“. Philippine Daily Inquirer.
  39. ↑ 39,0 39,1 Mogato, Manuel (February 24, 2016). „Philippines still seeks $1 billion in Marcos wealth 30 years after his ouster“. Reuters.
  40. ↑ „Chronology of the Marcos Plunder“. Asian Journal. Afrit af upprunalegu geymt þann October 23, 2015. Sótt March 1, 2016.
  41. ↑ Tantiangco, Aya; Bigtas, Jannielyn Ann (February 25, 2016). „What Marcoses brought to Hawaii after fleeing PHL in '86: $717-M in cash, $124-M in deposit slips“. GMA News Online.
  42. ↑ Heilprin, John (April 13, 2015). „Political Will guides Marcos case in Philippines“. Swiss Broadcasting Corporation.
  43. ↑ Roa, Ana (29 September 2014). „Regime of Marcoses, cronies, kleptocracy“. Philippine Daily Inquirer.
  44. ↑ Warde, Ibrahim (25 May 2011). „From Marcos to Gaddafi: Kleptocrats, Old and New“. The World Post.
  45. ↑ Doyo, Ma. Ceres P. (12 October 2014). „'Imeldific' collection of artworks (partial list)“. Philippine Daily Inquirer.
  46. ↑ Macapendeg, Mac (21 September 2012). „Martial Law fashion: The Imeldific and the Third World look“. GMA News.
  47. ↑ Arcache, Maurice (24 October 2002). „An Imeldific dinner“. The Philippine Star.
  48. ↑ Tejero, Constantino C. (14 August 2011). „Imeldific at 82“. Philippine Daily Inquirer.


Fyrirrennari:
Diosdado Macapagal
Forseti Filippseyja
(30. desember 1965 – 25. febrúar 1986)
 Eftirmaður:
Corazon Aquino


Sótt frá „https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=Ferdinand_Marcos&oldid=1795975“