Sfinxinn í Gíza

Sfinxinn í Gíza er stytta af ljóni með mannshöfuð á Gizasléttunni í Egyptalandi á vesturbakka Nílar, nálægt Kaíró. Styttan er ein af þeim stærstu í heiminum, sem höggvin er úr heilli kalkklöpp, en hún er 73,5 m á breidd og 20 m á hæð. Egyptalandsfræðingar telja faraóinn Kafra hafa látið höggva hana út á 3. árþúsundi f.Kr. í Egyptalandi hinu forna, þ.e. um svipað leyti og Pýramídarnir miklu voru byggðir.

Veðrun styttunnar bendir þó til að hún kunni að vera miklu eldri, jafnvel frá 10. árþúsundi f.Kr.

Nefið og skeggið

Nefið á styttunni, sem er talið hafa verið um metri á breidd og um tveir metrar á lengd, vantar á andlitið og rannsóknir sýna að meitill var notaður til að höggva það af.

Arabíski sagnfræðingurinn al-Maqrīzī, skrifaði á 15. öld að Súfí-múslimi sem hét Múhameð Sa'im al-Dahr hafi eyðilagt nefið. Al-Dahr varð var við að bændur voru að færa Sfinxinum fórnir í von um að auka uppskeru sína. Hann varð ósáttur við það og hjó nefið af Sfinxinum, en var síðar hengdur fyrir skemmdarverk. Al-Maqrīzī lýsir Sfinxinum jafnframt sem „Verndargrip Nílar“, þar sem heimamenn töldu að flóð Nílar væru honum að þakka.

Til er önnur saga sem segir að hermenn Napóleons hafi sprengt nefið af með fallbyssu, en aðrar sögur segja að breskir hermenn hafi verið að verki. Þessar sögur eru þó ósannar því teikningar af Sfinxinum sem Daninn Frederic Louis Norden teiknaði árið 1738 og birti árið 1757, sýna að nefið var þegar horfið löngu áður en Napóleon fæddist.

Leifar af rauðum litarefnum eru sýnilegar á andliti Sfinxins. Einnig hafa leifar af gulum og bláum litarefnum fundist annars staðar á Sfinxinum, sem bendir til þess að hann hafi verið málaður í ýmsum litum.

Auk nefsins er talið að skegg hafi einnig verið á styttunni, þótt því hafi verið bætt við seinna. Egypski fornleifafræðingurinn Vassil Dobrev hefur bent á að ef skeggið hefði verið á styttunni til að byrja með, hefði það skemmt hökuna þegar það datt af. Enginn sýnilegur skaði sé á hökunni sem styður kenninguna um að skeggið hafi verið síðari tíma viðbót.

Heimildir

Valdimar Bersi Kristjánsson. "Af hverju vantar nefið á sfinxinn?" Vísindavefurinn, 20. júní 2006. Sótt 17. nóvember 2017. http://visindavefur.is/svar.php?id=6026

Joshua J. Mark. "The Great Sphinx of Giza" Ancient History Encyclopedia", 26. október 2016. Sótt 15. nóvember 2017. https://www.ancient.eu/The_Great_Sphinx_of_Giza/

Allen Winston. "The Great Sphinx of Giza, an Introduction" Tour Egypt, 2013. Sótt 17 nóvember 2017. http://www.touregypt.net/featurestories/sphinx1.htm