„Geðröskun“: Munur á milli breytinga
Tek aftur breytingu 1555424 frá 89.160.196.18 (spjall) |
Geri grein almennari. Óþarfi að kljúfa geðsjúkdóma frá geðröskunum almennt |
||
Lína 1: | Lína 1: | ||
'''Geðröskun''' (eða '''geðrænn kvilli''') er truflun í andlegu lífi einstaklings eða hegðunarmynstri hans sem veldur honum vanlíðan eða dregur úr getu hans inna verk af hendi.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Ohzt1HBilXcC&pg=PA6|title=What is Mental Disorder?: An Essay in Philosophy, Science, and Values|last1=Bolton|first1=Derek|date=2008|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-856592-5|page=6|name-list-style=vanc}}</ref> |
|||
⚫ | ''' |
||
Meðal algengra geðraskananna eru [[Þunglyndi (geðröskun)|þunglyndi]], [[geðhvarfasýki]], [[elliglöp]], [[geðklofi]], [[áfallastreituröskun]], [[Átröskun|átraskanir]], [[félagsfælni]], og [[athyglisbrestur]].<ref name="WHO2019">{{cite web|url=https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/mental-disorders|title=Mental Disorders|website=World Health Organization|publisher=World Health Organization|accessdate=20 July 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://gedhjalp.is/fraedsla/gedraskanir/|title=Geðraskanir|last=opex|website=Geðhjálp|language=en-US|access-date=2020-11-02}}</ref> |
|||
⚫ | Alvarlegar geðraskanir eru oft nefndar '''geðsjúkdómar''' eða '''geðveiki''', og er þá vísað til mikilla truflana í andlegu lífi sem einkennast af ranghugmyndum, [[Ofskynjun|ofskynjunum]] og skertu veruleikaskyni<ref name="heiðdís">Heiðdís Valdimarsdóttir. „Hvað er geðveiki? “. Vísindavefurinn 11.12.2005. http://visindavefur.is/?id=5476. (Skoðað 3.5.2009).</ref> og sem valda vanlíðan eða afbrigðilegri [[hegðun]], jafnvel [[fötlun]]. Algengir geðsjúkdómar eru [[geðhvörf|geðhvarfasýki]] og [[geðklofi]], [[hugsýki]] og [[persónuleikaröskun]]. |
||
Sérfræðinga greinir á hvort flokka beri geðraskanir sem [[sjúkdómur|sjúkdóma]] en það viðhorf nýtur mikillar hylli.<ref name="heiðdís"/> Orsakir alvarlegra geðraskana geta verið [[líffræði]]- eða [[lífeðlisfræði]]legar. [[Uppeldi]], [[umhverfi]] og [[persónuleiki]] geta skipt máli en einnig erfðafræðilegir þættir.<ref name="heiðdís"/><ref name="gylfi">Gylfi Ásmundsson. „Eru geðsjúkdómar ættgengir?“. Vísindavefurinn 12.3.2002. http://visindavefur.is/?id=2179. (Skoðað 3.5.2009).</ref> Til dæmis er vitað að geðhvarfasýki er að miklu leyti arfgengur sjúkdómur sem á sér líffræðilegar orsakir enda þótt genin sem valda sjúkdómnum séu enn óþekkt.<ref name="gylfi"/> Sömu sögu er að segja um geðklofa. |
Sérfræðinga greinir á hvort flokka beri geðraskanir sem [[sjúkdómur|sjúkdóma]] en það viðhorf nýtur mikillar hylli.<ref name="heiðdís"/> Orsakir alvarlegra geðraskana geta verið [[líffræði]]- eða [[lífeðlisfræði]]legar. [[Uppeldi]], [[umhverfi]] og [[persónuleiki]] geta skipt máli en einnig erfðafræðilegir þættir.<ref name="heiðdís"/><ref name="gylfi">Gylfi Ásmundsson. „Eru geðsjúkdómar ættgengir?“. Vísindavefurinn 12.3.2002. http://visindavefur.is/?id=2179. (Skoðað 3.5.2009).</ref> Til dæmis er vitað að geðhvarfasýki er að miklu leyti arfgengur sjúkdómur sem á sér líffræðilegar orsakir enda þótt genin sem valda sjúkdómnum séu enn óþekkt.<ref name="gylfi"/> Sömu sögu er að segja um geðklofa. |
Útgáfa síðunnar 2. nóvember 2020 kl. 15:55
Geðröskun (eða geðrænn kvilli) er truflun í andlegu lífi einstaklings eða hegðunarmynstri hans sem veldur honum vanlíðan eða dregur úr getu hans inna verk af hendi.[1]
Meðal algengra geðraskananna eru þunglyndi, geðhvarfasýki, elliglöp, geðklofi, áfallastreituröskun, átraskanir, félagsfælni, og athyglisbrestur.[2][3]
Alvarlegar geðraskanir eru oft nefndar geðsjúkdómar eða geðveiki, og er þá vísað til mikilla truflana í andlegu lífi sem einkennast af ranghugmyndum, ofskynjunum og skertu veruleikaskyni[4] og sem valda vanlíðan eða afbrigðilegri hegðun, jafnvel fötlun. Algengir geðsjúkdómar eru geðhvarfasýki og geðklofi, hugsýki og persónuleikaröskun.
Sérfræðinga greinir á hvort flokka beri geðraskanir sem sjúkdóma en það viðhorf nýtur mikillar hylli.[4] Orsakir alvarlegra geðraskana geta verið líffræði- eða lífeðlisfræðilegar. Uppeldi, umhverfi og persónuleiki geta skipt máli en einnig erfðafræðilegir þættir.[4][5] Til dæmis er vitað að geðhvarfasýki er að miklu leyti arfgengur sjúkdómur sem á sér líffræðilegar orsakir enda þótt genin sem valda sjúkdómnum séu enn óþekkt.[5] Sömu sögu er að segja um geðklofa.
Tilvísanir
- ↑ Bolton D (2008). What is Mental Disorder?: An Essay in Philosophy, Science, and Values. OUP Oxford. bls. 6. ISBN 978-0-19-856592-5.
- ↑ „Mental Disorders“. World Health Organization. World Health Organization. Sótt 20. júlí 2020.
- ↑ opex. „Geðraskanir“. Geðhjálp (bandarísk enska). Sótt 2. nóvember 2020.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Heiðdís Valdimarsdóttir. „Hvað er geðveiki? “. Vísindavefurinn 11.12.2005. http://visindavefur.is/?id=5476. (Skoðað 3.5.2009).
- ↑ 5,0 5,1 Gylfi Ásmundsson. „Eru geðsjúkdómar ættgengir?“. Vísindavefurinn 12.3.2002. http://visindavefur.is/?id=2179. (Skoðað 3.5.2009).