Xenofanes

Vestræn heimspeki Fornaldarheimspeki
Nafn:	Xenofanes
Fæddur:	um 570 f.Kr.
Látinn:	um 480 f.Kr.
Skóli/hefð:	Jóníska náttúruspekin
Helstu viðfangsefni:	þekkingarfræði
Markverðar hugmyndir:	manngerving guðanna, veikt trúleysi, efasemdahyggja
Áhrifavaldar:	Hómer, Hesíódos
Hafði áhrif á:	Herakleitos, Parmenídes, Karl Popper

Xenofanes frá Kolofon (forngríska Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος; 570 – 480 f.Kr.) var forngrískur heimspekingur og skáld. Einungis brot eru varðveitt úr ritum hans, í tilvitnunum hjá seinni tíma höfundum. Xenofanes gagnrýndi trúarbrögð síns tíma og manngervingu guðanna.

Heimspeki

Xenofanes hafnaði manngervingu guðanna og benti á að Eþíópíumenn segðu að guðirnir væru dökkir á hörund en Þrakíumenn segðu þá vera bláeygða. Hann hélt því enn fremur fram að ef uxar gætu lýst guðunum myndu þeir lýsa þeim sem uxum og að ef hestar og ljón gætu teiknað myndu þau tekna guðina sem hesta og ljón en ekki sem menn.

Í þekkingarfræði hélt Xenofanes því fram að sannleikur væri til um raunveruleikann en að dauðlegir menn væru ekki færir um að þekkja hann.

Heimildir og frekari fróðleikur

• Lesher, J.H. (ritstj.), Xenophanes. Fragments, (Toronto, 1992).

Tenglar

• Stanford Encyclopedia of Philosophy: „Xenophanes“
• The Internet Encyclopedia of Philosophy: „Xenophanes“