„Þorskur“: Munur á milli breytinga
| Lína 26: | Lína 26: | ||
==Fæða og óvinir== |
==Fæða og óvinir== |
||
[[Fæða]] hans er mjög margvísleg og fer eftir ýmsu. Smáfiskur étur mest [[hryggleysingi|hryggleysingja]] eins og [[ljósáta|ljósátu]], [[marfló|marflær]] og [[rækja|rækju]]. Eftir það er loðnan langmikilvægust og einnig étur hann [[síli]], en stærsti þorskurinn étur stærri fisktegundir eins og [[karfi|karfa]], smáþorsk, [[kolmunni|kolmunna]] o.fl. Fyrir utan manninn er fullorðinn þorskur eftirsótt fæða af [[selur|sel]], [[Hvalur|hvölum]] og [[hákarl]]i. Lirfur og seiðin verða gjarnan fyrir ásókn smáfiska og [[sjófuglar|sjófugla]]. Innvortis hrjá hann m.a. [[hringormur|hringormar]], en útvortis eru smákrabbategundir sem geta valdið honum skaða.<ref name=karl/> |
[[Fæða]] hans er mjög margvísleg og fer eftir ýmsu. Smáfiskur étur mest [[hryggleysingi|hryggleysingja]] eins og [[ljósáta|ljósátu]], [[marfló|marflær]] og [[rækja|rækju]]. Eftir það er loðnan langmikilvægust og einnig étur hann [[síli]], en stærsti þorskurinn étur stærri fisktegundir eins og [[karfi|karfa]], smáþorsk, [[kolmunni|kolmunna]] o.fl. Fyrir utan manninn er fullorðinn þorskur eftirsótt fæða af [[selur|sel]], [[Hvalur|hvölum]] og [[hákarl]]i. Lirfur og seiðin verða gjarnan fyrir ásókn smáfiska og [[sjófuglar|sjófugla]]. Innvortis hrjá hann m.a. [[hringormur|hringormar]], en útvortis eru smákrabbategundir sem geta valdið honum skaða.<ref name=karl/> |
||
==Nytsemi== |
|||
Þorskur er langmikilvægasta [[nytjafiskar|nytjategund]] Íslendinga. [[Verðmæti]] aflans eru um 35-40% þó hann sé aðeins um 10-15% af heildarafla. Hann veiðist helst í [[botntroll]], á [[Lína (veiðarfæri)|línu]] og í [[fiskinet|net]] en einnig á [[handfæri]] og í [[dragnót]], um allt land en mest um vetrartímann. Á síðustu 30 árum hefur aflinn verið frá 160-470 þús. tonn á ári og var heildarafli Íslendinga [[2007]] 187 þús. tonn. [[Aflamark]] fyrir [[2008]]/[[2009]] er sett eftir 20% aflareglu og er því 130 þús. tonn.<ref>Þorsteinn Sigurðsson, & Guðmundur Þórðarson (2008). ''Ástand nytjastofna á Íslandsmiðum 2007/2008 - aflahorfur fiskveiðiárið 2008/2009'', fjölrit nr. 138. Reykjavík: Hafrannsóknarstofnunin.</ref> Stærstur hluti þorsksins er saltaður, en svipað mikið er ísað um borð og unnið í landi. Einnig er hann ísfrystur eða fluttur ferskur með flugi. Helstu útflutningsmarkarðir eru [[Bretland]] og [[Spánn]], þar næst [[Portúgal]] og [[Holland]].<ref>Upplýsingaveita Sjávarútvegs- og Landbúnaðarráðuneytisins (2008). ''Cod - Processing and Markets''. Sótt 30. apríl 2009 frá [http://www.fisheries.is/main-species/cod/processing-and-markets Icelandic Fisheries].</ref> |
|||
Útgáfa síðunnar 17. nóvember 2010 kl. 08:40
Snið:Taxobox begin
Snið:Taxobox image
Snið:Taxobox begin placement
Snið:Taxobox regnum entry
Snið:Taxobox phylum entry
Snið:Taxobox classis entry
Snið:Taxobox ordo entry
Snið:Taxobox familia entry
Snið:Taxobox genus entry
Linnaeus, 1758
Snið:Taxobox end placement
Snið:Taxobox section subdivision
Atlantshafsþorskur (Gadus morhua)
Kyrrahafsþorskur (Gadus macrocephalus)
Grænlandsþorskur (Gadus ogac)
Snið:Taxobox end
Þorskur (fræðiheiti: Gadus) er almennt heiti yfir fiska af ættkvíslinni Gadus af ætt þorskfiska, þótt að í íslensku sé oftast átt við Atlantshafsþorsk (Gadus morhua). Þorskur er vinsæll matfiskur með þétt hvítt kjöt. Þorsklifur er brædd í þorskalýsi sem inniheldur A-vítamín, D-vítamín og Ómega-3 fitusýrur.
