Fara í innihald

Benedikt Pálsson

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Benedikt Pálsson (um 16081664) var íslenskur bartskeri, Hólaráðsmaður og klausturhaldari. Hann var sonur Páls Guðbrandssonar sýslumanns á Þingeyrum og konu hans Sigríðar Björnsdóttur og var Guðbrandur Þorláksson Hólabiskup afi hans.

Benedikt fór til Hamborgar 1628 og lærði þar til bartskera en í því fólst á þeim tíma bæði rakaraiðn og sáralækningar. Þegar hann var á leið heim til Íslands með þýsku skipi árið 1633 réðust sjóræningjar frá Barbaríinu á skipið og hertóku það. Benedikt var fluttur til Algeirsborgar og seldur í ánauð og í erfiljóði eftir hann segir að hann hafi verið galeiðuþræll á Miðjarðarhafi. Þegar Íslendingar sem herteknir höfðu verið í Tyrkjaráninu voru keyptir lausir árið 1636 var Benedikt í þeim hópi og komst því heim eftir þriggja ára vist í Barbaríinu.

Hann varð ráðsmaður Hólastóls við heimkomuna en Þorlákur Skúlason frændi hans var þá biskup. Því starfi gegndi hann til 1638. Árið 1639 varð hann klausturhaldari á Möðruvöllum og hélt því til æviloka. Jón Espólín segir að hann hafi verið góðlyndis- og listamaður.

Fyrri kona Benedikts var Hólmfríður Einarsdóttir, sem var dóttir Einars Hakonarsonar sýslumanns á Ási í Holtum og Ragnheiðar konu hans, dóttur Magnúsar prúða. Þau voru þremenningar og þurftu konungsleyfi til að giftast. Hún dó 1645 og voru þau barnlaus. Benedikt giftist árið 1649 Sigríði Magnúsdóttur stórráðu, sem var dóttir Magnúsar Jónssonar lögréttumanns og skálds á Sjávarborg. Hún var sögð allra kvenna fríðust en afar ráðrík og skapmikil og jafnvel talin fjölkunnug. Segir Espólín að hún hafi verið Benedikt ill og flýtt fyrir dauða hans. Hún giftist svo Jóni Eggertssyni frá Ökrum, eftirmanni Benedikts.

Á meðal barna þeirra Benedikts og Sigríðar var Magnús Benediktsson bóndi á Hólum í Eyjafirði, sem Espólín segir hafa verið nafnkunnugt illmenni, enda var hann dæmdur til Brimarhólmsvistar eftir langan málarekstur fyrir hrottalegt morð á þungaðri barnsmóður sinni. Sonur hans var Nikulás Magnússon sýslumaður.

  • „„Harmleikurinn að Úlfá." Fálkinn, 27. tbl. 1960“.