Hnúfubakur

{{taxobox |color=pink |name= Hnúfubakur | status = lc | trend = up | status_system = iucn2.3 | status_ref =

Fæða og félagskerfi

Fæða hnúfubaka er fjölbreytt og mismunandi eftir árstíma en er fyrst og fremst svif, áta og smáfiskur, s.s. sandsíli og loðna.

Félagskerfi húfubaka er betur þekkt en flestra annarra hvala og er hann eina tegundin sem hefur þekkt, afmörkuð og aðgengileg æxlunarsvæði. Tegundin í Norður-Atlandshafi hefur æxlunarsvæði í Karíbahafi.

Talið er að minnst tveir aðskildir stofnar hnúfubaks séu í Norður-Atlantshafi, fimm á suðurhveli jarðar og þrír í Kyrrahafi. Hvalirnir fara ár eftir ár á sömu fæðusvæðin og stofnarnir virðast ekki blandast mikið.

Á fartíma á haustin og fengitíma að vetri gefa tarfarnir frá sér fjölbreytileg hljóð sem líkja mætti við fuglasöng. Ekki er ljóst hvort þeir eru með þessa að laða til sín kýrnar eða hræða burtu aðra tarfa. Söngurinn er breytilegur eftir hafssvæðum en tarfar á sama svæði syngja sömu stefin. Nýlegar rannsóknir sýna að söngurinn getur gjörbreyst á skömmum tíma þegar nýtt stef verður vinsælt.

Veiðar

Fyrir daga sprengiskutulsins voru hnúfubakar miklu meira veiddir en aðrar tegundir reyðarhvala. Bæði var að þeir héldu sig oft nálægt ströndum og einnig synda þær hægar en frændur þeirra. Hnúfubakur var án efa meðal þeirra tegunda sem voru skutlaðar við Ísland fyrr á öldum. Með nýrri tækni í lok 19. aldar, gufuknúnum skipum og sprengiskutlum, gekk hratt á hnúfubaksstofna heimsins. Talið er að 2800 húfubakar hafi verið veiddir við Vestfirði og Austfirði á árunum 1889 til 1915 en fyrir þann tíma var hvalurinn mjög algengur við strendur landsins. Eftir þessar miklu veiðar urðu hnúfubakar mjög sjaldgæfir við Ísland. Veiddust einungis 6 hvalir af þessari tegund frá því að hvalstöðin í Hvalfirði tók til starfa 1948 þar til hnúfubakar voru friðaðir 1955. Veiðar annars staðar á Norður-Atlantshafi voru öllu minni en við Ísland eða mill 2 og 3 þúsund dýr samanlagt en Alþjóðahvalveiðiráðið alfriðaði hnúfubak þar 1956.

Í Norður-Kyrrahafi voru um 28 þúsund hnúfubakar veiddir frá 1905 til 1965 þegar tegundin var friðuð þar. Á suðurhveli jarðar voru veiddir meira en 150 þúsund hnúfubakar frá aldamótum 1900 fram til 1963 þegar þeir voru friðaðir.

Á síðustu áratugum hefur hnúfubak fjölgað mjög, og er Norður-Atlantshafsstofninn talinn vera á bilinu 12.000 til 14.000 dýr.. Fjöldi hnúfubaka í Norður-Kyrrahafi er talinn 6000 til 8000 dýr og á suðurhveli jarðar um 17.000

Myndagallerí

• 
• 
• 
• 
• 
• 

Heimildir

• Íslensk spendýr, ritsjóri Páll Hersteinsson, Vaka-Helgafell 2005, ISBN 9979-2-1721-9

Ítarefni

• „Af hverju er hnúfubakur loðinn í munninum?“. Vísindavefurinn.
• „Hvað étur hnúfubakur?“. Vísindavefurinn.
• „Eru hvalir í útrýmingarhættu í dag?“. Vísindavefurinn.
• „Eru hvalir með hár?“. Vísindavefurinn.