Þorskur er algengur allt í kringum landið. Hann er botnfiskur og er algengastur á 100-400 metra dýpi.
Heimkynni
Þorskurinn lifir í Norður-Atlantshafi. Í eystri hluta hafsins er hann frá Svalbarða í Barentshafi og suður í Biskajaflóa, en í vestri við Grænland og frá Hudsonflóa og Baffinslandi suður til Hatterashöfða í Bandaríkjunum.[1] Ókynþroska smáfiskur er mest fyrir norðvestan, norðan og austan hérlendis, en stærri fiskur er frekar fyrir sunnan og suðvestan land.[2]
Lífshættir
Þorskurinn er botnfiskur sem lifir frá nokkurra metra dýpi niður á 600 m eða dýpra. Algengastur er hann á 100-400 m dýpi, á sand- og leirbotni sem og hraun- og kóralbotni. Við suðurströndina verður þorskurinn fyrst kynþroska 3-5 ára en við norðurströndina 4-6 ára.[1] Hrygningin hefst venjulega síðari hluta mars hérlendis og er lokið í byrjun maí, aðallega á grunnum undan Suðurlandi frá Reykjanesi austur í Meðallandsbug. Hún fer fram á um 50-100 m dýpi miðsævis og getur fjöldi eggja verið frá hálfri milljón upp í 10-15 milljónir. Hrygna getur verið að hrygna í 6-8 vikur, í minni skömmtum með 2-3 daga millibili. Klak tekur 2-3 vikur og eru lirfur um 5 mm við klak. Þegar seiðin eru um 5-8 cm löng leita þær botns. Vöxturinn er mjög breytilegur eftir hafsvæðum. Undan Norður- og Austurlandi er algeng lengd í afla 55-70 cm og 1,5-3 kg á þyngd en á vetrarvertíð við Suðvesturland 70-90 cm og 3-7 kg á þyngd, en stærð hans eftir aldri fer mikið eftir ástandi loðnustofnsins við landið. Virðist hann þurfa að ná a.m.k. 50 cm lengd áður en hann verður kynþroska. Getur þorskurinn orðið hátt í tveir metrar á lengd og var sá elsti sem veiðst hefur við Íslandsstrendur 17 ára gamall.[2]
Fæða og óvinir
Fæða hans er mjög margvísleg og fer eftir ýmsu. Smáfiskur étur mest hryggleysingja eins og ljósátu, marflær og rækju. Eftir það er loðnan langmikilvægust og einnig étur hann síli, en stærsti þorskurinn étur stærri fisktegundir eins og karfa, smáþorsk, kolmunna o.fl. Fyrir utan manninn er fullorðinn þorskur eftirsótt fæða af sel, hvölum og hákarli. Lirfur og seiðin verða gjarnan fyrir ásókn smáfiska og sjófugla. Innvortis hrjá hann m.a. hringormar, en útvortis eru smákrabbategundir sem geta valdið honum skaða.[2]